Nhiều người dân sống trong các khu vực quy hoạch “treo” tại P.5 (Q.Gò Vấp) không dám xây nhà theo GPXD tạm vì sợ rủi ro - Ảnh: Q.ĐỊNH

Lý do "treo" vì Nhà nước không thực hiện quy hoạch cũng không công nhận quyền sở hữu nhà xây theo GPXD tạm này.

Trên địa bàn TP.HCM, có hơn 50% diện tích đất được quy hoạch không phải là khu dân cư hiện hữu. Người dân có nhà, đất thuộc những khu quy hoạch "treo" này chỉ được cấp GPXD tạm khi muốn xây mới. 

Mỗi năm, các cơ quan chức năng tại TP.HCM cấp hàng ngàn GPXD tạm. Tuy nhiên, quy định hiện hành không công nhận quyền sở hữu tài sản trên đất của người dân.

Sở Tài nguyên - môi trường (TN-MT) TP.HCM đã có văn bản gửi Bộ TN-MT đề nghị hướng dẫn việc chứng nhận sở hữu công trình xây dựng theo GPXD tạm và GPXD có thời hạn (gọi chung là GPXD tạm). 

Nếu được Bộ TN-MT đồng ý, hàng ngàn căn nhà xây theo GPXD tạm sẽ được công nhận quyền sở hữu, được mua bán, tặng cho... hợp pháp.

Xây xong nhà như "ngồi trên đống lửa"

Vừa xây xong nhà theo GPXD tạm, vợ chồng ông Huỳnh Thoại Minh (ngụ 3/4 đường 16A, KP2, P.Bình Hưng Hòa A, Q.Bình Tân) như "ngồi trên đống lửa" khi được quận trả lời nhà này chưa thể hoàn công và cập nhật tài sản trên giấy chứng nhận. 

Ông Minh mua đất và xây nhà tại đây từ năm 1997. Khi Nhà nước nâng cấp, làm đường 16A cao lên thì nước mưa chảy ngược từ đường vô nhà khiến nhà ông Minh bị ngập nặng. 

Tháng 7-2017, ông Minh xin GPXD thì biết nhà nằm trong lộ giới đường nên chỉ được cấp GPXD tạm và cam kết tự tháo dỡ nhà khi Nhà nước thực hiện quy hoạch.

Ông Huỳnh Thoại Minh (P.Bình Hưng Hòa A, Q.Bình Tân, TP.HCM) trong căn nhà xây theo GPXD tạm - Ảnh: Q.ĐỊNH

Ông Minh kể gia đình ông có 10 người nên ông xây nhà lớn để có đủ chỗ ở, tốn gần 2 tỉ đồng. 

"Nếu biết xây nhà theo GPXD tạm không được hoàn công và công nhận quyền sở hữu thì tôi chỉ xây năm, bảy trăm triệu đồng thôi. Số tiền còn lại đi mua căn nhà khác ở. 

Theo quy định thì năm năm, Nhà nước phải rà soát quy hoạch một lần, quy hoạch đường qua đất nhà tôi đã phê duyệt 10 năm chưa thực hiện, không biết còn hiệu lực không" - ông Minh đặt vấn đề.

Mấy năm trước, ông D. ở P.Thảo Điền (Q.2) được cấp GPXD tạm khi khu đất của ông còn thuộc quy hoạch đất công viên cây xanh. 

Xây nhà xong được hai năm, cơ quan chức năng điều chỉnh quy hoạch phân khu khu vực bắc xa lộ Hà Nội. 

Nhà của ông D. từ quy hoạch cây xanh thành khu dân cư hiện hữu. Ông D. nộp hồ sơ xin cập nhật quyền sở hữu nhà trên đất, nhưng hồ sơ của ông hiện chưa được công nhận sở hữu.

Mua bán nhà không được công chứng

Ông Hoàng Mạnh Thắng, trưởng Phòng công chứng số 7 (TP.HCM), cho biết khi công chứng hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất hoặc hợp đồng bán nhà cho người dân, theo quy định, công chứng viên chỉ công chứng việc mua bán tài sản theo hiện trạng của giấy chứng nhận. 

Nhiều trường hợp công chứng viên biết người dân đã xây nhà mới theo GPXD tạm, nhưng nhà này chưa được công nhận nên không chứng nhận việc mua bán. 

Nhiều trường hợp giấy chứng nhận chỉ có nhà cấp 4 nhưng thực tế chủ nhà đã xây dựng ba tầng. Những trường hợp này, các bên tự chịu trách nhiệm với nhau về việc mua, bán phần nhà chưa được ghi nhận.

Ông Nguyễn Toàn Thắng, giám đốc Sở TN-MT TP, cho biết: "Năm 2016, Sở TN-MT TP đã có hai văn bản xin ý kiến Tổng cục Quản lý đất đai về việc công nhận quyền sở hữu nhà, công trình xây dựng theo GPXD tạm. 

Tổng cục đã đồng ý về chủ trương nhưng chưa hướng dẫn cách làm. Lần này sở xin ý kiến của Tổng cục Quản lý đất đai với các đề xuất cụ thể hơn để có thể thực hiện được trong thực tế".

Cụ thể, với trường hợp nhà, công trình xây theo GPXD tạm mà hiện nay nhà, đất phù hợp quy hoạch thì công nhận quyền sở hữu nhà, tài sản gắn liền với đất cho người dân. 

Nếu nhà, công trình xây dựng theo GPXD tạm mà nay không phù hợp quy hoạch thì công nhận quyền sở hữu công trình và ghi chú hạn chế theo nội dung của GPXD cho trường hợp xây dựng đã trên năm năm; và chưa xem xét chứng nhận quyền sở hữu nếu xây dựng chưa đến năm năm.

Theo Tổng cục Quản lý đất đai (qua hai công văn trả lời Sở TN-MT TP), những trường hợp nhà, tài sản trên đất xây dựng theo GPXD tạm là tài sản được tạo lập đúng quy định, đủ điều kiện để chứng nhận quyền sở hữu nhà, công trình (theo nghị định 43 năm 2014 hướng dẫn Luật đất đai 2013).

TTO - Người dân phản ánh số nhà 99/14 thuộc hẻm 99 (đường Nguyễn Công Hoan, P.7, Q. Phú Nhuận, TP.HCM) xây nhà lấn hẻm và không có giấy phép xây dựng.