Một dự án bất động sản tại Bình Định được đầu tư bằng nguồn vốn trái phiếu của một doanh nghiệp - Ảnh: THÁI THỊNH

Ông Nguyễn Xuân Minh, chủ tịch Công ty CP chứng khoán Kỹ thương (TCBS), khẳng định như vậy khi trao đổi với Tuổi Trẻ về sự sôi động của thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian gần đây.

* Với sự "nóng lên" của thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian gần đây, ông có cho rằng nên có biện pháp để siết lại thị trường này như một số ý kiến đề xuất?

- Trước hết, tôi cho rằng việc phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp hết sức cần thiết, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp huy động vốn trực tiếp trong nền kinh tế thay vì phải trông chờ vào nguồn vốn tín dụng. Chính phủ cũng rất mong muốn và khuyến khích phát triển thị trường vốn dài hạn là trái phiếu doanh nghiệp.

Trong thực tế, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp của Việt Nam hiện nay vẫn còn rất khiêm tốn, chỉ vào khoảng 10% GDP, tương đương 20 tỉ USD, nhỏ hơn rất nhiều so với thị trường cổ phiếu, hiện đạt khoảng 80-100 tỉ USD. Trong khi tại nhiều quốc gia, thị trường trái phiếu doanh nghiệp thường bằng hoặc thậm chí lớn hơn thị trường cổ phiếu.

Ngoài ra, tôi cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong nước phải cần có thêm các nhà đầu tư nước ngoài nhằm giúp thị trường này lành mạnh hơn, thanh khoản tốt hơn.

Khi tổ chức roadshow ở nước ngoài mới đây, chúng tôi đã gặp các quỹ đầu tư Hong Kong, Singapore để chào mời trái phiếu của các doanh nghiệp trong nước. Nhưng quả thực, đến nay các quỹ đầu tư nước ngoài gần như chưa có nhiều thông tin về trái phiếu Việt Nam, doanh nghiệpnào phát hành.

* Một số doanh nghiệp phát hành trái phiếu với mức lãi suất lên tới 14-14,5%/năm. Nhiều chuyên gia cho rằng mức lãi suất này quá cao và tiềm ẩn nhiều rủi ro với người mua. Ông nghĩ sao?

- Nguyên tắc đầu tư là rủi ro luôn đi kèm với lợi nhuận. Nếu kỳ vọng lợi nhuận cao, nhà đầu tư phải chấp nhận rủi ro cao hơn. Nếu khẩu vị rủi ro thấp hơn, nhà đầu tư nên chọn những tài sản ít rủi ro hơn, như gửi tiền vào ngân hàng, hoặc chọn những trái phiếu của những doanh nghiệp lớn, có uy tín hàng đầu.

Tuy nhiên, lãi suất không phải là yếu tố duy nhất để nhà đầu tư quyết định mua trái phiếu của một doanh nghiệp. Theo nghiên cứu của chúng tôi, yếu tố hàng đầu, chiếm tỉ lệ 35-37% quyết định việc nhà đầu tư có mua trái phiếu đó hay không là độ an toàn của trái phiếu, tức là uy tín của doanh nghiệp phát hành trái phiếu có đảm bảo.

Thứ hai là thanh khoản thị trường. Nếu một trái phiếu phát hành 3 năm nhưng sau 5 tháng hay 1 năm, nhà đầu tư cần tiền thì có bán được trái phiếu đấy trên thị trường niêm yết không và lợi nhuận thế nào? Lãi suất là yếu tố mà nhà đầu tư quan tâm với mức càng cao càng tốt, nhưng phải đi đôi với mức độ an toàn mà mình muốn.

* Việt Nam vẫn chưa có tổ chức xếp hạng tín nhiệm cho trái phiếu và đây cũng là một trong những rủi ro của thị trường trái phiếu, thưa ông?

- Việc có tổ chức xếp hạng tín nhiệm cho trái phiếu là cực kỳ cần thiết và cần thúc đẩy sớm việc thành lập các công ty đánh giá tín nhiệm này. Các thành viên của Hiệp hội Trái phiếu Việt Nam (VBMA) gồm một số ngân hàng, công ty quản lý quỹ, công ty chứng khoán, trong đó có TCBS, cũng đang xúc tiến cùng nhau để thành lập một tổ chức xếp hạng tín nhiệm cho thị trường.

Công ty này được lập ra sẽ không thiên vị lợi ích cho bên nào, mà độc lập, khách quan, có kỹ thuật và kinh nghiệm. Đặc biệt, chúng tôi cũng đang thương thảo với 1 trong 3 tổ chức xếp hạng tín nhiệm uy tín trên thế giới để góp vốn và mang những kinh nghiệm, kỹ thuật vào Việt Nam.

Hiện các thành viên đang thương thảo với đối tác nước ngoài và xúc tiến hồ sơ xin giấy phép từ Bộ Tài chính.

* Muốn thị trường minh bạch và thanh khoản tốt hơn, trái phiếu doanh nghiệp cũng cần được khuyến khích niêm yết trên sàn chứng khoán. Vì sao đến nay chưa nhiều trái phiếu doanh nghiệp được niêm yết, thưa ông?

- Cũng như cổ phiếu, việc niêm yết trái phiếu lên sàn chứng khoán sẽ giúp thông tin được minh bạch, tạo thanh khoản cho thị trường tốt hơn. Tuy nhiên, để khuyến khích và thúc đẩy các doanh nghiệp niêm yết trái phiếu lên sàn chứng khoán, phải đơn giản cơ chế, quy trình niêm yết cho trái phiếu doanh nghiệp.

Ví dụ, để đáp ứng đúng nhu cầu dòng tiền và giải ngân vốn cho mở rộng sản xuất thì thường một doanh nghiệp sẽ phát hành nhiều đợt trái phiếu nhỏ giống nhau, chỉ khác về thời điểm với chênh lệch vài tuần hay vài tháng.

Để niêm yết tất cả các trái phiếu này, trừ đợt đầu tiên, doanh nghiệp có thể không cần phải đi qua một quy trình thẩm định đầy đủ cho tất cả các đợt. Có thể có một cơ chế nhanh (fasttrack) cho những lô sau và chỉ cần thẩm định những điều khoản, thông tin thay đổi nếu có.

Trái phiếu doanh nghiệp: người mua tự đánh giá rủi ro?

TTO - Thiếu vắng các tổ chức xếp hạng tín nhiệm uy tín để đánh giá tín nhiệm các doanh nghiệp phát hành, thiếu cơ sở pháp lý để bảo vệ nhà đầu tư khiến việc đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp tiềm ẩn rủi ro.