Theo truyền thông Mỹ, trong năm qua, Trung Quốc đã và đang tăng tốc công cuộc bồi đắp đảo nhân tạo tại Biển Đông. Thượng nghị sĩ John McCain, chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng Viện Mỹ, nhận định quá trình xây đảo này thực chất chỉ là sự khởi đầu trong ý đồ lớn hơn.

Đường băng Trung Quốc xây trái phép trên đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam được học giả Mỹ cho là nhằm phục vụ ý đồ tuyên bố vùng ADIZ tại Biển Đông - Ảnh: Reuters

Ông McCain cho rằng bước tiếp theo của Trung Quốc sẽ là quân sự hóa các đảo và tuyên bố vùng ADIZ trên Biển Đông để bành trướng thêm nữa những tuyên bố chủ quyền bất hợp pháp của họ.

Biến thành chủ quyền lãnh thổ hợp pháp

Tuần trước, phát biểu tại Viện Hudson có trụ sở tại Washington, thượng nghị sĩ McCain nói: “Họ xây các đường băng, họ sẽ mang vũ khí ra đó và tiếp theo bạn sẽ thấy người Trung Quốc làm gì nếu một chiếc máy bay của Mỹ bay qua, bất kể đó là máy bay thương mại hay gì khác, họ sẽ yêu cầu “nhận dạng” - thiết lập một khu ADIZ, và như thế đồng nghĩa với việc khẳng định chủ quyền lãnh thổ của họ”.

Khi một nước thiết lập vùng ADIZ, họ sẽ quy định giới hạn vùng không phận bao trùm trên lãnh thổ và lãnh hải của họ. Theo đó, khi có bất cứ một máy bay nào của nước ngoài bay vào vùng ADIZ này, nó sẽ được nhận dạng và quốc gia kiểm soát ADIZ sẽ có quyền kiểm soát toàn bộ đường bay của máy bay ấy vì lý do an ninh quốc phòng.

Khi vùng ADIZ vượt qua cả không phận của quốc gia ấy thì họ sẽ có thêm thời gian để phản ứng với những máy bay tiềm ẩn nguy cơ tấn công.

Năm 2013, Trung Quốc đã đơn phương tuyên bố thành lập vùng ADIZ của họ trên biển Hoa Đông.

Ông Peter Jennings, giám đốc điều hành của Viện Nghiên cứu chính sách chiến lược Úc, tin rằng Trung Quốc có thể thiết lập một vùng ADIZ tương tự ở Biển Đông. Tuy nhiên, hiện tại Trung Quốc chưa hành động như vậy bởi họ còn trì hoãn đợi tới khi lãnh đạo Trung Quốc hoàn tất chuyến công du sang Mỹ vốn được kỳ vọng rất nhiều vào tháng 9 tới.

Phát biểu trong một diễn đàn gần đây tại Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và chiến lược có trụ sở tại Washington, chuyên gia Jennings nói: “Sau thời điểm đó (sau chuyến thăm của lãnh đạo Trung Quốc tới Mỹ) và sau khi Mỹ bước vào chiến dịch tranh cử tổng thống nhiệm kỳ mới, rất có thể sẽ là lúc Trung Quốc sẽ đi bước tiếp theo và tăng cường kiểm soát của họ trong khu vực”.

Trong vòng 2 năm tới?

Truyền thông Mỹ cho biết nhiều học giả đồng tình với góc nhìn của thượng nghị sĩ John McCain và chuyên gia Peter Jennings trong vấn đề này.

Tại một phiên họp của tiểu ban thuộc Hạ viện Mỹ nghe điều trần về vai trò an ninh của Mỹ tại Biển Đông, giáo sư Andrew Erickson thuộc Trường hải chiến Hoa Kỳ nhận định ông tin là Trung Quốc sẽ tuyên bố một vùng ADIZ trên Biển Đông trong vòng 2 năm tới.

Theo ông, trong số những cơ sở hạ tầng Trung Quốc đang xây dựng trái phép tại các vùng đảo và quần đảo trên Biển Đông có một đường băng dài 3.000m trên đảo Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa.

Khả năng ứng dụng dễ thấy nhất của đường băng này, theo ông, rõ ràng không ngoài mục tiêu hỗ trợ việc tuyên bố vùng ADIZ của Trung Quốc tại Biển Đông trong tương lai gần.

Ngày 5-6, bất chấp sự chỉ trích của cộng đồng quốc tế, đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Thôi Thiên Khải cũng tuyên bố “có quyền” lập ADIZ trên Biển Đông.

Washington từng cho rằng việc Trung Quốc đơn phương tuyên bố vùng ADIZ trên Biển Đông sẽ xâm hại tự do hàng hải và cảnh báo Bắc Kinh không được phép hành động như vậy.

Trước đây Mỹ cũng đã phản ứng mạnh mẽ với tuyên bố của Trung Quốc trong việc thành lập vùng ADIZ trên biển Hoa Đông và không chấp nhận cho phép Trung Quốc nhận dạng các máy bay quân sự của nước này khi bay qua vùng ADIZ đó.