Sau nhiều năm, cuối cùng cựu thủ tướng Anh Tony Blair cũng lên tiếng xin lỗi về cuộc chiến Iraq - Ảnh: Reuters

Theo Daily Mail, trong một lời xin lỗi gây ngạc nhiên trên truyền hình Mỹ, cựu thủ tướng Anh Tony Blair tự thú “sau 12 năm khăng khăng không chịu xin lỗi (về cuộc chiến tranh Iraq)” và rằng “ông lấy làm tiếc về hành động của mình, hành động đã dẫn đến địa ngục tại Iraq”. Còn nhớ 12 năm trước ông Blair là đồng minh duy nhất cùng cựu tổng thống Mỹ George W. Bush mở màn cuộc chiến Iraq năm 2003.

Lý do Mỹ và Anh đưa ra là nhà lãnh đạo Iraq Saddam Hussein sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt. Tiếp theo báo cáo “Các chương trình vũ khí hủy diệt hàng loạt của Iraq” do Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) công bố hồi tháng 10-2002, tình báo Anh cũng trình báo cáo “Đánh giá của Chính phủ Anh về vũ khí hủy diệt hàng loạt tại Iraq” vào tháng 1-2003.

Và chính báo cáo này của Anh đã được tổng thống Bush sử dụng làm “bằng chứng” chính trưng ra trước Liên Hiệp Quốc. Chiến tranh nổ ra 24 giờ sau khi Mỹ gửi tới ông Saddam tối hậu thư đòi giao nộp vũ khí hủy diệt. Thế nhưng sau khi ông Bush lên tàu sân bay khẳng định “nhiệm vụ đã hoàn thành”, quân đội Mỹ không tìm thấy bất kỳ vũ khí hủy diệt hàng loạt nào ở Iraq.

Qua chương trình phỏng vấn chính trị quốc tế thường kỳ trên kênh truyền hình CNN, nhà báo nổi tiếng Fareed Zakaria chất vấn ông Blair:

* Nay chúng ta biết rằng Saddam lúc đó không có vũ khí hủy diệt hàng loạt, vậy cuộc chiến tranh đó có là một sai lầm không?

- Tony Blair: Tôi xin lỗi vì việc tin tình báo mà chúng tôi đã nhận được là sai lạc. Tôi cũng xin lỗi vì những sai lầm trong việc lên kế hoạch và nhất là sai lầm của chúng tôi trong việc tìm hiểu xem điều gì sẽ xảy ra một khi lật đổ chế độ Saddam. Song tôi cảm thấy khó mà xin lỗi vì việc lật đổ Saddam.

* Khi nhìn lại sự trỗi dậy của IS, nhiều người chỉ ra rằng cuộc xâm lược Iraq như là nguyên nhân chủ yếu. Ông nói gì về việc này?

- Tôi nghĩ rằng có phần đúng trong điều này. Không thể nói rằng những người trong số chúng tôi đã loại bỏ Saddam năm 2003 lại không chịu trách nhiệm cho tình hình trong năm 2015.

Sau khi lật đổ chính quyền Saddam Hussein, chính quyền Bush quyết định giải thể quân đội Iraq dù trước đó nhiều tướng lĩnh Baghdad tỏ ý muốn hợp tác với quân đội Mỹ. Ít nhất 250.000 binh sĩ quân đội Iraq rơi vào cảnh thất nghiệp, phẫn chí.

Các bằng chứng cho thấy vô số cựu binh Iraq tham gia chiến dịch nổi dậy chống Mỹ đẫm máu. Al-Qaeda tại Iraq với cái tên Nhà nước Hồi giáo Iraq (ISI) là lực lượng nổi dậy hoạt động dữ dội và tàn bạo nhất. Năm 2011, khi nội chiến ở Syria nổ ra, ISI mở rộng hoạt động ở Syria và chỉ sau vài tháng đã trỗi dậy thành một thế lực mạnh mẽ.

Năm 2013, ISI chính thức trở thành Nhà nước Hồi giáo Iraq và Cận Đông (ISIL) rồi đổi tên thành IS như hiện nay. Điều tra cho thấy hàng loạt tướng lĩnh dưới thời Saddam là thủ lĩnh cấp cao của IS.

Nhật báo Daily Mail gọi cuộc phỏng vấn này là một “phiên xử trên truyền hình”. Nhận xét này thật đúng khi nghe nhà báo Fareed Zakaria hỏi ông Blair câu hỏi “đóng đinh”:

* Ông từ vị trí nhà chính khách thành đạt nhất nước Anh trong thế hệ của ông trở thành kẻ bị gọi là tội phạm chiến tranh. Ông cảm nhận điều này như thế nào?

- Đó là một phán quyết của lịch sử mà tôi đã chuẩn bị chấp nhận.

Phản hồi của độc giả Daily Mail rất nhiều, có đến 1.364 bình luận tính đến 9g sáng (giờ VN). Một độc giả từ Vancity, Vancouver (Canada) viết: “Ông ta đã có can đảm thừa nhận, thế còn ông Bush thì sao?

Đôi khi anh nghĩ rằng anh ra tay giúp ích, song thật ra anh làm ngược lại”. Độc giả AdamOHIO, từ Columbus (Mỹ) viết: “Thật đáng buồn vì quyết định của ba, bốn kẻ xuẩn ngốc lại tác động đến hàng triệu người, không chỉ dân Iraq mà còn cả thế giới”.

Nội vụ Iraq cũng như ở các nơi khác tương tự như một cái hồ lô bịt kín chứa một con quỷ, mở nắp hồ lô ra sẽ gây tàn khốc kinh hoàng hơn là cái bể khổ bên trong.