Trẻ em New Zealand trong một tiết học ngoại khóa - Ảnh: N.T.

New Zealand là quốc gia chiếm vị trí số 1 trong bảng xếp hạng "Chỉ số chuẩn bị cho tương lai 2017" (do Tổ chức uy tín Economist Intelligence Unit bình chọn).

Quốc gia này đã có những "bí quyết" gì, đặc biệt ở mảng giáo dục mầm non? Chị Đinh Thị Đoan Hương - tiến sĩ ngành giáo dục mầm non tại New Zealand và hiện là Trưởng khoa giáo dục mầm non ở ĐH Sư phạm - ĐH Đà Nẵng, đã chia sẻ riêng với Tuổi Trẻ Online nhiều điều ''lạ'' của nền giáo dục xứ Kiwi. 

Gốc rễ của một quốc gia thịnh vượng và hạnh phúc

Một lần ở đâu đó, tôi đọc được quốc gia mà tỉ phú Jack Ma muốn định cư không phải Mỹ mà là New Zealand. 

Tôi không lấy làm bất ngờ với điều đó. Bất cứ ai có dịp đặt chân đến xứ sở Kiwi đều dễ dàng cảm nhận được sự tử tế của con người nơi đây.

Khi nói đến một nền kinh tế phát triển, có thể bạn nghĩ ngay đó là nơi "dư giả" vật chất. Nhưng tôi nghĩ gốc rễ đem lại hạnh phúc, thịnh vượng ở New Zealand nằm ở giáo dục.

Ngay từ những năm đầu đời, trẻ em New Zealand đã được cả hệ thống xã hội góp sức để các em có thể phát triển một cách tự do và vui vẻ, để tìm tòi, khám phá năng lực cá nhân, và để khai phóng ý tưởng.

Xã hội New Zealand không coi trường mầm non đơn thuần là nơi giữ trẻ. Họ nhận thức rõ độ tuổi từ 0-6 là quãng thời gian ảnh hưởng lớn nhất đến sự hình thành ý thức, nhân cách của trẻ con.

Bậc học giáo dục mầm non vì lẽ đó trở thành bậc học được coi trọng nhất trong hệ thống giáo dục quốc gia New Zealand.

Trong thời gian theo học chương trình nghiên cứu sinh chuyên ngành giáo dục mầm non ở New Zealand, tôi có đi làm thêm tại các cơ sở giáo dục mầm non với mong muốn được trải nghiệm thực tế. 

Ở đây, tôi nhận thấy rằng sự phát triển riêng của từng đứa trẻ trong lớp rất được tôn trọng (sĩ số lớp trung bình từ 20-30 trẻ với 7-9 cô giáo). Cách giáo viên làm việc với trẻ cũng rất chuyên nghiệp, đầy tính khoa học và nhân văn.

Mỗi trẻ khi đến lớp sẽ được giáo viên lập một hồ sơ cá nhân riêng dùng để ghi chép, lưu giữ thông tin nhằm theo dõi và đánh giá sự phát triển của trẻ thường xuyên thông qua chính những câu chuyện trải nghiệm hằng ngày của trẻ.

Và thước đo chất lượng giảng dạy không phải là "trẻ đã làm được phép tính 1+1 hay chưa?", "học thuộc bảng chữ cái a,b,c hay chưa?" mà là "trẻ có khỏe mạnh không?", "trẻ đang tự học được những gì?", "trẻ có đang thực sự hạnh phúc?"…

Quan tâm đến chú cá chết hơn bảng chữ cái

Là nghiên cứu sinh quốc tế ở New Zealand, tôi còn được mang cả gia đình sang đây theo học. Một ngày cậu con trai 4 tuổi của tôi đến lớp và cả lớp phát hiện chú cá Peter vì một lý do nào đó đã chết, nằm ngửa bụng trên mặt nước. 

Các cô giáo của con ngay trong buổi sáng hôm ấy đã cùng trẻ chia sẻ cảm xúc về chú cá Peter. Sau đó cô và trò bàn các phương án giải quyết vấn đề như: đem chôn cá ở đâu, chọn bạn cá mới cho bạn cá Sue còn lại trong bể… 

Sau cùng, cả lớp đem chú cá Peter đi chôn ở một góc vườn và trao gửi những lời tạm biệt nhắn nhủ. Không những thế, các cô giáo còn email cho các phụ huynh kể về sự việc đáng tiếc này với hi vọng phụ huynh cũng biết được câu chuyện, và khi về đến nhà, họ có thể chia sẻ cùng các con.

Trong mắt tôi, dường như trẻ em New Zealand là những đứa trẻ hạnh phúc nhất thế gian. Trẻ được tôn trọng và học cách thể hiện sự tôn trọng với người khác và với thiên nhiên xung quanh mình. 

Trên hết là môi trường giáo dục được đồng nhất từ nhà trường đến gia đình và cộng đồng xã hội. Tất cả đã tạo nên một hiệu ứng đặc biệt và có tác động mạnh mẽ đến sự hình thành, phát triển nhân cách của các em một cách tự nhiên nhất.

Giáo viên mầm non New Zealand với tư duy "chúng tôi thay đổi thế giới"

Trở thành một giáo viên mầm non ở New Zealand có lẽ là câu chuyện "lửa thử vàng" đáng nói khác. Các giáo viên mầm non New Zealand được đào tạo rất bài bản và năng lực của họ phải trải qua các bước kiểm định chất lượng kỹ càng mới được cấp phép đi dạy trẻ con. 

Thế nhưng nếu chỉ có năng lực thôi thì chưa đủ. Ngay từ những bước khởi động muốn trở thành sinh viên ngành giáo dục mầm non, bạn phải trải qua kỳ một vòng phỏng vấn về động cơ muốn trở thành giáo viên mầm non và cách hiểu của bạn về các phương pháp nuôi dạy trẻ. 

Nếu đạt được các tiêu chuẩn về cả năng lực, tình yêu trẻ, yêu nghề, thì bạn sẽ có cơ hội trở thành… sinh viên ngành giáo dục mầm non.

Từ lúc học cho đến khi ra trường, các giáo viên mầm non phải trải qua nhiều kỳ thi sát hạch, cùng với sự giám sát và đánh giá thường niên từ nhà trường. Nếu không theo kịp yêu cầu, họ có lẽ phải đổi nghề vì sẽ không có chuyện "học giả, thi thật" hay hối lộ, nhũng nhiễu khi New Zealand nằm trong top những quốc gia minh bạch nhất thế giới.

Tuy đây không phải ngành nghề đem lại những đồng lương dư giả nhất ^(*), nhưng một khi trở thành giáo viên mầm non New Zealand, bất cứ ai cũng cảm nhận một niềm tự hào lớn lao bởi chính quá trình học tập và giảng dạy đã thiết lập cho họ tư duy rằng chính họ là người góp phần làm thay đổi thế giới. 

Họ hiểu rõ tầm quan trọng của mình chính là người phác họa nên những nét vẽ đầu tiên về thế giới trong mắt trẻ thơ. Họ sẽ cùng bố mẹ các em khai phá những tiềm năng của trẻ và phát triển nhân cách cho trẻ nhỏ.

Là một người có duyên với ngành giáo dục mầm non từ khi còn rất trẻ, được đi đây đó để học hỏi nhiều mô hình giáo dục quốc tế tiến bộ, tôi rút ra được một chân lý rằng "Hạnh phúc của trẻ em và sự thịnh vượng của quốc gia là thước đo chính xác nhất cho sự thành công của một nền giáo dục". 

Và trong trái tim tôi, nền giáo dục New Zealand chính là một minh chứng rõ ràng nhất cho sự thành công này.

^(*) Tại New Zealand, thu nhập của giáo viên mầm non tùy nơi nhưng học phí của trẻ được trả theo giờ, trung bình khoảng 7 đôla New Zealand/giờ. Trẻ lên 3 tuổi thì được hưởng chính sách hỗ trợ 20 giờ gửi miễn phí/ tuần, nếu gửi quá 20 giờ thì phụ huynh bù thêm tiền.