Hàng hóa giá rẻ Trung Quốc khiến châu Âu và Mỹ lo ngại - Ảnh: Reuters

Theo Reuters, tuyên bố chính thức đã được đệ trình trước đó nhưng chỉ vừa được công bố với công chúng ngày 30-11. Đây là tài liệu do bên thứ ba cung cấp nhằm ủng hộ Liên minh châu Âu (EU) trong một cuộc tranh chấp pháp lý với Trung Quốc mà kết quả của vụ kiện có thể ảnh hưởng lớn đến tương lai thương mại của EU.

Trung Quốc đang đấu tranh với EU để được công nhận là nền kinh tế thị trường, sự công nhận sẽ dẫn đến việc giảm đáng kể mức thuế chống bán phá giá đối với hàng hóa Trung Quốc bằng cách cấm so sánh giá hàng hóa Trung Quốc với giá cả tại một nước thứ ba có nền kinh tế thị trường.

Mỹ và EU cho rằng vai trò của nhà nước trong nền kinh tế Trung Quốc, bao gồm trợ cấp tràn lan, làm méo mó giá cả trong nước và giá cả mặt hàng không do thị trường quyết định.

Theo Reuters, nếu Trung Quốc thắng kiện sẽ làm suy yếu cuộc đấu tranh chống lại sự càn quét của cơn lũ hàng hóa giá rẻ "Made in China" tại nhiều quốc gia, đe dọa sự tồn tại của nhiều ngành công nghiệp ở phương Tây.

Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer phát biểu tại quốc hội vào tháng 6 năm nay cho rằng vụ Trung Quốc kiện EU ra tòa án thương mại WTO là "vụ kiện tụng nghiêm trọng nhất mà chúng tôi có tại WTO thời điểm này", và quyết định ủng hộ của Trung Quốc "sẽ trở thành thảm họa cho WTO."

Lighthizer đã nhiều lần bày tỏ sự thất vọng với cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO và đã kêu gọi những thay đổi lớn tại tổ chức này.

Trong văn bản dài 40 trang trên, Mỹ nêu ra những lập luận pháp lý bác bỏ lập trường của Trung Quốc cho rằng theo các điều khoản gia nhập WTO của Trung Quốc vào năm 2001, nước này sẽ tự động được các thành viên khác công nhận là nền kinh tế thị trường sau 15 năm.

Tuy nhiên, Mỹ và EU phản đối quan điểm này vì cho rằng Trung Quốc không tuân thủ cam kết giảm can thiệp của nhà nước vào nền kinh tế. Các quan chức Mỹ cáo buộc Chính phủ Trung Quốc tác động mạnh đến chi phí và giá cả hàng hóa trong nước, gây thiệt hại cho các đối thủ cạnh tranh ở nước ngoài.

Theo Reuters, động thái này diễn ra khi căng thẳng thương mại giữa Washington và Bắc Kinh đang tăng lên khi chính quyền Trump đang chuẩn bị một số biện pháp kinh tế mạnh mẽ, bao gồm mở rộng đánh thuế hoặc đưa ra hạn ngạch về việc nhập khẩu thép và nhôm từ Trung Quốc và tiến hành một cuộc điều tra việc chiếm đoạt tài sản trí tuệ của Trung Quốc.

Phản ứng thông thường của Trung Quốc trước việc các nước không công nhận nền kinh tế của nước này là kêu gọi "các nước thành viên WTO thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với WTO" và cho rằng trong khuôn khổ của WTO hiện nay không có quy định cụ thể về nền kinh tế thị trường.