Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng đã ký quyết định thanh tra đột xuất công tác đấu thầu gói thầu RAI/CP1 thuộc Dự án Quản lý tài sản đường bộ Việt Nam (VRAMP) do Tổng cục Đường bộ Việt Nam (TCĐB)  làm chủ đầu tư. - Ảnh tư liệu.

Liên quan tới vụ một thứ trưởng nhắn tin chuyện “tiền nong” với nữ doanh nhân đang có đơn xin tham gia thực hiện gói thầu, Bộ Giao thông vận tải đã có thông cáo lên tiếng cho rằng bút phê của lãnh đạo “tuyệt đối không phải là căn cứ ưu tiên trong việc chỉ định thầu, xét thầu, lựa chọn nhà thầu, lựa chọn nhà đầu tư...”. 

Không ai bác bỏ nguyên tắc này, nhưng sự đời lại lắm lắt léo, không thẳng băng như Bộ Giao thông vận tải khẳng định.

Thực tế cho thấy ít nhất có hai loại bút phê. Loại thứ nhất là loại bút phê trên các công văn hành chính, văn bản đề nghị xin ý kiến hoặc báo cáo của thuộc quyền... Với các loại giấy tờ như vậy, lãnh đạo phải ghi chú cụ thể, nêu rõ chính kiến, quan điểm chỉ đạo. Loại bút phê này phải có, cần thiết có. Miễn bàn.

Loại thứ hai, đây là loại bút phê trên đủ thứ giấy tờ được coi là “nhạy cảm”. To thì như đơn xin được dự thầu công trình, bé là đơn xin cho con được vào học trường điểm... Đây là loại bút phê không có giá trị pháp lý nhưng ma lực của nó rất lớn.

Thường thì trên những giấy tờ “nhạy cảm”, người có quyền chỉ bút phê chung chung, mơ hồ. Đại loại như “chuyển cậu A. xem xét” hoặc “chuyển cô B. giải quyết”, quá lắm thì cũng chỉ là “cậu A. kiểm tra, báo cáo” hoặc “cô B. cố gắng giúp đỡ trường hợp này”... Chẳng có gì sai trong những bút phê ấy, nhưng đằng sau nó nói lên nhiều vấn đề rất đáng suy nghĩ.

Hầu như tất cả cấp dưới khi nhìn thấy bút phê của cấp trên đều không thể bỏ qua, dù là chuyện quan trọng hay nhỏ nhoi. Trong thâm tâm cán bộ thừa hành luôn tự hiểu người đang cầm mảnh giấy có bút phê của sếp chắc chắn không phải là “phó thường dân”, hẳn họ có quan hệ gì đó với lãnh đạo.

Cho nên, dẫu có công tâm đến mấy thì cũng không thoát khỏi cái sự chi phối của bút phê. Đó là chưa kể thuộc cấp còn phải tinh thông trong phán đoán, nắm bắt đúng những điều ẩn sau bút phê, lơ mơ mà làm trái ý sếp thì có ngày “vỡ nồi cơm”.

Hiểu rõ bản chất của bút phê, nên mỗi khi có việc, nhiều người lo chạy bút phê đến bở hơi tai. Lớn chạy theo lớn, nhỏ chạy theo nhỏ, ngay cả việc chính đáng thì người ta vẫn cứ phải chạy bút phê để mong “đầu xuôi, đuôi lọt”. Họ gõ khắp các cửa quyền lực, gắng gỏi luồn lách cho có được một cái bút phê đủ uy lực.

Tất nhiên là họ không đi tìm bút phê bằng hai bàn tay trắng, rồi đề đạt nguyện vọng của mình bằng nước bọt. Vậy là nảy sinh phong bì, quà cáp, thậm chí hối lộ tình, tiền.

Để kết thúc câu chuyện bút phê, xin kể chuyện có thực, báo chí đăng hẳn hoi. Ở TP nọ, xuất hiện một số hộ dân xin đất tái định cư có bút phê của bí thư thành ủy, trong đó có cả những trường hợp đúng như đơn trình bày.

Xem kỹ bút phê, thấy có dấu hiệu bất bình thường, cơ quan chức năng đưa đi xác minh và phát hiện chữ ký giả mạo.

Vụ việc này là một minh chứng nói lên sức mạnh của bút phê, nó khiến xã hội “tôn thờ” bút phê tới mức không chạy được bút phê thật thì cũng tìm cách làm bút phê giả.