Phóng to

Kênh 14 là mạng xã hội thường xuyên được các bạn trẻ truy cập - Ảnh: M.ĐỨC

Theo số liệu thống kê từ nhiều công ty chuyên nghiên cứu thị trường, VN hiện có gần 90% lượng người dùng Internet sử dụng mạng xã hội (MXH). Trong khi đó, theo thống kê từ Trung tâm Internet VN (VNNIC), tính đến cuối năm 2012 VN có hơn 31,3 triệu người sử dụng Internet. Như vậy cả nước hiện có hơn 28 triệu người tham gia MXH.

Hơn 100 mạng xã hội

Từ điển bách khoa toàn thư mở Wikipedia định nghĩa MXH (social network) là dịch vụ nối kết các thành viên có cùng sở thích trên Internet, với nhiều mục đích khác nhau, không phân biệt không gian và thời gian. Nội dung MXH do chính người sử dụng tạo ra, nhà cung cấp MXH chỉ tạo ra các công cụ, phương tiện nhằm tạo điều kiện tốt nhất để người dùng tạo ra các nội dung cho MXH. Theo cách hiểu này thì VN hiện có hơn 100 MXH đã và đang hoạt động. MXH được chia theo các loại hình như: tin tức (Linkhay, Digg), hỏi đáp (Google, Vatgia), blog (Yahoo! Plus, Opera, Blogspot, Wordpress), chia sẻ video (YouTube, Clip.vn), chia sẻ hình ảnh (Flickr, Picasa), diễn đàn, web cộng đồng... Theo kết quả nghiên cứu của Công ty tiếp thị trực tuyến và nghiên cứu thị trường Vinalink công bố năm 2012, VN hiện đã có 20/28 loại hình MXH trên thế giới. Điều này cho thấy hoạt động MXH tại VN đang diễn ra rất sôi động và phong phú.

Nếu xét theo cách hiểu chung chung của người dùng VN thì MXH lại thuộc loại hình tổng hợp, như Facebook hay Zing Me. Tại VN, cũng theo nghiên cứu của Vinalink, vị trí các trang MXH tổng hợp được xếp thứ tự như sau: Facebook, Zing Me, Google Plus, Go.vn, Yume.vn, Tamtay.vn, Phununet.com, Banbe.net, Bang.vn... Trong đó nổi bật nhất hiện nay là Facebook (của Mỹ) và Zing Me (của Công ty VNG). Hai MXH này đang dẫn đầu về số lượng người dùng VN (Facebook có 11,2 triệu, Zing Me có hơn 8,2 triệu), bỏ khá xa các MXH còn lại. Ngoại trừ Zing Me của VNG, hầu hết các trang MXH khác trong nước đều có lượng thành viên khá thấp, chỉ khoảng vài trăm nghìn đến vài triệu thành viên. Ngay cả những MXH rất nổi tiếng trên thế giới như Twitter cũng không được nhiều người VN đón nhận (chỉ 9% người dùng Internet VN sử dụng Twitter).

Trong cuộc cạnh tranh giữa các MXH, có vẻ những sản phẩm trong nước không thu hút người dùng mạnh bằng các MXH nước ngoài. Cụ thể, trong báo cáo tốp 100 trang MXH và các trang web cộng đồng do Vinalink công bố có đến 90 là của VN và chỉ có 10 là của doanh nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên 10 MXH của nước ngoài lại thu hút đến 83% lượng người dùng Internet ở VN, trong khi 90 MXH của VN chỉ phủ tới 75% lượng người dùng.

Cạnh tranh gay gắt

Facebook hiện được đánh giá là MXH thành công nhất tại VN với việc thu hút lượng người tham gia tăng chóng mặt. Bằng chứng là dù mới chỉ phát triển tại thị trường VN khoảng hai năm gần đây (dù đã nổi tiếng trên thế giới) nhưng hiện có nhiều người Việt chọn dùng Facebook nhất. Theo số liệu từ các công ty nghiên cứu thị trường, VN được ghi nhận là nước có lượng người dùng Facebook tăng nhanh nhất thế giới với 146% chỉ trong sáu tháng. Cụ thể hơn, có thời điểm lượng người dùng Facebook ở VN tăng thêm 500.000 người chỉ trong hai tuần!

Sự thành công của Facebook kéo theo sự bùng nổ từ rất nhiều trang MXH khác tại VN đi theo mô hình của Facebook. Thế nhưng hầu hết đều nhanh chóng rơi vào tình trạng hoạt động cầm chừng sau thời gian ra mắt đình đám. Ngay cả MXH Yahoo! Plus từng một thời làm mưa làm gió cộng đồng mạng VN với dịch vụ Blog 3600 cũng đã phải nói lời chia tay từ ngày 14-3-2013. Điều đó cho thấy MXH dù đang rất hấp dẫn tại thị trường VN, thu hút rất đông người dùng VN tham gia, đặc biệt là các bạn trẻ, nhưng để tồn tại lâu dài là một việc không dễ dàng.

Ngay cả với MXH lớn mạnh như Zing Me - luôn nhận được sự đầu tư rất lớn của Tập đoàn VNG - từng dẫn đầu thị trường VN về lượng người sử dụng từ cuối năm 2009, nhưng hiện nay đã phải chấp nhận đứng sau Facebook trong cuộc đua thu hút người dùng. Vào tháng 10-2012, Facebook vượt qua Zing Me trở thành MXH số một tại VN (tại thời điểm này Facebook có 8,5 triệu người dùng, trong khi Zing Me có 8,2 triệu). Hiện giờ Facebook vẫn tiếp tục có thêm thành viên nhưng Zing Me lại có vẻ đang chững lại.

Trước sức mạnh của Facebook, một số MXH trong nước đã phải chuyển hướng nội dung nhằm tìm cách “sống chung” với Facebook thay vì cạnh tranh trực tiếp. Tiêu biểu có thể kể đến Go.vn - sản phẩm của VTC Online - đã chuyển hướng từ một MXH dựa trên tính kết nối bạn bè như Facebook sang nội dung giáo dục, phim, nhạc, truyền hình. Ngoài ra, một số MXH khác tại VN cũng đang được xây dựng theo mô hình chuyên môn hóa nội dung nhằm né tránh cạnh tranh trực tiếp với Facebook và đang hoạt động khá tốt như: Linkhay phục vụ chia sẻ tin tức, Vatgia phục vụ hỏi đáp...