Nghệ nhân giữ ‘bí kíp’ may gối tựa hoàng cung qua đời

NHẬT LINH

Nghệ nhân dân gian Công Tôn Nữ Trí Huệ, người giữ “bí kíp” may gối tựa (còn gọi “trái dựa”) của hoàng cung triều Nguyễn xưa, qua đời ở tuổi 102.

Chiều 25-3, gia đình nghệ nhân Công Tôn Nữ Trí Huệ, xác nhận thông tin cụ bà vừa qua đời tối 24-3, hưởng thọ 102 tuổi.

Là chắt nội của vua Minh Mạng, cụ Công Tôn Nữ Trí Huệ được biết đến là người cuối cùng còn giữ được "bí kíp" may "trái dựa" - một loại gối tựa tay dành cho những bậc cao quý trong hoàng cung triều Nguyễn những tưởng thất truyền từ lâu.

Sinh thời, cụ từng được vào ở phủ Kiên Thái Vương để phục vụ may vá áo quần cho hoàng thái hậu Từ Cung (mẹ vua Bảo Đại). Nhờ may vá có nghề, khéo tay và có duyên nên bà được bà Từ Cung nhờ may lại các "trái dựa" đã bung chỉ, mục vải dùng để thờ phụng trong các lăng vua.

Bà Trí Huệ đã có công khôi phục nghề may "trái dựa" hoàng cung tưởng chừng thất truyền. Sau này bà đã truyền lại nghề này cho con dâu của mình là chị Lê Thị Liền.

Với những công lao trong việc lưu truyền kỹ thuật may "trái dựa", đầu năm 2023 Hội Văn nghệ dân gian Thừa Thiên Huế đã trao danh hiệu Nghệ nhân dân gian Việt Nam cho cụ Công Tôn Nữ Trí Huệ.

"Trái dựa" là loại gối gấp nếp, được nối lại với nhau bốn hoặc năm lá (tấm) đệm nhỏ hình chữ nhật, mỗi lá dày khoảng 4-5cm. Mỗi lá gối được làm từ bốn ống lụa độn bông mềm rồi khâu lại với nhau bằng chỉ, bên ngoài bọc lụa quý, có thể trải dài ra hoặc gấp lại thành chồng.

Các bậc quyền quý hoàng gia thường dùng "trái dựa" để tựa khuỷu tay ngồi ngâm thơ, thưởng trà, đàm đạo văn chương, biểu hiện cho sự giàu sang, cao đạo.

Theo cụ Trí Huệ, "trái dựa" hoàng tộc có thêu hình rồng năm móng, còn của các quan chỉ có bốn móng. Đặc biệt loại bông dùng để làm phần ruột gối của hoàng cung phải là bông mềm bọc lụa quý.