Ảnh minh họa. Nguồn: reddit.com

Hiện nay, "lấy máu cuống rốn", "lưu trữ tế bào gốc máu cuống rốn" không còn là những khái niệm xa lạ. Rất nhiều gia đình lựa chọn lưu trữ máu cuống rốn cho trẻ sơ sinh như một hình thức mua bảo hiểm sinh học trọn đời cho con. Vậy lợi ích của những việc làm này là gì, lấy máu cuống rốn có ảnh hưởng gì đến trẻ không?

Vì sao nên lưu giữ máu cuống rốn?

Cuống rốn là một bộ phận giúp cung cấp dinh dưỡng nuôi thai nhờ sự kết nối thai nhi với nhau thai trong tử cung người mẹ. Máu cuống rốn là máu được lấy từ cuống rốn và nhau thai sau khi sinh con và cắt rốn. Trước đây, cuống rốn và nhau thai thường được bỏ đi sau mỗi ca sinh nở như một loại rác thải y tế. Tuy nhiên, thực tế máu cuống rốn là nguồn cung cấp dồi dào tế bào gốc tạo máu. Những tiến bộ y học hiện nay đã chỉ ra rằng những tế bào gốc lấy từ máu cuống rốn có thể sử dụng để điều trị các rối loạn tương tự như các tế bào gốc tạo máu được tìm thấy trong tủy xương và trong máu ngoại vi.

Tế bào gốc là dạng tế bào đặc biệt, có khả năng tự tái tạo và biệt hóa thành những tế bào chuyên biệt. Chính những đặc điểm này mà tế bào gốc đang được nghiên cứu, ứng dụng rộng rãi trong điều trị bệnh di truyền, bệnh do cơ quan tạo máu, bệnh miễn dịch. Tế bào gốc lấy từ máu cuống rốn nếu được lưu trữ có thể sử dụng trong điều trị hơn 80 bệnh lý bao gồm bệnh bạch cầu, u lympho, ung thư máu, suy tủy, bệnh tự miễn (tiểu đường) hoặc các bệnh rối loạn di truyền (như thiếu máu, tan máu bẩm sinh).

Tế bào gốc có thể lấy từ 3 nguồn: máu ngoại vi, tủy xương, máu cuống rốn. Tuy nhiên việc lưu trữ tế bào gốc máu ngoại vi và tủy xương đòi hỏi kỹ thuật phức tạp và tốn kém hơn nên máu cuống rốn được ưu tiên sử dụng. Ngoài ra, tế bào gốc được lấy từ máu cuống rốn là những tế bào nguyên thủy hơn so với tế bào gốc được lấy từ máu ngoại vi, tủy xương. Nghĩa là tế bào gốc máu cuống rốn có độ thích ứng cao hơn, phát triển nhanh hơn và có thể tạo ra những tế bào máu khỏe mạnh.

Ngoài ra, tế bào gốc máu cuống rốn có thể biệt hóa thành những tế bào của những mô khác như: cơ (cơ vân, cơ tim), tế bào gan, tế bào thận, tế bào não, tế bào phổi, tế bào da và tế bào tuyến tụy. Vì vậy, ngoài điều trị huyết học, tế bào gốc máu cuống rốn còn được nghiên cứu trong điều trị nhiều bệnh lý khác như tổn thương tim, tổn thương tủy sống, tổn thương não.

Nếu lưu trữ tế bào gốc từ máu cuống rốn, sau này khi trẻ chẳng may mắc bệnh cần dùng tế bào gốc để điều trị, đây sẽ là nguồn tế bào gốc phù hợp nhất, không gây ra những phản ứng thải ghép của cơ thể. Thậm chí nếu người thân trong gia đình cần sử dụng tế bào gốc để điều trị thì khả năng phù hợp giữa người bệnh và mẫu tế bào gốc của trẻ sẽ cao hơn so với nguồn tế bào gốc từ những người không cùng huyết thống.

Lưu máu cuống rốn - một hình thức bảo hiểm sinh học cho con

Ngày nay, rất nhiều cha mẹ muốn lưu trữ tế bào gốc cuống rốn cho con ngay khi trẻ vừa chào đời nhằm mục đích tạo nguồn dự trữ cho tương lai nếu chẳng may đứa trẻ mắc bệnh cần điều trị bằng tế bào gốc. Hơn nữa, nguồn tế bào gốc này còn có thể sử dụng trong điều trị bệnh cho những người thân trong gia đình nếu có chỉ số sinh học phù hợp với bé.

Năm 1987, ca ghép tế bào gốc máu cuống rốn đầu tiên trên thế giới được bác sĩ Eliane Gluckman tại Bệnh viện Saint-Louis, Paris (Pháp) thực hiện. Bệnh nhân 5 tuổi mắc bệnh thiếu máu Fanconi, được ghép tế bào gốc từ máu cuống rốn của em gái sơ sinh. Ca ghép diễn ra thành công và kể từ đó đã có hơn 30.000 bệnh nhân khác được cứu sống từ tế bào gốc lấy từ máu cuống rốn của chính mình, những người thân hoặc thậm chí là từ những người không cùng huyết thống.

Kỹ thuật lấy máu cuống rốn có phức tạp không?

Lấy máu cuống rốn được xem là kỹ thuật đơn giản, dễ thực hiện và không gây đau cho cả mẹ và bé, có thể áp dụng cho cả sinh mổ và sinh thường.

Trước khi sinh, người mẹ cần đến các cơ sở lưu trữ tế bào máu cuống rốn xét nghiệm sức khỏe nhằm đảm bảo bản thân không mắc các bệnh truyền nhiễm, ung thư, bệnh miễn dịch, nhiễm trùng,...

Tương tự như kỹ thuật lấy máu toàn phần, bác sĩ sản khoa sẽ sử dụng kim nối vào tĩnh mạch rốn được nối với túi thu thập, trong túi có chứa sẵn chất chống đông để ngăn hình thành cục máu đông. Thu thập máu cuống rốn có thể thực hiện trước hoặc sau khi sổ nhau.

Sau quá trình thu thập, máu cuống rốn cần được thực hiện các xét nghiệm để đảm bảo đủ điều kiện lưu trữ.

Có thể lưu trữ máu cuống rốn trong bao lâu?

Máu cuống rốn sau khi được thu thập sẽ được chuyển về ngân hàng tế bào gốc máu cuống rốn để tiến hành các bước xử lý tiếp theo nhằm loại bỏ những thành phần thừa, tinh lọc tế bào gốc và lưu trữ.

Rất nhiều bậc phụ huynh băn khoăn về thời gian lưu trữ máu cuống rốn. Trên thực tế rất khó để xác định thời gian lưu trữ tối đa cho các tế bào gốc máu cuống rốn. Vì thực tế trên thế giới các ngân hàng máu cuống rốn mới chỉ tồn tại được khoảng 30 năm. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng các tế bào được bảo quản trong điều kiện đông lạnh không có ngày hết hạn và máu cuống rốn đông lạnh có thể lưu trữ vô thời hạn. Điều này được dựa trên 2 giả thuyết:

- Tế bào gốc máu cuống rốn được lưu trữ ở nhiệt độ < -190 độ C, mức ngừng hoạt động sinh học.

- Tinh trùng và các tế bào khác khi được lưu trữ trong vòng 50 năm vẫn có thể hoạt động sau khi giải đông.

Lấy máu cuống rốn không gây bất kỳ rủi ro nào cho mẹ và bé. Ngày nay với kỹ thuật y học hiện đại, việc ứng dụng tế bào gốc trong điều trị những căn bệnh nan y đang ngày càng phổ biến. Theo thống kê cứ 217 người sẽ có 1 người cần tế bào gốc để điều trị bệnh trong cuộc đời họ. Chính vì vậy ngày càng nhiều gia đình lưu trữ máu cuống rốn cho con, không chỉ tạo nguồn tế bào gốc có sẵn trong trường hợp đứa trẻ không may mắc các bệnh trong tương lai mà còn có thể dùng để điều trị cho những người thân./.