“Trung Quốc thật sự quan ngại trước các nội dung trong Sách trắng chạm đến vấn đề Biển Đông, đồng thời kịch liệt phản đối những cáo buộc chống lại Trung Quốc” - người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc phản ứng sau khi Úc công bố Sách trắng quốc phòng 2016. 

Cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cũng bày tỏ “lo ngại sâu sắc và không hài lòng” về nội dung có liên quan trong Sách trắng quốc phòng Úc.

Phản ứng trên từ phía Trung Quốc cho thấy vấn đề, đối với Bắc Kinh, không chỉ ở chỗ Úc từ nay sẽ gia tăng ngân sách quốc phòng như thế nào mà là thái độ của Úc trước tình hình mới.

Tình hình mới là tác động của việc hiện đại hóa quân đội quá nhanh và mạnh từ phía Trung Quốc. Hải quân Trung Quốc hiện nay là lớn nhất ở châu Á. Đến năm 2020, lực lượng tàu ngầm của Trung Quốc có khả năng tăng đến hơn 70 chiếc.

Trung Quốc cũng sở hữu lực lượng không quân lớn nhất ở châu Á và đang theo đuổi khả năng làm chủ máy bay chiến đấu tiên tiến thế hệ thứ năm…

Vì thế Sách trắng quốc phòng Úc nhận định: “Cùng lúc với phát triển, Trung Quốc sẽ tiếp tục tìm kiếm ảnh hưởng lớn hơn trong khu vực. Vì thế điều rất quan trọng cho sự ổn định khu vực là Trung Quốc, như là một cường quốc, cần trấn an một lần nữa các nước láng giềng bằng cách minh bạch hơn về chính sách quốc phòng của mình”.

Bên quốc phòng Úc chỉ rõ vấn đề: “Sự kết hợp của việc tranh chấp chủ quyền lãnh thổ và tăng phát triển năng lực quân đội khiến gây mất ổn định khu vực, đe dọa lợi ích của Úc. Úc có một sự quan tâm mạnh mẽ trong việc duy trì hòa bình và ổn định, tôn trọng luật pháp quốc tế, thương mại và tự do hàng hải, hàng không không bị cản trở”.

Thế nhưng khác với nhiều tuyên bố chung không nêu danh tính tác nhân gây rối trong khu vực, Sách trắng quốc phòng Úc 2016 đã lần đầu tiên nêu đích danh đồng thời bày tỏ thái độ phản đối: “Úc phản đối việc sử dụng các cấu trúc tự nhiên trên Biển Đông vào các mục đích quân sự.

Úc cũng phản đối sự khẳng định yêu sách lãnh thổ gắn với quyền hàng hải không phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS)… Úc đặc biệt quan ngại tốc độ và quy mô chưa từng thấy của các hoạt động bồi đắp của Trung Quốc”.

Bắc Kinh giận dữ phản ứng là do lần đầu tiên bị nêu đích danh như trên. Chưa hết, Sách trắng còn hạ quyết tâm chống trả như có thể thấy ngay từ “lời giới thiệu của bộ trưởng”: “Sách trắng quốc phòng 2016 thể hiện cam kết dứt khoát của chính phủ đối với người dân Úc rằng chúng ta sẽ giữ đất nước chúng ta an toàn và bảo vệ cách sống của chúng ta cho các thế hệ tương lai”.

Sức mạnh chống trả của Úc không ở chỗ Úc sẽ trang bị thêm bao nhiêu tàu khu trục, tuần dương, tàu ngầm, máy bay, mà ở chỗ chắc chắn không để bị o ép - ý này được nhắc đi nhắc lại suốt từ đầu đến cuối Sách trắng.