Như chúng ta đã biết, cho đến nay các nhà khoa học cũng đã xác định được khoảng 40% các bệnh ung thư là có thể phòng ngừa được.

Việc tầm soát (rà tìm, sàng lọc) nhằm phát hiện sớm bất kỳ bệnh lý ung thư nào khi nó chưa có những triệu chứng lâm sàng, hay khi còn ở thời kỳ tiền ung thư (chưa chuyển sang bệnh ung thư thực sự). Mục tiêu chính là làm giảm tỉ lệ mắc bệnh và đem lại nhiều cơ hội trị khỏi cho người bệnh.

Theo những số liệu ghi nhận ung thư trên thế giới thì ung thư đại-trực tràng là loại ung thư đứng hàng thứ ba. Riêng tại nước ta, đây là loại ung thư đứng hàng thứ tư ở cả hai giới. 

Tuy về suất độ thì ung thư đại-trực tràng không giảm, nhưng tỉ lệ tử vong vì ung thư đại-trực tràng đã giảm liên tục từ những thập niên 1980 đến nay. 

Giải thích cho lý do này là nhờ những tiến bộ của các phương tiện tầm soát, chẩn đoán, phát hiện sớm những pô-lýp ở đại trực tràng và được cắt bỏ trước khi chuyển thành ung thư; cũng từ những phương tiện này mà các thầy thuốc cũng chẩn đoán được bệnh ở giai đoạn sớm hơn góp phần điều trị khỏi bệnh. 

Bên cạnh đó cũng phải kể đến những tiến bộ vượt bậc trong điều trị đã mang lại những kết quả vô cùng ngoạn mục, cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh một cách rõ rệt.

Các nhà nghiên cứu đưa ra các yếu tố để đánh giá nguy cơ ung thư đại-trực tràng như: tuổi, giới, chỉ số BMI (Body Mass Index), tiêu thụ rau tươi, thịt đỏ, uống rượu, tình trạng vận động cơ thể, có sử dụng vitamin và các yếu tố vi lượng.

Qua đó, sẽ tính điểm cho từng yếu tố nguy cơ: 2 điểm cho mỗi thập niên ở những người trên 50 tuổi (ví dụ như những người 60 tuổi thì điểm số nguy cơ là 4 điểm; 70 tuổi là 6 điểm…); 1 điểm cho những người có tiền sử hút thuốc lá; 1 điểm cho những người có chỉ số BMI 26-29,9; 2 điểm cho những người có chỉ số BMI ≥ 30; và 1 điểm cho những người uống rượu bia hơn một lần trong tuần.

Như vậy, những người 50 tuổi trở lên là những đối tượng dễ mắc ung thư đại-trực tràng, đặc biệt là khi có những thay đổi thói quen của đường ruột đi kèm, như rối loạn tiêu hóa, đi tiêu ra máu, tiêu phân đen.., cần đến các cơ sở y tế để được tư vấn và tầm soát.

Các phương tiện tầm soát ung thư đại-trực tràng thường được bắt đầu bằng những phương tiện giản đơn, cho đến các phương pháp chuyên sâu như tìm máu ẩn hiện diện trong phân, nội soi đại tràng "sigma", soi toàn bộ đại tràng, chụp đại tràng đối quan kép…

Việc xét nghiệm mẫu phân cho thấy có cải thiện được tiên lượng bệnh nhờ phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm và có thể điều trị khỏi. Xét nghiệm nội soi và chụp X-quang đại tràng cho thấy rõ vị trí tổn thương hoặc những pô-lýp và được cắt bỏ qua nội soi trước khi chúng chuyển thành ung thư thực thụ. 

Hiện nay, những phương pháp mới như xét nghiệm DNA phân, nội soi ảo khung đại tràng nhờ phần mềm xử lý để tái tạo lại toàn bộ hình ảnh của lòng đại tràng dựa trên các lát cắt qua chụp cắt lớp, hay nội soi khung đại tràng bằng viên camera (capsule endoscopy) cũng đã được thực hiện.

Tóm lại, ung thư đại-trực tràng là một trong những ung thư thường gặp, kết quả điều trị xấu và tốn kém khi bệnh được chẩn đoán ở giai đoạn muộn hoặc đã có di căn. 

Việc tầm soát ung thư đại-trực tràng nhằm phát hiện những tổn thương tiền ung thư, hay bệnh ở giai đoạn sớm sẽ mang đến cho người bệnh nhiều cơ hội chiến thắng ung thư.