​Để hỗ trợ bà con tại các vùng này, báo Tuổi Trẻ phối hợp cùng nhãn hàng Comfort thực hiện chiến dịch “Sẻ chia nước sạch”, thuộc chương trình “Nước cho vùng hạn, mặn” do báo phát động.

Tuổi Trẻ ghi nhận ý kiến bà con vùng hạn, mặn và ý kiến của chuyên gia về cách thức bền vững, dài hơi để hỗ trợ người dân vượt qua những khó khăn, thiệt hại do hạn, mặn gây ra.

* Ông Nguyễn Văn Lừng (trưởng ấp 2 Xáng, xã Nam Yên, huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang):

Thời tiết ngày càng khó lường

Bây giờ đang là vụ tôm luân canh trên ruộng làm 1 vụ lúa - 1 vụ tôm. Nắng hạn mấy tháng nay khiến độ mặn trong vuông tôm tăng cao, dù bà con nông dân đã tăng cường xử lý nước vẫn không giảm độ mặn bao nhiêu nên tôm chậm lớn.

Thông thường, tôm chịu được độ mặn từ 15-25 phần ngàn, nhưng hiện tại độ mặn dao động quanh mức 30 phần ngàn, quá cao nên tôm gần như không phát triển. Mấy hôm nay có mưa kha khá, mọi người vui mừng vì hứng được nước uống, sinh hoạt nhưng cũng lo vì sợ xáo trộn môi trường nước sau đợt nắng hạn quá gay gắt.

Dân trong ấp hầu hết đều làm 1 vụ lúa - 1 vụ tôm nên ai cũng lo canh chừng nguồn nước 24/24 vì lo lỡ có biến động gì là coi như mất trắng.

Sau vụ tôm là tới vụ lúa, đất nhiễm mặn quá cao nên chắc sẽ tốn thời gian với lượng nước mưa lớn hơn để rửa mặn rồi mới xuống giống. Năm nay, tụi tôi nghe dự báo sau hạn là lũ nên lo lắm. Nói thiệt diễn biến thời tiết bây giờ không biết đường nào mà lo.

* Ông Danh Hiền (ấp Kinh Ngang, xã Long Phú, huyện Long Phú, Sóc Trăng):

Nước đã bớt mặn nhưng chưa dùng được

Mọi năm giờ này đã có mưa xối xả, bà con hớn hở xuống giống. Nhưng năm nay tới thời điểm này chỉ mới có hai cơn mưa nhẹ qua chưa thấm vào đâu. Không hiểu năm nay ra làm sao, sông thì kiệt nước, lúa chết trắng đồng, tới giờ này nông dân tụi tui chỉ biết bó gối chờ thời chứ không biết làm gì cả, xuống giống thì không dám, trồng rẫy thì không có nước tưới.

Giờ nước ngoài sông thì có nhưng cặn dơ và còn mặn lắm nên không tưới tiêu gì được. Tới giờ này mà chưa trồng trọt được gì coi như nguyên năm nay nông dân chúng tôi trắng tay rồi.

Mấy năm trước cứ có mưa là bà con tự xuống giống, còn năm nay tất cả đều phải chờ cán bộ nông nghiệp tư vấn chứ không dám làm liều nữa.

* Thạc sĩ Kỷ Quang Vinh (Văn phòng công tác biến đổi khí hậu TP Cần Thơ):

Cần kết hợp giải pháp công trình lẫn phi công trình

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) với gần 18 triệu cư dân đang và sẽ đối mặt với các nguy cơ: biến đổi khí hậu, mặt đất bị lún, thay đổi tổng lượng nước, sinh thái và ô nhiễm môi trường do hệ thống hơn 20 đập thủy điện và công trình chuyển nước trên dòng chính sông Mekong...

Lũ lụt, hạn hán và xâm nhập mặn là biểu hiện quan trọng của các nguy cơ nói trên. Những biểu hiện của biến đổi khí hậu rất khó dự báo, hiện tượng ngập lụt và hạn, mặn cũng thế.

Để người dân đồng bằng đối phó hữu hiệu với các nguy cơ này cần phải có một kế hoạch mang tính căn cơ, bền vững không thể chạy theo hiện tượng từng năm. Vì vậy một hệ thống các công việc liên quan nhau cần được nghiên cứu thực tế để thực hiện.

Trong đó, cần xem việc nghiên cứu để trữ nước lũ, nước mưa sau khi đã lọc sạch vào tầng nước ngầm là một thành phần chính trong kế hoạch trị thủy của ĐBSCL.

Ngoài ra, trước thực trạng nước biển dâng gây ngập và xâm nhập mặn thì không còn con đường nào khác để bảo vệ đời sống người dân ngoài việc xây đê biển ngăn nước chống mặn. Hệ thống đê biển cũng là đường giao thông ven biển và nối liền mạng giao thông kiêm đê chống lũ nội địa.

Cần nghiên cứu thật kỹ với sự tư vấn của các chuyên gia hàng đầu trong công việc này từ Hà Lan hay công binh Hoa Kỳ.

Trong khi chờ đợi nên nghiên cứu xây đập ngầm ngăn mặn gần các cửa sông, một biện pháp hữu hiệu vừa ngăn chặn nước mặn vừa bảo đảm vùng nước lợ, vừa cho phép tàu lớn lưu thông dễ dàng mà lại rẻ tiền, so với cách làm đập nổi có cống ngăn mặn thông thường.

Ngoài ra, cần ban hành một hệ thống pháp luật hỗ trợ cho việc tập trung các cơ chế liên kết vùng, liên kết đa ngành và huy động, sử dụng các nguồn vốn trong, ngoài nước thật hiệu quả; kích thích được khối tư nhân tham gia thực hiện kế hoạch trị thủy.