Tài xế lái xe gây tai nạn chiều 14-3 trên đường Nguyễn Văn Cừ (TP Đà Lạt, Lâm Đồng). Tại hiện trường, thanh niên này có dấu hiệu say thuốc - Ảnh: CÔNG LÂM

Hai vụ xe ôtô tải "lùa" hàng loạt người đi đường, gần 20 người thiệt mạng trước Tết Nguyên đán 2019 chưa kịp lắng xuống, lại thêm nhiều vụ người nghiện phê thuốc sát hại người thân...

Ngăn tái nghiện khó hơn cai nghiện

Mỗi năm có hàng chục ngàn người trở về địa phương sau cai nghiện. Trong đó, không ít người phải cai nghiện lần thứ hai trở lên. Cùng với việc ngăn ngừa phát sinh người nghiện mới, việc quản lý sau cai nghiện cũng rất cần được chú trọng.

Chúng ta vẫn xem người nghiện như người bệnh và việc đưa đi cai nghiện tập trung được xem như chữa bệnh. Khi có người hết thời hạn điều trị được trở về địa phương, ngành chức năng đều lập hồ sơ theo dõi, quản lý. Nhiều người được giúp đỡ, tạo điều kiện học nghề, giới thiệu việc làm phù hợp. Tuy nhiên, sợi dây liên lạc giữa chính quyền - người sau cai - gia đình chỉ duy trì tốt trong thời gian đầu. Sau đó, vì nhiều lý do, sự quan tâm ấy giảm dần. Và nhiều người không vượt qua được sự rủ rê, lôi kéo của bạn bè xấu.

Khu phố tôi ở có một thanh niên được cai nghiện năm ngoái. Lúc em hồi gia, cha mẹ đã mạnh ai nấy đi tìm hạnh phúc mới. Em ở nhờ một người bà con xa, thiếu thốn tình cảm, chỗ dựa tinh thần nên chỉ trong thời gian ngắn em đã "ngựa quen đường cũ". Em đã "bơi" trong tuyệt vọng. Em phải quay lại nơi vừa cai nghiện là điều khó tránh khỏi.

Với những người thực sự hoàn lương, tôi thấy họ có điểm chung là được hỗ trợ kịp thời và lâu dài về đời sống tinh thần. Nỗ lực của bản thân đương nhiên rất quan trọng, nhưng sự chia sẻ, bảo ban từ người thân, cộng đồng, cán bộ đoàn thể luôn là điều không thể thiếu. Trong số những người đã "tìm lại cuộc đời" có rất nhiều trường hợp trở thành nhân tố tích cực cho các phong trào hành động đầy ý nghĩa.

Cần một môi trường "trong lành"

Nhiều đường dây buôn bán, vận chuyển trái phép ma túy xuyên biên giới bị triệt phá. Cơ quan chức năng thu giữ số lượng rất lớn heroin, ma túy đá. Chừng đó chất gây nghiện sẽ hủy hoại biết bao cuộc đời, bao gia đình tan nát, để lại hậu quả nặng nề cho xã hội. Thế nhưng, đây là phần nổi. Số người nghiện tăng lên từng năm. Nhiều loại chất gây nghiện giá thấp, cạm bẫy mọi nơi.

Vì vậy, chặn nguồn cung cấp mới là cái gốc của vấn đề. Có "cầu" mới có "cung", song nếu cắt được "cung" sẽ là giải pháp tốt nhất để dẹp được "cầu". Khi các loại chất gây nghiện có ở khắp mọi nơi từ thành thị đến nông thôn, có thêm hàng trăm trung tâm cai nghiện cũng không đủ. Nhiều học viên từ trại cai nghiện trở về mang theo những câu chuyện rằng họ vẫn mua được thuốc trong lúc đang cai! Nhiều người nửa đùa nửa thật rằng "sáng cắt cơn, chiều lại nghiện". Vì sao?

Có thể trả lời rất nhanh là do "người trong cuộc" và thân nhân của họ. Nhưng nghĩ sâu xa, một môi trường xã hội "trong lành" sẽ giảm người nghiện và tái nghiện. Số người tái nghiện không thấp hơn số người có thể từ bỏ thật sự. Thêm một người nghiện, gia đình và xã hội mất một người lao động. Khi người nghiện ngày càng nhiều và càng trẻ hóa thì không còn là chuyện riêng của từng nhà có người nghiện mà là chuyện của một thế hệ thanh niên sức dài vai rộng, chuyện nguồn lao động của xã hội, của quốc gia.

Lâu lâu lại thêm một vụ án thương tâm có liên quan đến ma túy, ngày càng nhiều vụ người nghiện gây chết người, sát hại nhiều người thân. Họ là ai? Giàu có, nghèo khó có, ít học thất nghiệp có, trình độ cao có việc làm, có địa vị xã hội cũng không ít. Rồi sao nữa? Như đã nói, ma túy đang từng ngày hủy hoại cuộc đời một bộ phận người trẻ... Ngăn hậu quả từ người nghiện, giải pháp hiệu quả nhất vẫn là môi trường "trong lành" nhất có thể, để cứu những người trót nghiện và có nguy cơ nghiện, cũng vì bình yên của xã hội.

TTO - Bộ LĐTB&XH cùng Bộ GD-ĐT sẽ phối hợp lựa chọn một số trường ĐH, CĐ sư phạm, trường phổ thông để tổ chức thí điểm mô hình dự phòng, cai nghiện ma túy cho học sinh - sinh viên.