Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) trong cuộc gặp với Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg tại Nhà Trắng ngày 17-5 - Ảnh: REUTERS

Nhà lãnh đạo Mỹ không kiêng nể nói thẳng chuyện tiền nong trong một cuộc họp nội các ngày 17-5 (giờ Mỹ) với sự góp mặt của Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg.

Tổng thống Trump dường như có sẵn một danh sách trong đầu và chỉ chờ có mặt ông Stoltenberg để tuông ra những cái tên mà ông nói phải trả tiền.

"Chúng ta có một vài quốc gia không trả tiền. Tốt thôi, họ sẽ bị xử lý", ông Trump nói thẳng.

Nhà lãnh đạo Mỹ không quên chỉ mặt Đức, cáo buộc Berlin "đã không đóng góp những gì cần phải đóng góp dù là người được hưởng lợi nhiều nhất".

"Người Đức nên chứng minh vai trò lãnh đạo của họ trong liên minh bằng cách giải quyết sự thiếu hụt ngân sách về lâu dài của khối", tổng thống Trump nêu yêu cầu.

Về phần mình, Tổng thư ký Stoltenberg đã ca ngợi những đóng góp của ông Trump trong việc bảo vệ NATO.

"Vai trò đi đầu của nước Mỹ về chi tiêu quốc phòng dưới quyền ngài đang tạo ra sự khác biệt. Nó đang ảnh hưởng tới các đồng minh khác, những nước đang tăng chi tiêu quốc phòng. Không có nước nào cắt giảm ngân sách", ông Stoltenberg tỏ ra khéo léo trên đất Mỹ.

Dù thường có quan điểm trái ngược với ông Trump trong nhiều vấn đề, Thủ tướng Đức Angela Merkel cũng phải đồng ý quốc gia của bà nên đóng góp nhiều hơn cho NATO và đáp ứng mức trần tối thiểu đóng góp ngân sách mỗi năm là 2% tổng sản phẩm quốc nội.

Hôm 14-5, phát biểu trong cuộc gặp với các tướng lĩnh cấp cao của quân đội Đức, bà Merkel lập luận cần dành nhiều tiền hơn cho chi tiêu quân sự trong bối cảnh an ninh thế giới đang thay đổi nhanh chóng.

Đây không phải là lần đầu tiên ông Trump đòi tiền các đồng minh như NATO ở châu Âu và Hàn Quốc, Nhật Bản tại châu Á. Hồi năm ngoái, khi tham dự thượng đỉnh NATO ở Bỉ, ông Trump đã ra tối hậu thư là các đồng minh có 1 năm để vạch ra lộ trình đáp ứng mục tiêu đóng góp ít nhất 2% GDP cho ngân sách thường niên của NATO.

Các binh sĩ Mỹ được triển khai tới Orzysz, Ba Lan vào tháng 4-2017 - Ảnh: REUTERS

Hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 7 tới sẽ là dịp để ông Trump đánh giá và điểm danh xem quốc gia nào đã thực sự vạch ra lộ trình đóng góp, quốc gia nào chưa.

Vấn đề chia sẻ kinh phí trong NATO được ông Trump đưa ra trong thời gian tranh cử, thực chất lại được đặt nền móng bởi chính quyền tiền nhiệm Barack Obama.

Năm 2014, tại hội nghị thượng đỉnh ở Wales (Anh), các nhà lãnh đạo NATO đã ra tuyên bố chung cam kết đáp ứng mục tiêu 2% trước năm 2020.

Thực tế con số 2% này đã từng gây nhiều tranh cãi. Tính tới cuối năm 2017 chỉ có 4 quốc gia đạt được chỉ tiêu từ 2% trở lên là Mỹ, Hi Lạp, Anh và Estonia.

Vì quy mô nền kinh tế của các quốc gia thành viên là khác nhau nên dẫn tới việc các khoản đóng góp dựa trên tỉ lệ GDP và số tiền thực sẽ khác nhau. Điều này dẫn tới chuyện quốc gia góp nhiều tiền thứ 2 cho NATO là Đức lại luôn bị chỉ trích vì không đáp ứng mục tiêu 2%.