Ông Nguyễn Văn Tiên trả lời báo chí về nghi án hối lộ của Bio-Rad tại Việt Nam - Ảnh: VIỄN SỰ

Theo ông Nguyễn Văn Tiên: Bộ trưởng Y tế đã có văn bản gửi cho Bộ trưởng Bộ Công an rồi, nhưng cái chính là phải xác định xem rõ hối lộ ở đâu.

Năm ngoái, Trung Quốc cũng đã xử phạt một công ty của Mỹ mấy trăm triệu USD vì hối lộ. Còn trường hợp này ở ta, hiện nay cần phải xác định là họ hoạt động trong lĩnh vực nào: thuốc, hóa chất hay thiết bị y tế…

* Ông đánh giá thế nào về số tiền hối lộ 2,2 triệu USD?

- Tôi nghĩ là trong 5 năm, hối lộ có 2,5 triệu USD, có lẽ còn quá nhỏ. Nên chúng ta phải kiểm tra rõ xem thực tế đến mức nào.

Thực tế nhiều năm nay, chuyện chi hoa hồng cho bác sĩ kê đơn thuốc là một chuyện phổ biến. Đây là một vấn đề rất lớn.

Ở các nước như Mỹ, họ kiểm soát ngay từ các công ty xem danh sách chi hoa hồng là chi cho những ai. do đó mới phát hiện được. Ta cũng muốn kiểm soát nhưng rất khó.

Tôi mong là qua đợt này, chúng ta sẽ xem đây là cơ hội để rà soát, phát hiện được ra xem ở lĩnh vực nào, dược hay thiết bị y tế có việc chi hoa hồng?

* Theo ông có những hình thức hối lộ như thế nào của các công ty nước ngoài trong lĩnh vực y tế ?

- Họ có nhiều cách tinh vi, ví dụ họ có thể tài trợ dưới hình thức mời đi nước ngoài tham dự hội thảo. Thể tài trợ cho mấy trăm người đi dự hội thảo, mỗi ông vài ngàn USD, cộng lại đã thành một khoản lớn.

Tôi cho là, hình thức hối lộ trong lĩnh vực này rất đa dạng. Không chỉ cho đi thăm (du lịch), trả tiền trực tiếp hoặc hoa hồng theo đơn thuốc, gói thiết bị.

Có những cơ chế hối lộ rất tinh vi, không qua tài khoản, không qua ngân hàng. Đây là câu chuyện khá phổ biến trên thế giới mà nhiều nước cũng phải đau đầu để xử lý

Tôi nghĩ là với những công bố, phát hiện của cơ quan điều tra ở nước ngoài như vậy cũng sẽ giúp chúng ta thấy được giá thuốc, giá thiết bị y tế mà các công ty nước ngoài cung cấp cho ta nó ở mức thực tế như thế nào để không bị chi phối bởi những khoản hoa hồng rất khó kiểm soát.

Tôi rất muốn trong Luật Đấu thầu có quy định chặt chẽ , trong đó có một mục riêng cho đấu thầu cung ứng thuốc và thiết bị y tế để kiểm soát.

* Có khá nhiều công ty cung cấp dược phẩm, thiết bị y tế nước ngoài ở VN, làm thế nào để kiểm soát?

- Tôi nghĩ là có hàng chục công ty dược, cung cấp thiết bị y tế nước ngoài đang hoạt động tại VN. Và tôi nghĩ là ở chỗ nào cũng có hoa hồng

* Nếu việc tài trợ đi nước ngoài có thể là một hình thức hối lộ cán bộ, bác sĩ y tế ở VN thì theo ông, có giải pháp nào để kiểm soát, phát hiện và xử lý việc này không?

- Theo tôi cũng khó. Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đó họ hay mời cán bộ đi tham dự hội thảo khoa học. Như hội thảo về khớp thì họ mời bác sĩ chuyên về khớp. Thực ra đây cũng là dịp tốt cho cán bộ đó nâng cao trình độ chuyên môn.

Nhưng ẩn bên trong đó, có chế độ, chính sách tài chính gì đó cho người cán bộ, bác sĩ được mời đó thì chúng ta khó biết được. Ở đây là vấn đề y đức, sự tự giác hay cách thức quản lý của cơ quan chủ quản của cán bộ, bác sĩ đó.

* Có cơ chế kiểm soát thu nhập, tài sản của cán bộ y tế, bác sĩ  để hạn chế tình trạng tham nhũng, nhận hối lộ như vậy?

- Ta cũng có cơ chế kê khai tài sản rồi. Nhưng thực tế, văn hóa tiền mặt ở VN rất khó kiểm soát.

Ở Nhật, họ kiểm soát thu nhập bác sĩ rất chặt. Thu nhập của bác sĩ ở họ gấp 3 lần ở nhiều lĩnh vực khác nhưng vì kiểm soát chặt, bác sĩ chỉ có thu nhập chính đó thôi.

Còn ở ta, lương bác sĩ nhiều bệnh viện lớn thì theo chế độ chung thế thôi nhưng chúng ta cũng không kiểm soát được hết các nguồn thu nhập của họ.