Hiện trường một vụ tai nạn do xe mất phanh làm 5 người chết ở Hải Dương - Ảnh: TTO

Xin kể lại vụ tai nạn xảy ra cách đây vài năm giữa trung tâm TP Buôn Ma Thuột. Chiếc xe tải do lái xe Trương Đình Khang điều khiển chuẩn bị ôm vòng xoay từ đường Nguyễn Tất Thành sang đường tránh Đinh Tiên Hoàng. 

Xe đang tốc độ nhanh. Lái xe hãm phanh để vào cua thì phát hiện phanh mất tác dụng. Xe lao thẳng về ngã 6. Phụ xe cởi áo chồm ra ngoài phất áo la hét xe mất phanh để mọi người tránh, nhưng một phụ nữ có thai đã không tránh kịp và thiệt mạng. Chiếc xe chồm nghiêng lên vòng xoay lao về đường Nơ Trang Long, húc đổ một trụ điện, sụp hố ga rồi mới chịu dừng lại… 

Điều đáng nói trong vụ tai nạn này là đoạn đường từ đầu khúc cua Đinh Tiên Hoàng đến điểm xe dừng là đường một chiều khá rộng và chỉ hơi xuôi dốc, dài gần 1 km. Lái xe đã không thể dừng xe khẩn cấp, không dồn được về số thấp và cũng không kéo phanh tay để dừng xe lại (mặc dù xe mất phanh chân, nhưng phanh tay hoạt động độc lập không thể cùng lúc hỏng cả hai).

Tôi là lái xe lâu năm và từng dạy lái xe nên tôi biết rõ không có giáo án nào từ xưa đến nay nhắc đến việc dạy lái xe một tay. Nhưng thực tế lái xe, thao tác tay trái lái, tay phải đi số là thao tác mang tính bắt buộc. 

Gần như tất cả những người đã và đang học lái xe đều gặp khó khăn trong việc giữ chiếc xe đi thẳng khi phải bỏ tay phải ra khỏi vô lăng để thực hiện thao tác tăng, giảm số. Xe sẽ bị choạng lái, nặng thì đánh võng trên đường. 

Căn bệnh này thường diễn ra phổ biến ở những ngày đầu tập lái, sau một thời gian sẽ hết. Tuy nhiên cá biệt vẫn có những lái xe đến bạc đầu khi bỏ tay đi số vẫn choạng tay lái chứ chưa nói đến chuyện lái một tay để tay còn lại xử lý ở những tình huống xấu nhất.

Lên bất cứ chiếc xe nào, hãy để ý lái xe xuất phát và tăng số sẽ biết ngay trình độ cũng như sự khác biệt giữa các lái xe. Có người lái rất êm dịu, nhưng có người lái chụp giật như ăn cướp. Người lái xe êm dịu: vào số nhả ly hợp (côn) và chêm ga lấy đà dài. Tiếng ga êm ái tăng dần vừa tai thì đạp côn ra số. Chân ga nhả nhẹ, đồng thời nhả hết chân côn rồi đạp côn lại (gọi là côn đôi) tăng số, sau đó ra côn tiếp tục lấy đà để tăng cho đến khi hết số. 

Người chạy xe như chụp giật đa số là lái yếu, khả năng lái một tay rất kém nên họ không thể lái tốt như đồng nghiệp. Việc tăng số, hay giảm số của những lái xe này thường vội vàng, chụp giật. Họ đạp ga lấy đà nhanh rồi đạp côn, tay phải buông tay lái vội vàng kéo tay số lên thẳng số họ muốn rồi đưa nhanh tay về giữ vô lăng như sợ không kịp thì vô lăng sẽ rơi mất. 

Nghề lái xe từ xưa đến nay thường có câu "không ai dám nói tài, nói giỏi" nhưng được học lái bài bản ngay từ ngày đầu tập lái sẽ là tiền đề để những lái xe có tố chất tốt, có tư duy sáng tạo, không ngừng học hỏi sẽ đạt được một trình độ nhất định trong nghề nghiệp hay có thể nói đến chuyện "lái xe cũng là một nghệ thuật" phục vụ cuộc sống. 

Không chỉ điều khiển chiếc xe đi về an toàn, không chỉ lái êm mà còn tạo được sự yên tâm tối đa cho người nguồi trên xe. Chẳng vậy mà cùng lái xe một hãng xe Kmax, ông Thanh (mụn), ông Đoàn ở công ty tôi trước đây được cả công ty kính nể gọi là tay lái vàng, chân ga bạc ở nghĩa đen là lái xe chuẩn mực an toàn, đẹp và đức độ.

Thiết nghĩ các trung tâm đào tạo lái xe cần có thời gian, có bãi tập để các học viên rèn luyện thêm thao tác lái một tay ngay tại trường lái. Mỗi lái xe trong quá trình lái ở điều kiện ít nguy hiểm nên tập thêm khả năng lái một tay từ chậm rãi, đến nhanh dần. Làm sao tay phải cũng như tay trái đều điều khiển phương tiện tốt ở mọi tốc độ và để ứng phó với các tình huống xấu nhất như mất phanh. 

Chỉ những lái xe có khả năng lái một tay tốt ở mọi tốc độ mới có cơ may cứu chiếc xe thoát khỏi một vụ tai nạn thảm khốc khi rơi vào tình huống này. Ở trường hợp mất phanh, lái xe bình tĩnh, tay trái lái, tay phải dồn số hoặc kéo nhẹ phanh tay giảm tốc độ cho đến khi dừng hẳn. 

Chưa kể là lái xe còn làm được nhiều thao tác khác trong khi xe đang trôi nhanh tay còn lại có thể tắt khóa động cơ cho xe dừng khẩn cấp, bật đèn pha, cốt, đèn báo nguy, còi liên tục, giật tay lái gấp cho xe lật hoặc đâm xe vào đâu đó để giảm thiệt hại… 

Chúc mọi người lái xe an toàn.

Lan tỏa sự tử tế với “Chuyến xe văn minh”

TTO - Sáng nay (25-5), tại Nhà văn hóa Thanh niên, quận 1, TP.HCM, báo Tuổi Trẻ phối hợp cùng Ủy ban ATGT quốc gia, Ủy ban ATGT TP.HCM và nhiều đơn vị liên quan chính thức phát động chiến dịch “Chuyến xe văn minh”.