Tranh luận về quản lý thuế thu nhập cá nhân (TNCN) của văn nghệ sĩ lại nóng lên khi Cục thuế TP.HCM cho biết tính đến ngày 31-10 đã truy thu 6,3 tỉ đồng của 26 nghệ sĩ và dự báo con số này vẫn chưa dừng lại vì có một trường hợp nghệ sĩ có khả năng bị truy thu số thuế lên đến 1 tỉ đồng nhưng đang trong quá trình hoàn tất hồ sơ.

Giao về các chi cục thuế nên nghệ sĩ lách?

Thật ra câu chuyện này không mới và đã được tranh luận 6-7 năm qua khi Cục Thuế TP. HCM thay đổi mô hình quản lý thuế đối với nghệ sỹ theo hướng bàn giao về các chi cục thuế.

Nghệ sĩ cư trú tại địa bàn nào thì nộp thuế tại đó. Đi cùng với thay đổi này, công chúng không còn được biết nghệ sĩ có nộp thuế TNCN hoặc có nộp đầy đủ hay không vì không có bất kỳ thông tin nào được công bố.

Trong khi trước đó cứ đến kỳ khai thuế là phòng thuế TNCN, Cục thuế TP.HCM, lại nườm nượp nghệ sĩ đến khai thuế.

Bẵng đi nhiều năm trông chờ vào tính tự giác của nghệ sĩ, năm 2013 Cục Thuế TP mới gửi thư mời 210 nghệ sĩ lên làm việc và khuyến khích kê khai lại. Thế nhưng, theo công bố của Cục thuế TP thì sau đó một tháng chỉ có vài chục nghệ sĩ lên khai thuế.

Thời điểm năm 2013 Cục Thuế TP cũng lọc ra danh sách “đen” những nghệ sĩ nhiều năm liền không khai thuế TNCN hoặc khai thuế rất ít.

Thu nhập ngày càng tăng bỗng dưng nộp thuế ngày càng giảm

Theo công bố của Cục Thuế TP.HCM thời điểm đó một nữ ca sĩ nhạc thị trường thuộc top catsê cao và làm giám khảo một chương trình truyền hình cả năm 2009 chỉ nộp 37 triệu đồng tiền thuế, tương đương 3,1 triệu đồng/tháng, quy ra thu nhập mỗi tháng chỉ ở mức trên dưới 20 triệu đồng.

Danh tiếng càng ngày càng tăng, catsê cũng đi lên theo chiều thẳng đứng nhưng bất thường ở chỗ số thuế phải nộp mỗi năm của nữ ca sĩ này ngày càng giảm.

Năm 2010, số thuế phải nộp của cô giảm còn 30,6 triệu đồng, đến năm 2011 con số này giảm đột ngột chỉ còn hơn 8,1 triệu đồng.

Theo tiết lộ của cơ quan thuế, mức thuế cao nhất mà một nam ca sĩ thuộc hàng catsê cao nhất nộp trong năm 2011 chỉ ở mức 373 triệu đồng. Không đồng ý, cơ quan thuế đã mời ca sĩ này lên kê khai lại thì số thuế phải nộp của ca sĩ này tăng thêm 400 triệu đồng, lên mức 773 triệu đồng.

Từng nhiều năm quản lý việc kê khai thuế của nghệ sĩ, ông Nguyễn Thái Sơn, nguyên trưởng phòng thuế thu nhập cá nhân, Cục Thuế TP.HCM, cho rằng nên quản lý thuế nghệ sĩ tập trung ở Cục Thuế TP như vậy sẽ khai thác thuế hiệu quả hơn, thay vì rải ra tại các chi cục như hiện nay.

Theo ông Sơn, với đối tượng đặc thù như nghệ sĩ, cần phải hiểu mới có thể quản lý được. Trong khi đó hiện cách quản lý của Cục Thuế TP là giao xuống chi cục trong khi các chi cục thuế quản lý rất nhiều đối tượng, lại không có đội ngũ chuyên theo dõi thông tin đối tượng này nên quản lý không hiệu quả.

Dù vừa qua Cục Thuế TP năm nào cũng có những đợt truy thu để đánh động nhưng theo ông Sơn đối tượng văn nghệ sĩ ở TP.HCM rất lớn, trong đó nhiều người vẫn còn tâm lý cơ quan thuế chưa “sờ” đến mình thì mình chưa khai.

Khi bị cơ quan thuế mời lên thì lại lấy lý do tưởng khấu trừ 10% là xong nghĩa vụ, hoặc phải đi lưu diễn xa… “Với thị trường văn nghệ sôi động nhất nước như TP.HCM, nếu khai thác thuế hiệu quả, nguồn thu từ đối tượng văn nghệ sĩ rất lớn”, ông Sơn nói.

Nên mạnh dạn nêu tên người của công chúng nợ thuế

Cũng theo ông Sơn nên mạnh dạn nêu tên nghệ sĩ cũng như công khai số thuế của họ đã nộp trong năm để công chúng biết.

Như vậy, dư luận sẽ đánh giá một ngôi sao đình đám, catsê ngất ngưởng nhưng số thuế thu nhập cá nhân nộp hằng năm chỉ vài chục triệu, thậm chí không kê khai thuế, khi đó chính ngôi sao bị nêu tên cũng sẽ cảm thấy xấu hổ và tự giác khai thuế.

Đó cũng là đề xuất của nhiều bạn đọc khi đọc thông tin về truy thu thuế nghệ sĩ.

Theo các chuyên gia, nếu “nương” nghệ sĩ là bất công với người làm công ăn lương vì người làm công ăn lương thu nhập ít ỏi lại bị chặn trừ tại nguồn trước khi trả thu nhập trong khi nghệ sĩ thu nhập cao hơn lại không tự giác thực hiện nghĩa vụ thuế.

Nếu cơ quan thuế phát hiện thì cùng lắm là kê khai lại chứ không bị nêu danh tính, công chúng không ai biết.