Phóng to

Phóng to Nhà báo Võ Trung Dung làm việc chính tại Paris (Pháp), từ 20 năm qua anh đã làm việc ở nhiều quốc gia trên thế giới. Anh là nhà báo chuyên về phóng sự ảnh và phim phóng sự. Võ Trung Dung đã có nhiều tác phẩm xuất bản ở Pháp, Ý, Đức, Mỹ, Nhật, Hong Kong và VN. Ba năm gần đây, anh chú tâm vào các đề tài liên quan đến những ảnh hưởng của môi trường với cuộc sống con người trên thế giới, và những làn sóng di dân vì ảnh hưởng từ khí hậu.

Tôi lái ô tô rời thủ đô Paris lúc hừng đông và mất 3 giờ 30 phút vượt đoạn đường 230km để tìm gặp những người Việt di cư lậu đang tìm đường sang Anh. Những ngày cuối tháng 11, nhờ khí hậu vùng biển nên mùa thu ở vùng Calais vẫn còn ấm áp. Đến làng Téteghem, không xa thành phố cảng Dunkerque, thủ phủ của vùng Calais, tôi tìm thông tin bước đầu từ bà chủ tiệm bánh mì ở góc phố.

“Bà có biết những người Việt di cư lậu đang sống ở đâu không?”. Bà chủ tiệm nhanh nhảu: “Có chứ. Hồi sáng tôi còn trông thấy họ cách đây 3km. Thấy họ đang bị lạnh. Tôi có cho họ vài ổ bánh mì. Tôi cũng biết có những người Việt ở Angres, hơi xa hơn. Tôi nghĩ ở đó còn đông hơn. Trông họ tội quá! Sống trong rừng mùa này chắc là cực lắm...”. Thế là tôi lên xe trực chỉ Téteghem, rồi sau đó đi Angres.

Trên đường đi, bên trái là cánh đồng củ cải, bên phải là con đường ngập bùn len lỏi giữa những hàng cây lúp xúp. Nhắm theo hướng những túi nilông, vỏ chai nước vứt lăn lóc bên đường, tôi lái xe xuống con đường mòn, đi vào nơi cách đường nhựa khoảng 300m.

Thấp thoáng phía xa hai bóng người đang ôm mấy bó cây khô làm củi. Trông thấy tôi họ bỏ chạy thật nhanh. Tôi tiếp tục đi ngang qua một cái lều. Bên trong không một bóng người. Hẳn họ cũng không ở xa nơi đây vì còn thấy mấy chiếc bàn chải đánh răng trên một bàn gỗ thấp. 16 chiếc cả thảy. Cũng dễ dàng nhìn ra những cái mền gấp trong góc căn lều tạm bợ.

“Có người đến, có người đến!”. Tôi nghe loáng thoáng tiếng người nói bằng tiếng Việt. Tôi cứ theo hướng có tiếng người mà đi. Trước mắt tôi giờ đây là khu vực có nhiều căn lều tạm bợ. Không một bóng người. Nhưng hai nồi cháo gà nghi ngút khói trên hai cái bếp tạm nấu bằng củi.

“Anh chị ơi, tôi là người Việt mình nè!”, tôi hét lên.

Phóng to

Ngày mai sẽ ra sao? Đó là tâm trạng của hai người đàn ông trong ảnh cũng như nhiều đồng hương khác sống trong rừng Calais - Ảnh: Võ Trung Dung

Tiếng bước chân giẫm trên lá khô sột soạt vọng lại. Những bóng người rón rén xuất hiện. Cả nam lẫn nữ. Họ vội lấy tay che mặt khi trông thấy chiếc máy ảnh lủng lẳng trước ngực tôi. Tôi vội trấn an ngay: “Anh chị đừng sợ. Tôi chỉ muốn đến hỏi chuyện. Tôi chỉ chụp ảnh khi nào anh chị đồng ý...”.

Cuộc chuyện trò của chúng tôi thường bị ngắt quãng bởi những đợt ho. Thời tiết lạnh của miền bắc nước Pháp, khí trời ẩm ướt cùng điều kiện sống thiếu vệ sinh đã mài mòn sức khỏe họ nhanh chóng. Thật khó tưởng tượng cảnh người ta phải sống trong những điều kiện tồi tệ thế này ở nước Pháp. Tôi từng thấy những cảnh sống như vậy ở nhiều nơi khác trên thế giới, nhưng là ở những quốc gia đang bị chiến tranh như Sudan, Iraq hoặc Palestine...

Phóng to

Một phụ nữ đang nấu cơm cho cả nhóm trên cái bếp tạm bợ trong khu rừng hoang Calais (Pháp)

Bên ngoài một căn lều vừa tạm bợ vừa dơ bẩn. Có khoảng 7-12 người Việt ở Téteghem và 27-40 người ở Angres

Họ phải đi lấy nước từ những họng nước công cộng dùng rửa đường, chữa cháy

Một nhóm người Việt trên xe buýt trở về khu rừng hoang Calais sau khi đi siêu thị. Họ phải tính toán, dè sẻn từng xu

Hai thanh niên phá tung một tấm pallet gỗ tạp để làm củi đốt. Đêm đến họ không có điện, không có đèn, chỉ có cách đốt gỗ tạp lấy ánh sáng và sưởi ấm

Hai người trong nhóm ôm bánh mì xin được trong làng băng qua cánh đồng về khu lều. Dân cư trong làng khá tốt bụng, mọi người thường đi ngang đưa đồ ăn cho người Việt

Cộng đồng người Việt ở thành phố Dunkerque biết những người Việt này ít ăn món Tây nên đem gạo và nước mắm đến cho. Ba người Việt nấu cơm trưa cho mọi người tại rừng hoang Téteghem

Đàn ông thường giết thời gian bằng những bàn cờ tướng

Ăn mì qua bữa, tối đến họ sẽ đi bộ 3,4km đến khu đậu xe tải rồi tìm đường sang Anh

Thèm khát quê hương (*) Buổi chiều, một người đàn ông đến nói với tôi tối đó anh “nhảy” xe tải để sang Anh. Anh nhờ tôi chụp lại bài thơ anh viết và gửi qua mail để anh gửi về gia đình, anh dặn nếu anh không quay lại thì nhờ tôi email cho gia đình anh. Sau đó tôi quay lại và không gặp anh nữa nên đã gửi mail nhưng mail bị trả lại. Phóng to Tết đến rồi em ơi anh nhớ lắmMắt anh vọng về thèm khát của quê hươngAnh muốn làm Tôn Ngộ hóa núi sơnBiến một phép về nơi xứ mẹNhưng ảo tưởng bao giờ làm được thếNên anh đành chấp nhận phải xa quêXa quê hương xa cả bạn bèNgày gặp lại bao giờ chẳng biếtQuê hương ta chắc dạo này đổi mớiNhững cành đào đâm lá đã ra hoaVà toàn đất nước Việt Nam taCảnh nhộn nhịp nhà nhà vui đón tếtCòn riêng em dạo này tha thiếtCảnh vắng chồng buồn bã sớm hômCó chi vui cho khuây khỏa nỗi buồnAi an ủi em cũng thắp đèn thổi lửaBóng hình em bấm từng giờ, từng lửaAnh ra đi gánh nợ em mangLúc chia tay anh quá vội vàngKhông cùng em tâm sự lời sau trướcVà nơi đây anh sống xa đất nướcNỡ lòng nào không thương vợ nhớ conMuốn quay về nhưng cách trở núi nonĐường xa lắm em ơi xa ngàn dặmCó nhiều đêm em mơ màng thức trắngNgủ đi em cho giấc ngủ ngon lànhNgủ đi em đừng thao thức năm canhChiếc giường nhỏ một nửa còn trống trảiChỗ em nằm chỗ trống lại bỏ khôngNằm ôm con em lại nghĩ tới chồngRồi em khóc nước mắt tràn gò máNhưng em ơi nhà mình còn nghèo quáNên anh đành chấp nhận kiếp làm thuêBiết ra đi là cực khổ trăm bềBao khó nhọc em nào đâu có biếtCó nhiều đêm em làm về mệt quáAnh ước sao trúng giải sang số thì em ơi sóng đã vỡ bờChúng bắt anh vào tù mà nghỉNghĩ về em mà anh ngồi cười mỉmTiếng nước ngoài khó giải cùng emĐời cho anh cái phận cu ly. Trời cho em cái phận nô tìCô chủ nhỏ trong phim em đã biếtHẹn gặp lại ngày đó em yêu! (*) Tựa do Tuổi Trẻ đặt