Bà Maria de Jesus Patricio Martinez (hàng đầu, áo trắng) là người dân tộc thiểu số - Ảnh: REUTERS

Bà Maria de Jesus Patricio Martinez là người phát ngôn của Cơ quan dân tộc quốc gia, một thế lực chính trị của Lực lượng Giải phóng quốc gia Zapatista (EZLN), đã được chọn là ứng cử viên tranh cử tổng thống năm 2018 của EZLN vào tháng 5 vừa qua.

Báo chí địa phương thông tin, sau khi đăng ký với Viện bầu cử quốc gia (INE), bà Patricio Martinez cam kết sẽ không nhận khoản tài trợ nào từ chính phủ cho chiến dịch vận động tranh cử của mình.

Các nhóm thổ dân thiểu số ở Mexico bất mãn về tình trạng di dời dân và mất đất sinh sống cho các dự án khai thác khoáng sản, du lịch và làm đường giao thông, trong khi đó các nghiên cứu của chính phủ cho thấy họ bị phân biệt đối xử, sống trong nghèo đói và không được tiếp cận với y tế, giáo dục và việc làm.

Nhà bình luận chính trị Enrique Toussaint nói rằng đây sẽ là một "nhiệm vụ to lớn" cho bà Patricio Martinez, nhưng ông tin rằng bà có sự hỗ trợ ở các vùng nông thôn và những cư dân đô thị bị vỡ mộng với nền chính trị hiện tại ở Mexico.

Ông Toussaint nhận định: "Tiềm năng lớn của bà nằm ở việc thu hút nhiều người Mexico chấm dứt việc bỏ phiếu trắng, chiếm khoảng 40% cử tri trong các cuộc bầu cử tổng thống. Tôi đã nói chuyện với rất nhiều người không bao giờ bỏ phiếu để phản đối, và được biết họ rất quan tâm đến phong trào này (phong trào của EZLN)".

Xưa nay, đại diện là người thổ dân vốn vắng mặt trên diễn đàn chính trị Mexico dù nước này có đến hơn 25 triệu người (21,5%) là thuộc các nhóm thiểu số. Từ khi giành được độc lập, đất nước này chỉ một lần duy nhất có tổng thống là người dân tộc thiểu số, ông Benito Juárez, lên cầm quyền năm 1858.

Các đảng chính trị lớn của Mexico đã phải chật vật để giành sự ủng hộ của cử tri trong những năm gần đây, và các cuộc thăm dò dư luận cho thấy tất cả các ứng cử viên tổng thống đều đang gặp khó khăn để giành được sự ủng hộ của 1/3 cử tri.

Người dẫn đầu trong hầu hết các cuộc thăm dò là cựu thị trưởng thành phố Mexico và người đã hai lần chạy đua vào ghế tổng thống, ông Andres Manuel Lopez Obrador, một người cánh tả nghiêng về chủ nghĩa dân tộc.

Hiện tại, Đảng cầm quyền PRI - Đảng Hiến pháp cách mạng của Tổng thống Enrique Pena Nieto, người bị luật cấm tham chính cho nhiệm kỳ thứ hai, vẫn chưa chọn ứng cử viên.

Như vậy, hiện đã có hơn 10 ứng cử viên độc lập lần đầu đăng ký tranh cử. Tuy nhiên, theo INE, ba trong số các đối thủ không đáp ứng được các yêu cầu ban đầu.

Cũng trong ngày thứ bảy 7-10, ông Jaime Rodriguez, một cựu thành viên của Đảng PRI, cho biết ông dự định sẽ đăng ký tranh cử tổng thống với tư cách ứng viên độc lập.

Tuần trước, ông Armando Rios Piter, cựu thành viên của Đảng Trung - tả của lực lượng Cách mạng Dân chủ (PRD), đã chính thức đăng ký tranh cử, làm cho số lượng người tự ứng cử phản đối các ứng viên được sắp xếp sẵn tăng lên.

Theo luật, các ứng cử viên độc lập tranh cử chức tổng thống có bốn tháng để thu thập được 866.593 chữ ký, đại diện cho 1% số cử tri, tại ít nhất 17 khu vực của Mexico để đủ điều kiện là một ứng cử viên độc lập trước cuộc bỏ phiếu tháng 7-2018.

Bà Patricio Martinez, 53 tuổi, là một thầy thuốc chữa bệnh theo phương thức truyền thống và là người gốc Nahua, có nguồn gốc từ miền trung Mexico bang Jalisco.

Sự ủng hộ của bà từ Zapatista đã đánh dấu một bước ngoặt rõ ràng cho phong trào nổi dậy, vốn bị mờ nhạt trong những năm gần đây.

Ngay sau khi Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) bắt đầu có hiệu lực vào năm 1994, lực lượng EZLN đã lãnh đạo các nhóm nổi dậy có vũ trang người dân tộc thiểu số "tuyên bố  chiến tranh" chống lại chính phủ ở miền nam bang Chiapas.

Một cuộc đối đầu 12 ngày với quân đội làm chết ít nhất 140 người đã trở thành một biểu tượng cho những người ủng hộ phong trào chống toàn cầu hóa.