Ngày tôi còn nhỏ, cứ sắp tới kỷ niệm ngày 30-4 là ông lại tất bật. Đầu những năm 2000, quê tôi còn nghèo, không phải gia đình nào cũng có điều kiện mua và treo cờ Tổ quốc. Cả xóm chỉ có mười lá cờ, đều do ông vinh dự cất giữ, chỉ sử dụng vào những dịp khánh tiết đặc biệt.

Trước dịp lễ một tuần, ông chọn ngày nắng đẹp nhất mang cờ ra giặt lại, phơi khô rồi là phẳng phiu. Ông là cẩn thận, tỉ mỉ vô cùng. Ông bảo tôi chỉ sơ suất một chút thôi là ông mang tội lớn.

Hôm sau Hội Cựu chiến binh của xóm sẽ tới nhà tôi chuẩn bị làm cán cờ. Các ông bà mang theo giấy màu xanh, đỏ, vàng… cẩn thận cắt thành từng dải dài, khéo léo quấn chéo xen kẽ phủ kín những gậy tre khô thành mười cán cờ rất đẹp.

Phần giấy còn lại sẽ cắt thành hình tam giác, dùng sợi dây dù xâu lại thành cờ đuôi nheo treo ở sân hội trường (thực ra là nhà mẫu giáo, cuối tuần được mượn để tổ chức họp và làm lễ mít tinh).

Hai lá cờ đẹp nhất được chọn để treo ở hội trường và cây đa ông Thấu. Ông Thấu là chiến sĩ cách mạng đầu tiên của làng tôi, lúc bị giặc truy lùng ông phải cạo đầu giả làm sư thầy trong chùa để tiếp tục hoạt động.

Trước khi bị giặc bắt, chính ông đã cắm lá cờ đỏ sao vàng lên ngọn cây đa làng để khơi gợi tinh thần yêu nước, kêu gọi mọi người đi theo cách mạng.

Lúc Hội Cựu chiến binh đi ra cây đa treo cờ, lũ trẻ bọn tôi rồng rắn chạy theo xem, tới tận khi lá cờ đỏ sao vàng kiêu hãnh, phấp phới bay trên ngọn cây mới rủ nhau về tập trung ở cổng nhà ông Nhật.

Một phần tường bao nhà ông Nhật được "hiến" cho xóm làm nơi ghi bản tin chung. Ngày thường bà con hay tới đây để xem lịch gieo trồng cây nông nghiệp, lịch lấy nước, lịch đánh thuốc diệt chuột để nhốt chó, mèo… nhưng vào dịp lễ 30-4, bản tin được "thay áo" bằng những bức tranh cổ động mừng chiến thắng.

Chúng tôi mang theo rất nhiều mẩu phấn trắng vụn "mót" được ở ngăn bàn sau giờ học, hồi hộp ngóng ông Hưởng họa sĩ. Ông là thương binh, chỉ còn một cánh tay phải nhưng vẽ tuyệt đẹp, đứa nào cũng thích xem ông vẽ tranh.

Ông vẽ hình Bác Hồ mỉm cười bên những cánh chim hòa bình.

Ông vẽ hai bà mẹ, một mẹ chít khăn vuông, một mẹ quàng khăn rằn nắm tay nhau tươi cười vẫy cờ Tổ quốc.

Bức khác ông lại vẽ hình xe tăng của quân ta húc đổ cổng Dinh Độc Lập.

Vừa vẽ ông vừa kể cho chúng tôi nghe những câu chuyện về hòa bình, về sự hy sinh của các thế hệ đi trước…

Giọng ông thủ thỉ, trầm ấm khiến đứa nào cũng chăm chú như nuốt lấy từng lời. Ông nội thường tới giúp ông Hưởng đập gạch son đỏ để tô màu cho các bức tranh. Riêng màu vàng, màu xanh dương thời đó hiếm quá nên ông Hưởng dùng rất tiết kiệm, chỉ để dành tô màu cờ.

Vào dịp này ông nội thường đưa tôi đi thăm một đồng đội cũ, nhà rất xa, ở tận bên kia sông Trà Lý.

Đồng đội của ông tên Xuân, là thương binh mất một chân nên đi lại phải chống nạng. Sân nhà ông Xuân trồng rất nhiều hoa, giữa những chậu xi măng có những chậu hoa rất đặc biệt. Đó là những chậu hoa được làm từ những chiếc giày bên phải, ông bỏ thêm đất, mùn cưa, trấu…trồng hoa mười giờ, hoa tóc tiên, hoa đồng tiền…

Quãng thời gian đó khoảng những năm 2007-2009, Đài tiếng nói Việt Nam có chuyên mục "Thông tin về những người con hy sinh vì Tổ quốc" để các gia đình liệt sĩ nhắn tìm mộ người thân.

Ông nội tôi không bỏ sót một số nào rồi ghi chép thông tin vào một quyển sổ dày. Hai ông cùng ngồi đối chiếu, so sánh với tư liệu, ảnh chụp mộ liệt sĩ tại các nghĩa trang do ban liên lạc đồng đội cung cấp, nếu thấy thông tin trùng khớp sẽ viết thư gửi tới các gia đình, thân nhân liệt sĩ để báo tin.

Ông nội vẫn bảo ông may mắn vì được trở về lành lặn, nhưng rất nhiều đồng đội của ông vẫn còn nằm lại ở chiến trường.

Ông dặn chúng tôi sau này phải chăm sóc cây đa ông Thấu thật tốt, cây đa càng cao, ngọn cờ Tổ quốc cũng sẽ bay càng cao, biết đâu những người con của quê hương còn nằm lại ở nhiều miền Tổ quốc cũng theo đó mà tìm được đường trở về quê mẹ.

…Thời gian vội vã trôi nhanh, ông nội, ông Xuân cùng rất nhiều ông bà cựu chiến binh năm xưa đều đã thành người thiên cổ. Quê hương tôi cũng đổi thay, phát triển hơn nhiều. Nhưng hào khí rạo rực của ngày 30-4 vẫn vẹn nguyên như ngày các ông, các bà còn sống.

Đài tưởng niệm liệt sĩ của xã đã được xây dựng ngay giáp bên trường tiểu học, trở thành địa chỉ đỏ giáo dục thế hệ trẻ hướng về nguồn cội, tri ân các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống vì độc lập, tự do của dân tộc.

Nếu được tận mắt chứng kiến ông nội sẽ vui lắm, vì ngày 30-4 bây giờ nhà ai cũng háo hức treo cờ Tổ quốc. Năm xưa các ông bà treo cờ trên ngọn đa làng, vẽ cờ trên bảng tin xóm thì ngày nay giới trẻ chúng tôi cũng rủ nhau "treo" cờ, phủ đỏ mạng xã hội bằng cách thay ảnh đại diện thành hình cờ đỏ sao vàng, hay hưởng ứng trào lưu "biến mỗi nóc nhà thành một lá cờ Tổ quốc".

Tuy cách thức thể hiện khác nhau nhưng đều thấm đẫm niềm tự hào dân tộc và khát vọng hòa bình.

Cây đa làng vẫn còn đó, ngọn cờ Tổ quốc vẫn phấp phới bay cao trong nắng tháng tư lịch sử. Vừa thắp nén hương trầm lên mộ ông, tôi vừa lắng nghe tiếng gió.

Biết đâu lẫn trong tiếng chim hót véo von, tiếng lá khô xào xạc lăn tròn, có cả những tiếng bước chân thân thuộc đang dìu nhau trở về để cùng phất cao ngọn cờ mừng ngày thống nhất non sông…

Cảm ơn bạn đọc gửi bài dự thi Kể chuyện hòa bình

Nhân kỷ niệm 50 năm hòa bình, cuộc thi viết Kể chuyện hòa bình (báo Tuổi Trẻ tổ chức, Tập đoàn Cao su Việt Nam đồng hành) để bạn đọc gửi đến những câu chuyện xúc động, khó phai của từng gia đình, từng con người cũng như tâm tư về ngày thống nhất 30-4-1975, về 50 năm hòa bình.

Cuộc thi dành cho tất cả người Việt Nam trong và ngoài nước, không giới hạn độ tuổi, nghề nghiệp.

Kể chuyện hòa bình nhận bài viết tối đa 1.200 chữ bằng tiếng Việt, khuyến khích kèm theo ảnh, video minh họa gửi đến email [email protected]. Chỉ nhận bài qua email, không nhận qua đường bưu điện để tránh thất lạc.

Bài dự thi chất lượng sẽ được lựa chọn đăng trên các sản phẩm của Tuổi Trẻ, được nhận nhuận bút và các bài qua vòng sơ khảo sẽ được in thành sách (sách không trả nhuận bút - không bán). Bài dự thi phải chưa từng tham gia bất kỳ cuộc thi viết nào khác và chưa từng được đăng trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội.

Tác giả gửi bài chịu trách nhiệm về bản quyền của bài viết, ảnh và video dự thi, không nhận ảnh video minh họa lấy từ trên mạng xã hội không có bản quyền. Tác giả phải ghi địa chỉ, điện thoại, email, số tài khoản, số căn cước công dân để ban tổ chức liên lạc, gửi nhuận bút hoặc giải thưởng.

Tính đến hết ngày 23-3, cuộc thi viết Kể chuyện hòa bình đã nhận được 120 bài dự thi của bạn đọc.

Lễ trao giải và ra mắt sách Kể chuyện hòa bình

Ban giám khảo gồm các nhà báo, nhà văn hóa tên tuổi cùng đại diện báo Tuổi Trẻ sẽ xét duyệt chấm giải từ các bài đã qua sơ khảo và chọn trao thưởng cho những bài dự thi chất lượng.

Lễ trao giải, ra mắt sách Kể chuyện hòa bình và đặc san báo Tuổi Trẻ 30-4 dự kiến tổ chức tại Đường sách TP.HCM vào cuối tháng 4-2025. Quyết định của ban tổ chức là quyết định cuối cùng.

Giải thưởng Kể chuyện hòa bình

- 1 giải nhất: 15 triệu đồng + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.

- 2 giải nhì: 7 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.

- 3 giải ba: 5 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.

- 10 giải khuyến khích: 2 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.

- 10 giải bạn đọc bình chọn: 1 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.

Số điểm bình chọn được tính dựa trên tương tác với bài viết, trong đó 1 sao = 15 điểm, 1 tim = 3 điểm, 1 like = 2 điểm.

Các giải thưởng còn được kèm giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ 30-4.

Ban tổ chức

Vài mẩu ghi cho ngày hòa bình

'Lúc đó cha lớn tồng ngồng rồi, chạy theo xe ăn mừng, chạy còn hơn tụi bây đi bão nữa. Chạy đứt quai dép luôn'.