Trong nhiều năm qua, Mỹ là nhà tài trợ lớn nhất cho các chương trình cứu đói trên thế giới. Ước tính Mỹ đã cung cấp 64,6 tỉ USD viện trợ nhân đạo trong vòng 5 năm, chiếm ít nhất 38% tổng số đóng góp được Liên hợp quốc (LHQ) ghi nhận.

Tuy nhiên, trong khi phải vật lộn để quản lý cuộc khủng hoảng nạn đói đang lan rộng khắp thế giới, hệ thống giám sát và cứu đói quốc tế đã phải chịu nhiều đòn giáng mạnh từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Hãng tin Reuters dẫn phân tích từ chuyên gia, chỉ rõ rằng quyết định cắt giảm viện trợ nước ngoài cùng đóng cửa Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ (USAID) của ông Trump đang làm tê liệt, thậm chí đảo ngược nỗ lực toàn cầu trong việc ngăn ngừa và ứng phó với nạn đói trên thế giới.

Cứu đói bị chững lại

Mặc dù Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã nói quyết định đình chỉ viện trợ nước ngoài của Tổng thống Trump vẫn cho phép Mỹ tiếp tục hỗ trợ cho các chương trình lương thực khẩn cấp, nhưng hoạt động cứu đói quốc tế vẫn bị chững lại do vấp phải khó khăn.

Trước hết, tổ chức điều hành việc chi trả cho các tổ chức cứu trợ nhân đạo - USAID - đã bị tạm ngưng hoạt động, khiến các tổ chức này không tìm được nguồn tài chính cho các hoạt động cứu đói.

Ngoài ra, theo Reuters, khoản viện trợ bằng tiền mặt của Mỹ nhằm giúp người dân ở Sudan và Dải Gaza mua thực phẩm và các nhu yếu phẩm cũng đã bị dừng lại. 

Chịu chung số phận là các bếp ăn cộng đồng do tình nguyện viên điều hành để giúp cung cấp thực phẩm cho người dân Sudan ở những khu vực không thể tiếp cận được với viện trợ truyền thống.

Bà Marcia Wong, cựu quan chức cấp cao của USAID, cho biết bởi vì các tổ chức nhân đạo phải chờ được chấp thuận để phân phối, khoảng 500.000 tấn thực phẩm trị giá 340 triệu USD đang bị giữ lại và có nguy cơ bị hỏng trước khi kịp đến tay người nghèo đói.

Mỹ cũng đã ban hành lệnh ngừng hoạt động đối với hai nhà sản xuất thực phẩm bổ sung dinh dưỡng lớn, làm giảm nguồn cung cấp thực phẩm nhằm cứu sống trẻ em bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng trên toàn thế giới.

Ông Mark Moore, giám đốc điều hành của Công ty Mana Nutrition ở Georgia - một trong hai nhà cung cấp thực phẩm dinh dưỡng, cho biết. “Không phải là cường điệu, suy đoán, lo lắng hay thậm chí là sử dụng số liệu thống kê gây tranh cãi, khi nói rằng hàng trăm nghìn trẻ em suy dinh dưỡng có thể chết nếu không có USAID”.

Không kịp phản ứng

Mạng lưới Hệ thống Cảnh báo sớm nạn đói (FEWS NET) là một tổ chức của Mỹ do USAID tài trợ và do công ty tư nhân Chemonics International ở Mỹ quản lý. Trong nhiều năm qua, FEWS NET đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá tình trạng mất an ninh lương thực và thúc đẩy LHQ hành động trong hầu hết các cuộc khủng hoảng đói nghèo tồi tệ nhất thế giới.

Theo Reuters, vào năm 2024, FEWS NET đã đưa ra hơn 1.000 báo cáo triển vọng, cảnh báo và các báo cáo khác về tình trạng mất an ninh lương thực ở hơn 34 quốc gia, cho thấy năng lực vượt trội của tổ chức này.

Việc đơn vị quản lý mạng lưới FEWS NET được chính quyền ông Trump yêu cầu ngừng hoạt động ngày 7-2, đã khiến các tổ chức cứu trợ đột ngột mất đi nguồn thông tin cảnh báo quan trọng để kịp phản ứng và triển khai cứu trợ đến các địa điểm quan trọng.

Và về lâu dài, việc đóng cửa FEWS NET sẽ làm suy yếu khả năng dự đoán, ngăn ngừa và ứng phó với các cuộc khủng hoảng mất an ninh lương thực của quốc tế.

“Việc chấm dứt FEWS NET cũng như việc tháo vô lăng khỏi chiếc ô tô vậy. Kể cả khi chiếc ô tô hoạt động tốt, nếu không có vô lăng, bạn cũng không biết xe sẽ đi đâu”, ông Andrew Natsios, giáo sư tại ĐH Texas A&M và là người đứng đầu USAID từ năm 2001- 2006, cho biết.

Chính quyền ông Trump bị kiện vì tinh gọn USAID

Trước tin 14.000 nhân viên tại USAID mất việc, hai công đoàn công nhân viên chức Chính phủ Mỹ đã đệ đơn kiện ông Trump lên tòa án liên bang nhằm ngăn lệnh giải thể cơ quan này.