Kỷ niệm 60 năm ngày Toàn quốc kháng chiến (19-12-1946 - 19-12-2006)
Những Vệ út trên chiến hào vệ quốc (kỳ 5)
 Phóng to |
| Ông Đặng Văn Tích và cuốn tư liệu lịch sử viết về đồng đội - Ảnh: T.Đ.T. |
“Điểm danh” đồng đội
Năm 12 tuổi, ông Đặng Văn Tích làm liên lạc cho Đội tình báo Liên khu 1 (Trung đoàn Thủ đô). Sau năm 1947, ông cùng những Vệ út khác được sống chung với nhau trong một mái nhà là Đội tuyên văn của Trung đoàn Thủ đô (tiền thân của Đoàn văn công Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân VN) tại chiến khu Việt Bắc. Những năm tháng ấy, ông và các đồng đội nhỏ tuổi coi nhau như anh em ruột thịt, chia sẻ với nhau từng bát cơm kháng chiến, từng viên thuốc ký ninh trong cơn sốt rét run người.
Ông Tích kể: “Gần ba năm sống chung (từ giữa năm 1947 đến cuối năm 1949), tôi nghe nhiều Vệ út kể chuyện kỷ niệm tuổi thơ và nhất là những tháng ngày chiến đấu bảo vệ thủ đô trong khói lửa, tôi thấy vô cùng tự hào về sự hi sinh của đồng đội nhỏ tuổi nên tôi nhặt nhạnh những trang giấy đen hay bìa cactông ghi chép cẩn thận và cất kỹ vào chiếc balô con cóc, gìn giữ cho mai sau”.
Những cuộc chiến liên tục nối tiếp nhau, những Vệ út sau đó mỗi người một ngả, tham gia nhiều chiến dịch lẫy lừng như chiến dịch Điện Biên Phủ, chiến dịch mùa xuân 1975. Hòa bình lập lại, ông Tích lúc nào cũng không nguôi ngoai nỗi nhớ đồng đội ai còn, ai mất và bắt đầu hành trình đi tìm đồng đội. Gặp người quen nào từ nơi khác đến chơi, ông cũng hỏi thăm tung tích dù chính ông cũng không dám hi vọng nhiều. Bất ngờ, năm 1996, nhờ những người quen báo, ông Tích đã có tin tức và tìm gặp được một số Vệ út đang còn sống ở Hà Tây, Hà Nội, Bắc Ninh, Thái Nguyên... Không đủ tiền đi ôtô, ông Tích vội vã đạp xe đi gặp bằng được đồng đội. Trùng phùng sau 60 năm, ông Tích và các Vệ út năm xưa đã ôm nhau khóc.
Họ bắt đầu nhắc người này, người kia. Họ vẫn không quên nhắc câu chuyện hi sinh của Diệp Tùng: “Còn nhớ Diệp Tùng lúc rời thủ đô lên Việt Bắc đã hi sinh tại Võ Nhai (Thái Nguyên) lúc mới 13 tuổi. Khi chết không biết tìm ai báo tin vì chẳng ai biết Diệp Tùng còn ai là thân nhân. Cha mẹ Diệp Tùng là ai, ở đâu?”. Thông tin dần dần mở rộng, họ được biết rất nhiều Vệ út khi tham gia các chiến dịch lớn đã ngã xuống. Trên tấm mộ lạnh lẽo nơi xa, anh em vẫn chỉ có mấy dòng là liệt sĩ vô danh. Được sự động viên của những đồng đội, ông Tích quyết định viết lại một cuốn tư liệu ghi những ký ức, những câu chuyện nhỏ của ông và các đồng đội Vệ út không thể nào quên.
Trên con đường thiên lý ra Bắc vào Nam tìm đồng đội bằng tiền hưu trí tích cóp, ông Tích đã tìm ra hơn 20 Vệ út năm xưa vẫn còn sống rải rác khắp ba miền. “Khó nhất là xác minh danh tánh và thân nhân của những Vệ út đã hi sinh. Đã 60 năm, ký ức của những đứa trẻ mới lên 9, 10 còn không thể nhớ hết được những chuyện xảy ra với chính mình nữa là...” - ông Tích kể. Những trang viết của ông về đồng đội cứ dày lên theo những chuyến đi. Ông Tích kể cứ ngày đi, đêm về viết. Những năm ấy chưa có điện, cả nhà chỉ có mỗi cây đèn dầu cũng nhường cho ông. Sau 10 năm ròng ngược xuôi, từ năm 1996 -2006, ông Tích cũng đã hoàn thành được cuốn tư liệu lịch sử mang tên Vệ út thủ đô quyết tử.
 Phóng to |
| Những bức ảnh cũ, chiếc huy hiệu có hình tháp rùa đeo ở vai áo khi đi ra trận và cuốn tư liệu là những kỷ vật cuối cùng của Vệ út năm xưa mà ông Đặng Văn Tích còn giữ được - Ảnh: T.Đ.T. |
Đầu năm 2006, được sự hỗ trợ của những Vệ út còn sống và Ban liên lạc truyền thống quyết tử của Trung đoàn Thủ đô, ông Tích đã đánh máy và photocopy mấy chục cuốn tư liệu lịch sử để gửi tặng bạn bè cùng đọc. Mở đầu cuốn tư liệu là dòng thư Bác Hồ viết tặng Trung đoàn Thủ đô: “Các em là đội cảm tử. Các em quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” như một lời thề trong tim những Vệ út trong những ngày khói lửa năm 1946.
Cuốn tư liệu viết: “175 chiến sĩ quyết tử phần đông là những đứa trẻ mồ côi, con nhà nghèo, đứa trèo me trèo sấu, đứa làm thằng ở, con sen..., cũng có những đứa con nhà khá giả được bố mẹ đưa đi tản cư nhưng lại trốn về Hà Nội khẩn thiết xin các anh chị cho được cùng kháng chiến, được sống chết cùng thủ đô”. Những câu chuyện viết rất chân thật, rất hồn nhiên đúng như tuổi thơ ngày ấy của những chiến sĩ nhỏ tuổi: “Chúng tôi, những chú bé băng qua lửa đạn, đã đối mặt với địch từng ngày từng giờ, đã lăn lê bò toài để trinh sát địch, để truyền lệnh, cứu thương... Ơ hay, sao lúc ấy bọn mình lại không sợ chết nhỉ?. Tuổi thơ của chúng tôi đã được vinh dự góp một phần “quyết tử” để cả nước “quyết sinh”. Trong trận đánh nhà Moolie, tôi mặc tới chín bộ quần áo với ý nghĩ mặc thế chống được đạn của quân Pháp. Đến lúc bị thương phải băng bó, chị y tá vừa tức vừa buồn cười phải dùng kéo cắt phăng tất cả để cầm máu. Lúc ấy mình thật ngây ngô...”.
Những đồng đội cũ của ông sau khi đọc đều không cầm được nước mắt. Mỗi trang tư liệu mà ông Tích đưa họ về với ký ức thủ đô kháng chiến 60 năm trước mà mỗi Vệ út là một “nhân vật”, một “viên gạch” đưa đất nước tới ngày thống nhất.
Niềm vui ngày gặp mặt như được nhân lên khi Vệ út Nguyễn Văn Phúc mang đến một cây đàn guitar. Ngôi nhà của ông Phùng Đệ vang lên tiếng hát Đàn em Vệ út do nhạc sĩ Phạm Ngọc Trương sáng tác. Đã lâu lắm rồi họ mới có cơ hội hát chung: “…Đàn chim non ríu rít cười nô vang trời/ Vui sống trong gia đình Vệ quốc đầm ấm/ Rồi ngày mai chiến thắng thủ đô huy hoàng/ Bên các anh có đàn Vệ út cùng sống/ Cùng nhau ôn lại chuyện chiến đấu tung hoành/ Trong những ngày súng gươm chiến đấu hùng anh…”. Sau phút ấy, các Vệ út chợt trầm xuống khi truyền tay nhau những bức ảnh về đồng đội mà ông Đặng Văn Tích mang đến. Nhiều người xúc động: “Đối mặt với chiến tranh, 175 Vệ út khi trước bây giờ còn lại mấy người? Còn bao nhiêu người vẫn chưa có tên?”. |
oOo
Họ là những cô đầu ở phố Khâm Thiên, đi học bình dân học vụ để “sáng mắt sáng lòng”. Và họ cũng là những người ở lại, chiến đấu cùng với các đơn vị quân đội và tự vệ thuộc Liên khu III.
Đón đọc kỳ tới: Cô đầu phố Khâm Thiên
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận