Doanh nghiệp "no" vốn

Không chỉ "lính mới" kiếm được tiền, giá cổ phiếu tăng cũng giúp doanh nghiệp thuận lợi trong huy động vốn. Đến nay cổ phiếu của hàng chục doanh nghiệp lớn đã hồi phục mạnh mẽ, không chỉ cao hơn so với mức đáy từ vài lần mà còn cao hơn cả giá khởi điểm hồi đầu năm.

Điển hình như giá cổ phiếu Thế giới di động (MWG) tăng hơn 100% so với đáy tháng 3 và tăng vượt giá khởi điểm của ngày đầu năm 2020. Cổ phiếu Tập đoàn Hòa Phát (HPG) tăng hơn 200% so với giá đáy tháng 3, tăng hơn 115% so với đầu năm 2020.

Riêng cổ phiếu của Thế giới số (DGW) từ khoảng 17.000 đồng vào 31-3-2020, đến cuối năm lên gần 86.000 đồng/cổ phiếu (+400%), tăng 200% so với giá đầu năm. Sau một năm, cổ phiếu của các doanh nghiệp có vốn hóa lớn trên thị trường như Vietcombank (VCB), Vinhomes (VHM), Vinamilk (VNM), BIDV (BID)... đều tăng giá.

Tiền nhiều lại bị nghẽn mạch

Nhà đầu tư mới trở thành "đầu kéo" đưa giá cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp hồi phục và tăng ngoạn mục Ảnh: B.M.

"Tiền tươi" ào ạt đổ vào chứng khoán, nhiều phiên giao dịch cuối năm 2020 thanh khoản toàn thị trường dâng lên gần 18.000 tỉ đồng, riêng Sàn giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) liên tục đạt 14.000 tỉ đồng, gấp 3,6 lần so với giá trị giao dịch bình quân của sàn này hồi đầu năm.

Dòng tiền đổ vào mạnh, nhà đầu tư phản ánh bị gặp khó khăn khi đặt lệnh, có lúc lệnh mua - bán bị "treo", không được xác nhận, thực hiện nhỏ giọt, đặc biệt khi thanh khoản sàn HOSE lên 12.000 - 14.000 tỉ đồng.

Mua không được, bán không xong, không ít nhà đầu tư đổ bức xúc lên nhân viên môi giới của các công ty chứng khoán, đặc biệt trong trường hợp họ không thể bán cổ phiếu, nhiều nhà đầu tư lo sợ khi ôm hàng.

Trong lúc nhà đầu tư cần lời giải thích hợp lý, đại diện HOSE trả lời với báo giới rằng đường truyền và hệ thống vẫn hoạt động ổn định nhưng do khối lượng giao dịch tăng đột biến - số lượng lệnh giao dịch từ 20 công ty chứng khoán hàng đầu thị trường tăng 3 - 12 lần, một số công ty còn sử dụng thuật toán và robot để giao dịch - khiến lệnh tăng như sóng thần nên HOSE "không thể kiểm soát", khó tránh tình trạng tắc nghẽn.

"Không lẽ số lượng giao dịch lớn, tiền nhiều lại là lỗi. Chính sự yếu kém của hệ thống giao dịch đã làm vuột mất cơ hội của nhiều nhà đầu tư", lãnh đạo một công ty chứng khoán bày tỏ.

Giữa lúc dòng tiền sung mãn nhưng lệnh giao dịch lại bị hạn chế, nhiều nhà đầu tư đồn đoán rằng giới hạn thanh khoản của sàn HOSE nằm khoảng 14.000 tỉ đồng. "Kháng cự lớn nhất để VN-Index tăng thêm không khéo lại chính là HOSE", anh H.B. (nhà đầu tư) nói.

Thực tế, ngay từ 2015 giới đầu tư đã đặt vấn đề về việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi. Điều này đồng nghĩa với việc hệ thống giao dịch phải đáp ứng nhu cầu, ổn định, thông suốt khi thanh khoản, vốn hóa thị trường tăng tương xứng.

Tuy nhiên, 5 năm qua, không ít lần hệ thống HOSE bị gặp sự cố, như năm 2018 sàn này phải tạm ngừng giao dịch 2 ngày. Năm 2019, 2020 cũng xuất hiện nhiều phiên bị nhà đầu tư phản ánh về sự cố đặt lệnh.

Chứng khoán là bệ đỡ cho doanh nghiệp

Vào tháng 7-2020, khi dự lễ kỷ niệm 20 năm hoạt động thị trường chứng khoán Việt Nam và Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết trong 10 năm gần đây, tổng số vốn huy động qua thị trường chứng khoán đạt trên 2,4 triệu tỉ đồng, tương đương 14% tổng mức đầu tư xã hội, đóng góp quan trọng vào việc chia sẻ nhiệm vụ huy động vốn cùng hệ thống tín dụng ngân hàng, giúp nền kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng với tổng mức vốn đầu tư và tăng trưởng kinh tế.

Đây cũng là bệ phóng cho nhiều doanh nghiệp trong huy động nguồn lực để phát triển vượt bậc cả về quy mô và chất lượng, đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế và từng bước nâng tầm vóc khu vực, quốc tế.

Tại thời điểm tháng 7, khi Việt Nam đã bước đầu "chặn" được dịch COVID-19, Thủ tướng cho rằng cần tận dụng hiệu quả cơ hội có thể nói là có một không hai này để phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là thu hút mạnh mẽ các nguồn lực trong nước và các luân chuyển vốn trong khu vực, toàn cầu để đáp ứng nhu cầu tài chính rất lớn cho đầu tư phát triển cả trước mắt và lâu dài.

Trong bối cảnh đó, yêu cầu đặt ra đối với thị trường chứng khoán sau 20 năm hoạt động là cần có sự phát triển đột phá cả về quy mô và chất lượng, đáp ứng tốt nhất nhu cầu vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế, chia sẻ nhiệm vụ huy động vốn với hệ thống tín dụng ngân hàng, góp phần phát triển hệ thống doanh nghiệp hiệu quả hơn nữa, bền vững hơn nữa.

3% dân số là nhà đầu tư chứng khoán

Đề án "Cơ cấu lại thị trường chứng khoán và thị trường bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025" do Thủ tướng ký duyệt đặt mục tiêu đạt số lượng nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán ở mức 3% dân số vào năm 2020 và 5% dân số vào năm 2025.

Đảm bảo cơ cấu hợp lý giữa nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư có tổ chức, giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của các nhà đầu tư chuyên nghiệp trên thị trường chứng khoán.

Bên cạnh đó, quy mô thị trường cổ phiếu đạt mức 100% GDP vào năm 2020 và 120% GDP vào năm 2025, quy mô thị trường trái phiếu đạt mức 47% GDP vào năm 2020 và 55% GDP vào năm 2025.

* Ông Huỳnh Minh Tuấn (giám đốc môi giới hội sở, Công ty chứng khoán Mirae Asset): Còn nhiều dư địa để phát triển

Trong bối cảnh vĩ mô thuận lợi, thị trường chứng khoán có "siêu sóng" mạnh nhất trong vòng 20 năm, mạnh hơn cả đợt 2007, nên nhà đầu tư đạt trạng thái mua là thắng. Tuy nhiên cần lưu ý trong xu hướng của thị trường, "nước lên thì thuyền lên".

Trong đó có những con thuyền mục sẵn rồi nhưng nhân cơ hội này trám sơ lại, đẩy thuyền lên. Khi sóng xuống, những vết trám bục ra rất nhanh.

Vì thế nhà đầu tư phải lưu ý không phải thuyền nào cũng tốt và chất lượng, để phân biệt cần có trình độ chuyên môn. "Lính mới" đang trong tình trạng "say đòn", do đó cần phải cẩn trọng, không nên ngủ quên trong chiến thắng.

Hiện nay Việt Nam có hơn 2,7 triệu tài khoản chứng khoán, tuy nhiên số lượng tài khoản đang hoạt động vẫn rất thấp. Tỉ lệ người Việt có tài khoản chứng khoán so với tổng dân số gần 100 triệu dân vẫn tương đối nhỏ, thấp hơn tỉ lệ của các thị trường lân cận như Thái Lan, Singapore, Philippines, Indonesia, Đài Loan...

Khoảng 40% dân số nước ta đã có tài khoản ngân hàng, trong khi chứng khoán chưa tới 3%. Vì thế cần có cơ chế khuyến khích nhà đầu tư tham gia chứng khoán.

Thêm nữa, hiện vốn hóa 3 sàn HOSE, UPCoM, HNX đạt gần 5,4 triệu tỉ đồng, khoảng 90% GDP năm 2020, còn tổng dư nợ cho vay của hệ thống ngân hàng khoảng 11 triệu tỉ đồng, 200% GDP. Điều này cho thấy kênh chứng khoán vẫn còn nhiều dư địa phát triển.

Ngoài ra, để nhà đầu tư mới tự tin, yên tâm hơn, cơ quan quản lý cần có cơ chế thích hợp. Hiện tại nhà đầu tư đang bị thuế chồng thuế, doanh nghiệp có lời đã đóng thuế, nhưng sau khi chia cổ tức/thưởng cổ phiếu cho nhà đầu tư, người nhận vẫn phải chịu thuế, đó là điểm yếu.

Tiếp đến là mức độ minh bạch thông tin của thị trường và các chuẩn mực kế toán còn thấp, cần cải thiện. Khi thị trường ngày một lớn mạnh, thanh khoản tăng cũng đòi hỏi hệ thống giao dịch cần nâng cấp, ổn định hơn, đồng thời thị trường cần có nhiều sản phẩm, hàng hóa giao dịch hơn.

* Ông Phan Dũng Khánh (giám đốc tư vấn đầu tư, Công ty chứng khoán Maybank Kim Eng): "Lính mới" cần trang bị ngay kiến thức

Thị trường chứng khoán không phải là nơi ai đầu tư cũng thắng, buộc phải tự học, tự đào tạo và trải nghiệm.

Những nhà đầu tư mới cần phải cẩn trọng, có kinh nghiệm phân biệt, lựa chọn hàng tốt để mua, vì một số doanh nghiệp nhân cơ hội thị trường đi lên đã "tân trang", nâng giá cổ phiếu lên gấp hàng chục lần so với giá trị thực.

Trường hợp này chỉ nên đầu tư ngắn hạn, vì hàng "tân trang" rồi sẽ bị phát hiện.

Thị trường chứng khoán được xem là phong vũ biểu của nền kinh tế. Tuy nhiên, đang xuất hiện sự chênh lệch lớn, năm qua chứng khoán tăng dữ dội, VN-Index tăng gần 70%, HNX-Index tăng 120%, trong khi GDP tăng 2,91%. Điều này cho thấy những cổ phiếu trên sàn đã được định giá ở mức rất cao, nên những nhà đầu tư thiếu kiến thức sẽ có khả năng gặp rất nhiều rủi ro.

Đặc biệt khi các nhà đầu tư lớn trong nước mua bán không nhiều, khối ngoại bán ròng mạnh hàng đầu trong lịch sử, trong khi nhà đầu tư mới chỉ vào thị trường chứng khoán trong một năm nay nhưng tự vỗ ngực nói tôi hay. Việc "đu dây điện" rất nguy hiểm, ngay lúc này nhà đầu tư mới cần trang bị liền kiến thức cho mình.

B.MAI ghi

TTO - Khép năm 2020, chỉ số chứng khoán VN-Index chính thức chinh phục thành công ngưỡng kháng cự, vươn lên mốc 1.103,87 điểm, tăng gần 143 điểm so với hồi đầu năm và tăng gần 445 điểm (+67,5%) so với đáy vào cuối tháng 3 khi dịch COVID-19 bùng phát.