Quan chức nhập cư Mỹ di lý sáu công dân Trung Quốc ra khỏi tòa án liên bang ở Buffalo do nhập cư trái phép qua ngả Canada - Ảnh: Reuters

Năm 2012, nhận thấy số hồ sơ (hơn 7.000 bộ) nộp ở văn phòng tị nạn thành phố New York tăng gần gấp năm lần so với năm 2006, giới chức chính quyền liên bang Mỹ đã triển khai cuộc điều tra bí mật trên diện rộng.

Họ phát hiện đường dây chuyên hỗ trợ người Trung Quốc khai man để được chính quyền liên bang Mỹ, cụ thể là New York, chấp nhận cho tị nạn. Ngay sau đó đã có những cuộc truy quét và ít nhất 10 công ty luật ở New York bị phát hiện, nhiều người bị buộc tội và xử án tù treo. Câu chuyện về “ngành công nghiệp” khai man này đã được báo New York Times đăng tải ngày 22-2.

Bí mật theo dõi

Khởi nguồn từ văn phòng của luật sư John Vương, một người Mỹ gốc Trung Quốc. Một ngày cuối năm 2012, một phụ nữ bước vào văn phòng luật sư Vương ở khu Chinatown (Phố người Hoa) tại New York và yêu cầu được gặp luật sư tư vấn của mình. Bà ta nộp đơn xin tị nạn ở New York với lý do tại Trung Quốc bà bị ép buộc phải phá thai vì chính sách một con. Bà đang lo lắng không vượt qua được cuộc phỏng vấn sắp tới với các quan chức Sở Di trú Mỹ.

Bà ta rất lo lắng vì lý do xin tị nạn là giả và đã được các cộng sự của luật sư John Vương bịa ra, sau đó bắt bà học thuộc để trả lời phỏng vấn. Luật sư Vương trấn an bà rằng mọi việc đang diễn ra thuận lợi, miễn là bà nhớ được vài chi tiết để trả lời phỏng vấn thì mọi thứ sẽ suôn sẻ. “Bà đang tự làm mình căng thẳng. Những điều bà sắp được hỏi giống như những câu hỏi chơi ấy mà” - vị luật sư họ Vương nói bằng tiếng Hoa.

Mọi động thái của luật sư người Mỹ gốc Trung Quốc này đã không lọt qua được cơ quan điều tra liên bang. Họ đã bí mật đặt máy ghi âm trong văn phòng luật sư Vương và ghi âm toàn bộ cuộc đối thoại giữa ông Vương và khách hàng. Chiến dịch truy quét các văn phòng luật sư ở đây được phát động ngay sau đó, cũng như đối với những văn phòng luật sư khác ở khu Chinatown tại New York.

Ít nhất 30 người đã bị thẩm vấn, trong đó có luật sư và phụ tá của họ, phiên dịch và thậm chí là nhân viên trong nhà thờ. Toàn bộ những người này bị cáo buộc giúp đỡ cho hàng trăm người nhập cư Trung Quốc xin tị nạn bằng cách bịa ra những câu chuyện thương tâm họ phải chịu đựng ở Trung Quốc. Luật sư John Vương là nhân vật tạo ra nhiều hồ sơ gian dối nhất. Chỉ trong hai năm 2010 và 2012, văn phòng luật sư của ông này đã đệ trình đến văn phòng tị nạn New York hơn 1.300 hồ sơ xin tị nạn của người Trung Quốc.

Trong số người bị bắt, Lý Anh Lâm là một nhân viên trong nhà thờ ở Flushing. Cô chuyên hướng dẫn những người nhập cư Trung Quốc học thuộc những bài học xin tị nạn tôn giáo và dạy họ cách nói dối để qua mặt những quan chức Sở Di trú Mỹ khi được phỏng vấn. Lý vừa ra tòa hôm 18-2.

Lợi dụng lỗ hổng luật pháp

Ông Peter Kwong, giáo sư Trường đại học New York, nhận định phần lớn hồ sơ xin tị nạn của người Trung Quốc là gian dối, từ câu chuyện bịa đặt về việc bị ngược đãi cho đến tạo dựng cả nhân chứng giả nhằm củng cố hồ sơ để lừa bịp cơ quan nhập cảnh của Mỹ. “Đối với những người xin tị nạn, đó không phải là vấn đề đúng hay sai mà là chuyện liệu họ có thể đạt được mục đích mình muốn và cách thức họ đạt được nó. Câu chuyện này cho thấy có một lỗ hổng lớn trong luật nhập cư và lỗ hổng này không thể vá lại được vì lý do chính trị” - ông Kwong bình luận.

Báo New York Times cho biết phần lớn hồ sơ xin tị nạn ở Mỹ của người Trung Quốc đều nêu lý do họ bị buộc phá thai, triệt sản theo chính sách một con của chính quyền Bắc Kinh, bị ngược đãi tôn giáo hoặc họ tham gia các đảng phái mà Nhà nước Trung Quốc cấm. Nhưng thực tế đó chỉ là những lý do mà người xin tị nạn bịa ra, dưới sự tư vấn kỹ càng của cộng đồng luật sư người Mỹ gốc Trung Quốc.

Người Trung Quốc chọn con đường xin tị nạn Mỹ chỉ vì dễ kiếm việc làm ngay sau khi được Chính phủ Mỹ chấp thuận và có thể được cấp thẻ xanh một năm sau đó. Hiện nay các văn phòng luật chuyên về dịch vụ xin tị nạn cho người Trung Quốc mọc lên như nấm ở khu Chinatown ở Manhattan và trên các con đường nhộn nhịp tại Flushing, Queens và Sunset Park, Brooklyn.

Tuy nhiên cũng có những người cố giãi bày động cơ làm việc của mình. David Miao (David Miêu), một luật sư người Mỹ gốc Trung Quốc, biện hộ họ làm việc này do động cơ chính trị hơn là vì tiền, và rằng họ đang cứu sống những người Trung Quốc xin tị nạn, vì nếu không họ sẽ bị trục xuất trở lại Trung Quốc. Miêu cũng bị điều tra cùng với luật sư Vương.