Nghệ nhân ưu tú Mẫu Thị Bích Phanh - Ảnh: MINH TRÂN

Chiều 28-6, UBND tỉnh Ninh Thuận tổ chức vinh danh 14 nghệ nhân trong tỉnh được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú.

Trong đó, bà Mẫu Thị Bích Phanh (thôn Ma Hoa, xã Phước Đại, huyện Bác Ái) đón nhận danh hiệu nghệ nhân ưu tú về loại hình di sản văn hóa phi vật thể đang nắm giữ trên lĩnh vực tiếng nói và chữ viết của đồng bào dân tộc Raglai.

Bà Phanh cho biết mỗi dân tộc đều có ngôn ngữ, chữ viết riêng. Người Raglai có ngôn ngữ, văn hóa đặc sắc cần phải bảo tồn nó, nhưng chưa có chữ viết, chỉ bảo tồn bằng trí nhớ thì không thể đầy đủ. 

Từ đó, bà nghĩ phải có chữ viết riêng cho dân tộc mình mới có thể bảo tồn, lưu truyền văn hóa cho muôn đời sau.

Theo bà Phanh, hàng chục năm qua, bà sưu tầm ký hiệu ngôn ngữ, lập quy ước mẫu tự và chuyển ngôn ngữ Raglai sang mẫu tự latinh cho chữ viết Raglai.

"Các từ ngữ trong tiếng Việt dịch sang tiếng Raglai rất khó. Nhiều câu tiếng Việt tôi phải đọc hiểu câu đó rồi mới có thể dịch ý, từ ý dịch sang chữ Raglai, như "đi" dịch là "nau", "kamin nau" dịch là "chúng tôi đi". Còn văn bản hành chính thì không thể dịch câu này sang câu khác được mà phải hiểu ý rồi dịch từ ý đó ra" - bà Phanh nói.

Bà Phanh cho biết người Raglai phải biết vận dụng viết chữ Raglai, nhất là những người biết sử thi, điệu hát dân gian, sử dụng nhạc cụ cần viết thành sách lưu truyền cho con cháu sau này.

Theo ông Nguyễn Hải Liên, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Raglai, người Raglai chưa có chữ viết riêng nên họ tha thiết có chữ viết hoàn hảo. Bởi vì một dân tộc không có chữ viết thì làm sao bộc lộ, giới thiệu những giá trị văn hóa của dân tộc mình để các dân tộc khác biết.

"Tôi ủng hộ công trình tiếng nói, chữ viết của bà Phanh vì nó là một công trình văn hóa đồ sộ hết sức cần thiết cho sự phát triển của người Raglai, lợi cho những người nghiên cứu sưu tầm về văn hóa Raglai" - ông Liên nói.

Ông Lê Văn Bình, phó chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận, trao bằng nghệ nhân ưu tú của Chủ tịch nước cho 14 nghệ nhân ưu tú. Trong ảnh: bà Mẫu Thị Bích Phanh nhận danh hiệu nghệ nhân ưu tú - Ảnh: MINH TRÂN