Trường tiểu học Chu Văn An, một trong hai trường thuộc hệ thống giáo dục Chu Văn An tại TP Đồng Hới (Quảng Bình) - Ảnh: QUỐC NAM

Nhiều giáo viên công tác tại trường thuộc hệ thống giáo dục Chu Văn An, TP Đồng Hới, Quảng Bình đang rất bức xúc vì quy định của trường này buộc giáo viên muốn xin nghỉ việc phải báo trước... 5 năm!

Nếu không báo trước 5 năm, muốn chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ), giáo viên phải nộp phạt cho trường khoản tiền bằng 12 tháng lương cao nhất, trả lại luôn cho trường toàn bộ số tiền bảo hiểm mà trường đã đóng cho giáo viên đó trong thời gian làm việc. 

Khi vào làm việc, trường còn giữ luôn bằng tốt nghiệp đại học gốc. Nếu không thực hiện việc đền tiền như yêu cầu của nhà trường, giáo viên sẽ bị giữ luôn bằng gốc đến khi nộp đủ mới được "chuộc" ra. 

Cũng chính vì quy định này, vài năm qua có rất nhiều giáo viên chấp nhận bỏ luôn bằng gốc vì không đủ tiền nộp phạt.

Nghỉ việc khó hơn... xin việc

Cô Bùi Thị Hà My ký hợp đồng vào làm giáo viên dạy môn văn tại Trường THCS Chu Văn An (thuộc hệ thống giáo dục Chu Văn An) từ tháng 3-2017. Đến tháng 4-2018, cô My gửi đơn xin nghỉ việc lên hội đồng trường thì nhận ngay cái lắc đầu. 

Hội đồng trường đưa ra bản HĐLĐ đã ký giữa hai bên, trong đó có nội dung giáo viên muốn nghỉ việc phải báo trước 60 tháng (5 năm) và bồi hoàn các khoản kể trên. Nếu không sẽ bị giữ bằng gốc đã nộp.

Theo tính toán của trường, tổng cộng cô My phải trả hơn 60 triệu. Nhà nghèo, cha mất sớm, mấy tháng qua cô My vẫn chưa mượn được tiền để nộp. 

"Số tiền mà trường bắt nộp phạt nhiều hơn tổng số tiền mà nhà trường trả cho thời gian tôi dạy tại đây. Thành ra một năm qua tôi như làm không công. Đó là điều vô lý nhất" - cô My thở dài. 

Theo tìm hiểu, trước cô My, có rất nhiều giáo viên của trường này cũng từng xin nghỉ việc và bị trường bắt đền tiền. Một số người đành chấp nhận nộp tiền phạt để được lấy bằng tốt nghiệp gốc rời khỏi trường. Một số hiện vẫn đang bị trường giữ bằng vì không có tiền nộp.

Cô Phan Thị Quỳnh Thi ký HĐLĐ tương tự vào dạy môn tiếng Anh ở trường này từ tháng 8-2017, không có thời gian thử việc. Khoảng ba tháng sau, nhận thấy môi trường làm việc không phù hợp, cô Thi xin được chấm dứt HĐLĐ cũng nhận được câu trả lời như trường hợp cô My. 

Không có tiền nộp phạt, cô Thi vẫn để lại bằng gốc ở trường. Hiện cô Thi phải nhờ người quen xin vào làm ở một trung tâm ngoại ngữ nhỏ tại TP Huế để mưu sinh. 

"Khi ký HĐLĐ vào làm việc, tôi cũng không rành về Bộ luật lao động nên nghĩ đó là quy định chung. Đến khi xin nghỉ việc mới "tá hỏa" là những quy định trong hợp đồng này có quá nhiều chỗ trái Bộ luật lao động" - cô Thi bức xúc.

Ra quy định để giáo viên... có trách nhiệm?

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Đặng Thị Trà, chủ tịch hội đồng trường hệ thống giáo dục Chu Văn An, xác nhận không chỉ có trường hợp cô My, cô Thi, mà toàn bộ hơn 100 giáo viên, nhân viên đang làm việc trong trường đều có HĐLĐ với những điều khoản như trên. 

Theo bà Trà, lý do nhà trường đặt ra những quy định này trong HĐLĐ chỉ để giáo viên có trách nhiệm và gắn bó với trường, kể cả việc đền tiền.

Bà Nguyễn Thị Thu Hà, giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật thuộc Liên đoàn Lao động tỉnh Quảng Bình, nói theo Luật lao động, giáo viên được quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ và chỉ cần báo trước 45 ngày, chứ không phải chờ đến 5 năm. 

Việc trường giữ bằng gốc và bắt đền tiền cũng không đúng khi giáo viên chỉ cần nộp bản sao bằng tốt nghiệp và bồi thường nửa tháng tiền lương khi có báo trước đủ thời gian đó.

Cũng theo bà Hà, Luật lao động quy định rõ đối với những HĐLĐ có một số điều khoản trái pháp luật như hợp đồng của Trường Chu Văn An thì những điều khoản trái luật này dù đã được hai bên đồng ý vẫn sẽ bị vô hiệu và không có giá trị pháp lý, nên giáo viên không cần phải thực hiện. "Giáo viên có quyền khởi kiện để đảm bảo quyền lợi cho mình" - bà Hà nói.

Luật sư Lê Cao, thuộc Đoàn luật sư TP Đà Nẵng, cũng cho biết thời hạn báo trước khi nghỉ việc là 45 ngày, do vậy việc Trường Chu Văn An đưa ra các quy định vô lý về thời hạn báo trước là không đúng. 

Đối với trường hợp này, các giáo viên có quyền không tuân thủ, mà họ chỉ cần thực hiện báo trước theo Bộ luật lao động và Luật viên chức. Do vậy, với các quy định vô lý như thế thì nhất thiết phải hủy bỏ, thu hồi, nếu không cũng không có giá trị thực hiện trên thực tế.

Ông Phạm Thành Đồng, phó giám đốc Sở LĐ-TB&XH Quảng Bình, khẳng định dù trường công hay trường tư đều phải chiếu theo Bộ luật lao động để đảm bảo quyền lợi cho giáo viên. Việc trường đưa ra những điều khoản như vậy là trái luật hoàn toàn. 

"Tôi sẽ cho kiểm tra ngay việc này. Nếu có những quy định trái luật đó thì sẽ xử lý ngay" - ông Đồng nói.

TTO - Đầu tháng 7-2018, nhiều giáo viên hợp đồng bị cắt tiền đứng lớp khiến tổng thu nhập vốn đã ít ỏi lại bị giảm nặng nề khiến họ rất lo lắng.