Người tiêu dùng mua hàng khuyến mãi tại một siêu thị trên đường Nguyễn Đình Chiểu, Q.3, TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Nhiều doanh nghiệp và chuyên gia đã khẳng định như vậy khi trao đổi với Tuổi Trẻ về nghị định 81 (có hiệu lực từ ngày 15-7), dù thừa nhận nhiều nội dung tại nghị định này đã có bước tiến đáng kể trong việc đơn giản hóa thủ tục hành chính trong các hoạt động khuyến mãi.

Đủ kiểu lách "trần" khuyến mãi

Theo ghi nhận của chúng tôi, nhiều nhà bán lẻ, siêu thị hiện đang áp dụng đa dạng hình thức khuyến mãi để hút khách, kéo sức mua. Ngoài giảm giá trực tiếp trên sản phẩm, khách hàng thành viên còn được tích lũy điểm thông qua tặng thêm chiết khấu ít nhất 2-3% vào thẻ, rồi mua 2 tặng 1, tặng thêm quà...

"Chỉ riêng hình thức khuyến mãi mua 5 tặng 1 cũng tương đương giảm 25%. Nếu tính tổng cộng các hình thức khuyến mãi trên một sản phẩm, mức giảm có thể lên đến 60% là bình thường" - giám đốc kinh doanh một siêu thị cho biết.

Những nhà bán hàng thời trang, mỹ phẩm cũng có cách lách luật riêng như tổ chức ngày hội xả hàng nội bộ bằng cách gửi thư mời thành viên thân thiết (xem như bán cho khách hàng), hay ngày hội giảm giá đến 50% nhưng kèm mua 1 tặng 1 sản phẩm có giá tương đương, tính ra mức giảm hơn 70%.

Theo ông Hoàng Tùng - chủ chuỗi hệ thống Pizzahome, vì đặc thù của một số ngành, có khi doanh nghiệp phải bán lỗ, thậm chí bán dưới mức giá thành sản xuất để có thể thu tiền về. Tuy nhiên, trước nay mức trần khuyến mãi gây nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.

Trong nhiều dịp xả hàng cuối năm, không ít doanh nghiệp muốn giảm giá hơn nữa để giải phóng hàng tồn kho, thu hồi vốn nhưng không thể vì nếu cơ quan chức năng phát hiện sẽ bị phạt, trường hợp không bị phát hiện thì đến lúc hạch toán thuế cũng không được chấp nhận.

Với những mặt hàng có thời hạn sử dụng, việc phải xả hàng trước thời điểm đến hạn là điều cần thiết để doanh nghiệp thu tiền về bù giá sản xuất. Hay những mặt hàng mang tính thời vụ như bánh trung thu, mặt hàng thời trang, mặt hàng công nghệ... vốn một số mẫu mã, kiểu dáng chỉ "hot" trong một mùa, sau đó sẽ bị lỗi mốt, doanh nghiệp cần phải xả hàng, thế nên việc áp mức trần 50% là điều bất hợp lý.

"Việc gỡ bỏ hạn mức này, theo tôi, là một bước đi đúng đắn. Nếu được, hãy để cho doanh nghiệp tự quyết định mức khuyến mãi ra sao, khuyến mãi như thế nào cho hiệu quả... Hãy tháo bỏ những quy định vô lý và để doanh nghiệp tự quyết định các chương trình của mình" - ông Tùng nói.

Không ít doanh nghiệp muốn khuyến mãi trên 50% cho người tiêu dùng nhưng vướng quy định. Trong ảnh: một cơ sở tung khuyến mãi để hút khách - Ảnh: Q.ĐỊNH

Có phân biệt đối xử?

Theo ông Vũ Đức Chinh - giảng viên marketing ĐH Kinh tế TP.HCM, nghị định 81 không xóa trần khuyến mãi 50% nếu doanh nghiệp tự tổ chức, nhưng cho phép mức giảm đến 100% trong trường hợp chương trình khuyến mãi tập trung do cơ quan cấp T.Ư hay tỉnh, thành tổ chức là một sự phân biệt "đáng ngạc nhiên".

Vì khuyến mãi là giải pháp doanh nghiệp áp dụng để kích thích bán hàng. Chính doanh nghiệp sẽ tự cân đối đầu vào, đầu ra, khả năng thu hồi vốn, trong khi các chương trình khuyến mãi do đơn vị nhà nước thực hiện theo mục đích của cơ quan quản lý. Đáng ra nếu cần tách hạn mức khuyến mãi thì nên dựa vào ngành hàng, sản phẩm, dịch vụ, chứ không nên phân biệt theo chủ thể khuyến mãi đó.

Những sản phẩm cần có sự kiểm soát của Nhà nước như mặt hàng mang tính chiến lược, dân sinh vì tầm quan trọng, tránh tình trạng cạnh tranh không công bằng giữa các doanh nghiệp như thẻ điện thoại... cần có quy định rõ. Còn những mặt hàng khác như thời trang, mỹ phẩm... nên tuân thủ theo quy luật cung cầu của thị trường, để doanh nghiệp tự tính toán.

Theo các chuyên gia, quy định về hạn mức khuyến mãi trong nghị định mới xuất phát từ mục đích bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp nhiều hơn là bảo vệ người tiêu dùng. Quy định mức trần khuyến mãi dưới 50% này nhằm ngăn chặn tình trạng các doanh nghiệp nước ngoài với tiềm lực tài chính quá mạnh tham gia thị trường Việt Nam, chấp nhận giảm giá sâu để thu hút khách.

"Tuy nhiên, trong cạnh tranh hiện nay, chúng ta nên tuyệt đối tránh can thiệp bằng phương pháp hành chính lên thị trường trong bất kỳ trường hợp nào. Phải chấp nhận quy luật của thị trường mới có thể tiến bộ được, kể cả cạnh tranh có thể dẫn đến những kết quả nghiệt ngã, doanh nghiệp yếu bị đào thải" - ông Chinh nói.

Cũng theo ông Chinh, đối tượng cần bảo vệ nhất vẫn là người tiêu dùng, nhưng Nhà nước không thể bảo vệ người tiêu dùng bằng các biện pháp hành chính không hiệu quả. Thay vào đó, Nhà nước cần đảm bảo sức mạnh của sự minh bạch, cung cấp thông tin để người tiêu dùng nâng tầm hiểu biết của họ, tự so sánh, đối chứng, tiêu dùng thông minh.

Bởi trên thực tế nhiều cửa hàng cùng giảm 50% nhưng có nơi đông đúc, xếp hàng chờ đợi nhưng có nơi vẫn vắng tanh, điều này phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng giảm giá, tần suất giảm giá không thường xuyên nên đáp ứng kỳ vọng của nhiều người. 

"Việc khuyến mãi giả hay ảo rất dễ bị phát hiện. Cái mất của doanh nghiệp khi thực hiện hành vi gian dối đó còn lớn hơn nhiều so với khoản kiếm lợi nhỏ từ người dùng. Do đó, việc minh bạch thông tin cho người dùng và có hành lang bảo vệ người dùng khi xảy ra tranh chấp thực sự cần thiết hơn" - ông Chinh nói.

Nhiều ý kiến cho rằng nên bỏ trần khuyến mãi 50% vì thực tế khó quản lý - Ảnh: Q.ĐỊNH