Hiệp ước Marrakesh có hiệu lực tại Việt Nam từ ngày 6-3-2023. Hiệp ước quy định về việc tạo điều kiện cho người khiếm thị, người khuyết tật khác không có khả năng đọc... tiếp cận với sách và xuất bản phẩm.

Sáng 12-9, Hội nghị tuyên truyền phổ biến nội dung cơ bản của Hiệp ước Marrakesh được Cục Bản quyền tác giả tổ chức tại TP.HCM. Hội nghị tiến hành trực tiếp và trực tuyến với đầu cầu ở các tỉnh, thành khác.

Hội nghị có sự tham gia của ông Trần Hoàng, cục trưởng Cục Bản quyền tác giả; ông Nguyễn Nguyên, cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành; bà Phạm Thị Kim Oanh, phó cục trưởng Cục Bản quyền tác giả; thạc sĩ Đinh Việt Anh, phó chủ tịch Hội Người mù Việt Nam...

Sách cho cả người dạy và người học

Tại hội nghị, ông Lê Thanh Hà - giám đốc Nhà xuất bản Đại Học Sư Phạm TP.HCM, một trong những đơn vị tham gia làm sách cho người khuyết tật hiện nay - mang đến các xuất bản phẩm trong giáo dục cho học sinh khuyết tật.

Trong đó có bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hóa học bằng chữ nổi để hỗ trợ cho người khiếm thị của tác giả là giáo viên Lê Thị Hồng Nhung.

Điểm đặc biệt ở ấn phẩm này còn nằm ở chỗ mỗi nguyên tố đều có in kèm mã QR dẫn thẳng đến file audio mô tả nguyên tố đó.

Ngoài ra các bản sách nói cho người mù đều ghi "sách này của người mù, nghiêm cấm kinh doanh".

"Người sáng dạy người mù. 100% sản phẩm tôi làm nhằm mục tiêu không chỉ là một kênh tài liệu cho người mù mà động lực chính là sáng tạo vì tôi là người thầy giáo.

Ở Trường đại học Sư phạm, tôi là người dạy phương pháp giảng dạy hơn 38 năm, nên tôi hiểu rất rõ tất cả khó khăn của người dạy" - ông Hà chia sẻ.

Sách, xuất bản phẩm hỗ trợ người mù của nhà xuất bản ông làm ra là để người sáng dạy cho người mù, cha dạy cho con, anh dạy cho em, bạn bè dạy cho nhau.

Tiến sĩ Trần Thị Thư - Trung tâm Giáo dục đặc biệt quốc gia, nêu các khó khăn khi làm sách giáo khoa cho người khuyết tật nhìn. Trong đó, sách in chữ phóng to thì làm thủ công, chất lượng không đảm bảo.

Sách chữ nổi Braille có giá thành cao, chưa có ngân sách để chuyển và nhân bản sách, chưa có chiến lược điều phối và sử dụng hiệu quả. Còn sách nói và sách điện tử hiện nay vẫn tự phát, không quy chuẩn.

Hiệp ước Marrakesh: Để người mù không mù chữ

Hiệp ước Marrakesh hiện nay có 93 quốc gia thành viên. Hiệp ước tạo ra môi trường pháp lý nhằm cải thiện khả năng tiếp cận các tác phẩm đã công bố cho người khuyết tật, tạo ra sự cân bằng hợp lý giữa bảo vệ quyền tác giả và bảo vệ lợi ích chung.

Tại hội nghị, các đại diện Hội Người mù Việt Nam, Chương trình phát triển của Liên Hiệp Quốc (UNDP), Thư viện sách nói Hướng Dương, Trung tâm hướng nghiệp Sao Mai, Trung tâm Giáo dục đặc biệt quốc gia... góp ý để Hiệp ước Marrakesh đi vào thực tiễn ở Việt Nam.

Ông Trần Hoàng, cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, tổng kết: “Để đáp ứng nhu cầu thiết thực và đưa chính sách vào cuộc sống, hỗ trợ được cho người khiếm thị, chúng ta còn rất nhiều việc phải làm.

Khi thực hiện Hiệp ước Marrakesh cũng như Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành, chúng ta có thể giúp người khiếm thị tiếp cận tri thức thông qua các tài liệu và sách giáo khoa.

Có 4 nhóm giải pháp, đề xuất được chúng tôi tập hợp lại. Nội dung này cần các đơn vị quản lý nhà nước phối hợp hơn nữa để tháo gỡ nút thắt".

Ông Hoàng nhấn mạnh một vấn đề lớn là kinh phí. Nếu có những nguồn ngân sách nhà nước phục vụ chuyển đổi từ sách giáo khoa sang những định dạng mà người khiếm thị tiếp cận được thì quá trình này sẽ thuận lợi hơn.

Cuộc thi ‘Lan tỏa năng lượng tích cực 2023’: Mang ánh sáng tri thức đến những người khiếm thị

Đến với cuộc thi năm nay, mình hi vọng sẽ lan toả năng lượng tích cực từ câu chuyện của chính mình cũng như có thể kết nối, tìm kiếm những giọng đọc tình nguyện cho kho sách nói.