Theo nghị định 42 quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, doanh nghiệp có trách nhiệm nộp các báo cáo doanh số tổng hợp của hoạt động bán hàng đa cấp định kỳ sáu tháng và một năm về Cục Quản lý cạnh tranh và sở công thương địa phương có đơn vị hoạt động. 

Do đó, cơ quan chức năng hoàn toàn có thể đặt nghi vấn và yêu cầu doanh nghiệp giải trình nếu phát hiện dấu hiệu bất thường. Tuy nhiên theo các chuyên gia, hàng loạt công ty đa cấp hoạt động lừa đảo bị phanh phui vừa qua cho thấy cơ quan quản lý đã thiếu trách nhiệm, chưa có sự giám sát chặt chẽ hoạt động này.

Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp bán hàng đa cấp VN cho biết qua kiểm tra thực tế, nhiều doanh nghiệp thường ủy quyền hoặc giao việc đào tạo pháp luật, chương trình trả thưởng cho các nhà phân phối ở tuyến trên thực hiện thông tin sai sự thật, không đúng với nội dung đăng ký hoạt động với Bộ Công thương.

Nhóm này cũng tự ý quảng cáo sai sự thật về tính năng, công dụng của hàng hóa nhằm dụ dỗ, lừa gạt người tiêu dùng mua hàng. Ngoài ra còn có hiện tượng nhà phân phối tuyến trên thường đưa ra yêu sách đối với doanh nghiệp, nếu không đáp ứng sẽ dẫn mạng lưới của mình sang doanh nghiệp khác.

Do chạy theo lợi nhuận, doanh nghiệp thường làm ngơ để các nhà phân phối tự ý quảng cáo sản phẩm không đúng sự thật. Một số doanh nghiệp trong quá trình kinh doanh chưa tuân thủ các quy định của pháp luật, kinh doanh đa cấp bất chính, tạo nên những hình ảnh xấu cho mô hình kinh doanh này, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng.

Theo luật sư Bùi Quang Nghiêm, hệ thống pháp luật quản lý bán hàng đa cấp hiện nay khá đầy đủ với các nghị định, thông tư hướng dẫn rõ ràng nhưng các công cụ này dường như bị vô hiệu hoặc hoạt động chưa hiệu quả.

Với thời gian dài hoạt động công khai như vậy, những tổ chức bán hàng đa cấp bất chính lừa đảo cả mạng lưới khổng lồ nhưng vẫn dễ dàng qua mắt cơ quan chức năng.

“Chúng ta không cần sửa luật hay cập nhật thêm, điều cần chấn chỉnh hiện nay là những người thi hành luật. Sự thờ ơ của một bộ phận công chức gián tiếp tiếp tay các mô hình đa cấp bất chính lộng hành. Luật đã quy định công ty bán hàng đa cấp được bán cái gì, khống chế mức hoa hồng, báo cáo doanh thu định kỳ như thế nào... chỉ cần theo dõi thấy bất thường là phải kiểm tra ngay” - luật sư Nghiêm nói.

Theo ông Nghiêm, cũng cần quy trách nhiệm cho các lực lượng kiểm tra, từ quản lý thị trường, các đoàn thanh tra... Họ đều có quyền hạn kiểm tra doanh nghiệp, nhưng khi xảy ra chuyện thì không ai nhận trách nhiệm.

Ít ai ngờ Nguyễn Thị Thủy, phó tổng giám đốc công ty Liên kết Việt lừa đảo gần 2.000 tỉ đồng vốn là một chủ tiệm gội đầu, làm móng…