Dù diễn xuất tuyệt vời, Gary Oldman (62 tuổi) trong phim vẫn quá già so với một người đàn ông ngoài 40, thời điểm Mank viết kịch bản Citizen Kane - Ảnh: IMDb

Còn năm ngày trước khi bước sang tuổi 26, Orson Welles tung ra kiệt tác Citizen Kane. Kể từ đó, gần tám thập niên trôi qua, đạo diễn của nó được công nhận là tượng đài của điện ảnh thế giới.

Welles không chỉ đóng vai trò đạo diễn mà còn là diễn viên chính, cũng như đồng biên kịch, và chính ở vị trí đồng biên kịch này đã dấy lên cuộc tranh cãi dai dẳng suốt nhiều năm giữa các nhà sử học điện ảnh về đóng góp của Orson Welles trong bản thảo kịch bản Citizen Kane. Cho nên không ngạc nhiên khi một lần nữa phim Mank hâm nóng cuộc tranh luận này.

Ai đã viết kịch bản Citizen Kane?

Bộ phim đen trắng mở ra một Hollywood của những năm 1930, sôi động nhưng cũng đầy khó khăn bởi cuộc đại khủng hoảng kinh tế cũng như sự chia rẽ về ý thức hệ ở kinh đô điện ảnh. Mank (Gary Oldman đóng) lọt thỏm trong thế giới đó và cũng không thoát khỏi những cuộc phân tranh diễn ra thường xuyên để bảo vệ tiếng nói của mình giữa một nền công nghiệp điện ảnh bị chi phối bởi các nhà tài phiệt.

Gã đàn ông nghiện rượu, bốc đồng đã viết kịch bản Citizen Kane trên giường, với sự hỗ trợ của một thư ký vì một tai nạn giao thông trước đó. Mank lui về ngôi nhà hẻo lánh, chỉ có người giúp việc mà ông từng cứu, phải chật vật viết nên kịch bản xuất sắc nhất của mình dưới sự thúc bách của đứa con cưng mới của Hollywood - Orson Welles.

Xen lẫn quá trình sáng tác của Mank là những hồi ức của ông, những trải nghiệm ở Hollywood, tình bạn với minh tinh Marion Davies (Amanda Seyfried đóng) cũng như mối quan hệ với chồng cô, nhà tài phiệt William Randolph Hearst - người được cho là nguyên mẫu của nhân vật Kane.

Mank trong phim được xây dựng như một nhân vật nổi loạn, một biên kịch tài năng bị Hollywood vắt kiệt.

Trên những trang giấy chứa đựng tham vọng và niềm cay đắng, Mank ký thác hồi ức của mình, cách ông nhìn nhận thời đại mà ông đang sống. Một kịch bản mà từ lúc còn là bản thảo đã gây tranh cãi, tò mò vì bất kỳ ai ở Hollywood đọc nó đều nhận ra chân dung của Hearst ở nhân vật Kane. 

Mank được tạo mọi điều kiện để làm việc nhưng đổi lại ông phải chấp nhận thân phận kẻ viết thuê (ghost-writer) không được đứng tên trên kịch bản. Tất cả những xung đột và bất đồng giữa ông và Orson Welles xoay quanh vấn đề này.

Sự kỳ diệu của điện ảnh

Cần nhớ Mank không phải kẻ vô danh, ông được biết đến với phim The Wizard of Oz từ trước. Cuộc tranh cãi nảy lửa giữa ông và Welles đã biến Welles thành kẻ nóng nảy, xấu tính, muốn cướp trắng công sức. Chính điểm này làm nhiều khán giả không hài lòng.

Đây không phải lần đầu David Fincher bị chê trách vì thiên kiến trong phim của mình. Điều tương tự đã xảy ra với phim The Social Network khi ông khắc họa ông chủ Facebook Mark Zuckerberg như một gã tồi.

Sau khi Mank ra đời, tờ USA Today đã có bài viết phân tích những điểm "không xác thực" trong phim, chẳng hạn như Mank và Marion Davies không thân thiết như được miêu tả. Nhưng thật ra việc làm ấy cũng không cần thiết. 

Dẫu được gắn mác là phim tiểu sử đi nữa, giữa sáng tạo nghệ thuật với những điều đã diễn ra luôn có những khoảng cách nhất định. Không ai biết chính xác những gì Mank và Welles trao đổi với nhau. Orson Welles cũng không vì thế mà xấu xa đi, bởi như ông nói: "Họ sẽ yêu tôi khi tôi chết", câu nói này về sau trở thành tên của bộ phim tài liệu về ông.

Khi xem hết phim, câu hỏi đặt ra ban đầu "Ai đã viết kịch bản Citizen Kane?" không còn quan trọng nữa. Bộ phim trong lúc giải thiêng huyền thoại Hollywood đã nhắc nhớ về một thời huy hoàng của nghệ thuật thứ bảy, với những con người bình thường đã làm nên điều kỳ diệu của điện ảnh. 

Trong một cảnh phim, Louis B. Mayer - người đồng sáng lập Hãng MGM đình đám - đã nói: "Đây là ngành kinh doanh mà người mua chỉ nhận được ký ức. Những gì họ mua vẫn thuộc về người bán. Đó mới là sự kỳ diệu của phim ảnh. Ai nói khác đừng nghe".

Wonder Woman 1984: Lòng tham mới là kẻ phản diện

TTO - Được đông đảo khán giả chờ đợi nhưng Wonder Woman 1984 - phần 2 của phim ăn khách Wonder Woman (2017) - lại đang nhận được phản hồi trái chiều từ khán giả Việt Nam và báo chí quốc tế.