Không chỉ dạy chữ, thầy Nguyên còn dạy kỹ năng sống cho trẻ vạn chài có ngày lên bờ - Ảnh: DIỆU QUÍ

Những cây bút, quyển vở, những tiếng "chờ a cha, mờ e me nặng mẹ..." là điều mà trước đó các bé chưa bao giờ biết tới. Hầu hết các bé là con cháu đồng bào Việt kiều nghèo từ Biển Hồ, Campuchia, về mưu sinh ở làng bè xã Thanh Sơn (huyện Định Quán, Đồng Nai).

Dìu dắt từng cuộc đời

Sáng đầu tuần, chiếc xuồng máy lạch tạch từ xa chở ba đứa trẻ tấp vào bè, rồi lần lượt mấy chiếc khác cũng rẽ nước tới. 

Có một chiếc xuồng chèo chở bốn em vừa cập bến mà người chèo là một... cậu học sinh 8 tuổi. Mặt mũi lấm lem, đứa nào cũng đeo cặp, bước lên bè chạy giỡn rôm rả bởi chưa đến giờ học.

Vừa kêu học trò không được chạy nhảy trên bè, thầy Thích Chơn Nguyên (chùa Liên Sơn) cho biết đang thời điểm nước dâng cao, học sinh đến lớp bằng 6 chiếc xuồng do ông cấp, có khi tụi nhỏ tự chèo xuồng đến hoặc cha mẹ đưa tới. Mỗi buổi đi học, em nào giữ xuồng sẽ rước những bé còn lại.

Hằng ngày, người thầy giáo đặc biệt 41 tuổi mặc áo nhà sư này sắp xếp tươm tất việc ở chùa trước khi chạy xuồng máy đến lớp học ở làng chài. 

Thầy Nguyên kể duyên "gieo con chữ" cho các em trong một lần ông đến thăm cuộc sống người dân và làm thiện nguyện, rồi tình cờ thấy nhiều trẻ ở đây ngày qua ngày theo gia đình lênh đênh mưu sinh trên mặt hồ. 

Thương những cảnh đời bé thơ đến một con chữ bẻ đôi cũng không biết, thầy bắt đầu nghĩ chuyện mở lớp dạy cho bọn trẻ.

"Lúc đầu tôi dạy 5 bé ở bè một hộ dân. Sau đó, nhiều bé khác cũng tìm đến học, nên tôi cố gắng mua hẳn cái bè lớn để "mở trường". Dự phòng lớp dần đông hơn, tôi mua 3 bè, bè lớn nhất là bè chính đang làm lớp học này" - thầy Nguyên kể.

Buổi sáng tôi có mặt trên bè, lớp học đặc biệt có hơn 20 học sinh, mà bé nhỏ nhất mới 6 tuổi, lớn nhất 15 tuổi. Thầy Nguyên như "con thoi" lúc dạy toán, khi dạy tiếng Việt tùy theo độ tuổi từ lớp 1 đến lớp 5. Cuối tuần sẽ có một cô giáo là cộng sự của thầy ở TP.HCM đến dạy phụ.

Các bé được học mỗi tuần 6 ngày (trừ thứ hai), bắt đầu từ 8h sáng. Buổi trưa ở lớp, thầy Nguyên chuẩn bị sẵn cơm, canh và sữa cho học sinh, ăn trưa xong chúng ngủ tại bè để chiều học đến 4h. Mọi chi phí ăn uống, sách vở, khám chữa bệnh... cho các bé đều do thầy Nguyên và nhà hảo tâm đóng góp.

Chia sẻ cách dạy đối với lớp học có nhiều độ tuổi và trình độ chênh nhau, thầy Nguyên tâm sự: "Tôi dạy theo từng năng lực mỗi bé, chứ không dạy kiểu lấy thước đo chung cho tất cả. Quan trọng là khả năng hòa nhập và tiếp thu của các bé. Tôi không kiểm tra định kỳ mỗi tháng hay mỗi tuần, mà đánh giá năng lực qua từng buổi học". 

Tôi hỏi khả năng tiếp thu của bọn trẻ thế nào, thầy nhẹ nhàng trả lời: "Ổn, nhanh nữa là đằng khác!".

Đang cặm cụi suy nghĩ cách giải bài tập toán lớp 5, Nguyễn Văn Nam (15 tuổi) cho biết em theo học từ lúc lớp mới mở. 

"Học ở đây, em thấy vui, dễ hiểu lắm, cái nào không biết là thầy chỉ liền" - Nam nói em cố gắng biết chữ thông thạo để đủ tuổi sẽ vào xí nghiệp làm công nhân. 

Đây cũng là điều thầy Nguyên hi vọng học trò mình có thể dùng kiến thức đã học dưới bè để lên bờ tìm con đường tươi sáng hơn.

Đường đến trường của các bé trên chiếc xuồng - Ảnh: DIỆU QUÍ

Dạy từng kỹ năng sống

Không chỉ xóa mù chữ, thầy Nguyên còn đào tạo thêm một số kỹ năng cơ bản, giúp các em phát huy thế mạnh của bản thân. 

"Ví dụ bé nào giỏi giao tiếp, tôi sẽ tạo điều kiện khơi dậy khả năng đó để bé có cơ hội tỏa sáng ở nhiều môi trường. Còn nếu bé nào yếu kỹ năng sống, tôi sẽ luyện hết mức để bé tiến bộ từng chút" - thầy Nguyên khẳng định kỹ năng sống rất quan trọng, nhất là những đứa trẻ nghèo truyền đời quanh quẩn trên sông nước.

Mỗi tháng hai lần các bé được chở lên chùa để học và thực hành các kỹ năng sống. "Tôi phải quan tâm từng bé, tùy theo tâm sinh lý, tác động gia đình để có cách dạy bảo phù hợp đi vào trái tim, khối óc bé. Tôi tâm niệm không chỉ đơn giản là dạy cái chữ mà đào tạo cả các kỹ năng sống cho hiện tại và tương lai mai này" - thầy nhấn mạnh.

Cứ như vậy một thời gian, hầu hết các bé đều ổn về đọc, viết, tính toán cơ bản cùng kỹ năng sống. "Khi thông thạo con chữ, tính toán rồi, em nào lớn lên muốn đi làm thì đi, còn muốn học thì tiếp tục học".

Không giống trong trường, ở lớp học đặc biệt này, thầy Nguyên không thể yêu cầu học trò đi học đúng giờ hay thường xuyên, cũng không thể bắt các em về nhà phải làm bài tập. 

"Bởi khi vừa ra khỏi lớp, có đứa vừa cởi cái áo trắng là nhảy ngay xuống thuyền đi đánh lưới với cha mẹ rồi. Thậm chí chúng còn không kịp về nhà". 

Thầy Nguyên kể thêm có khi phụ huynh không cho con đến lớp vì phải đi đánh lưới kiếm cơm phụ cha mẹ, nên lúc đầu hễ cứ học xong là thầy phát cho mỗi bé 2kg gạo mang về để hôm sau lại được đi học.

"Tôi xem tụi nhỏ như con cháu để yêu thương, chăm lo, chứ không đơn thuần chỉ là người thầy dạy cái chữ rồi thôi" - thầy Nguyên nhẹ nhàng tâm sự. 

Tuy thương học trò, thầy Nguyên cũng có một số quy định chặt chẽ ở lớp như không chửi thề, không xả rác, không quậy phá, nói vài lần không nghe sẽ bị dừng học...

Chỉ tay vào cậu bé đang giỡn ở góc bè, thầy nói: "Bé này hiếu động, quậy nhất lớp, từng bị dừng học một lần. Bé theo bạn đến lớp học ké, nhưng mấy đứa kia không cho đi chung xuồng nên quá giang người dân đến đây đứng ngoài cửa sổ nhìn vào lớp. Sau đó cha mẹ bé cũng tới, thấy thương quá nên tôi cho bé vào lớp học lại và cố dạy bảo bé".

Mỗi ngày khi học xong các em đưa nhau về bè, còn thầy Nguyên cũng lái xuồng về chùa. Đó là khi ánh chiều đã loang trên mặt hồ mênh mông...

Lớp học dưới tán rừng U Minh

TT - Những người thầy gọi học trò mình là cô bác và học trò cứ quen miệng xưng thầy là con. Phòng học, bàn ghế được đóng tạm bợ bằng những cây tràm, cây đước, cây mắm mọc đầy ở rừng U Minh.