Ngày 6-9, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, thể thao và du lịch Đặng Thị Bích Liên ký công văn gửi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về việc quản lý chứng nhận, tôn vinh của các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp.

Hội không có thẩm quyền vinh danh?

Công văn báo cáo với Thủ tướng nêu rõ, thời gian qua, theo báo cáo của các địa phương và phản ánh của một số cơ quan báo chí về một số hoạt động liên quan đến lĩnh vực văn hoá, di sản văn hoá do các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp tổ chức như:

- Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam cấp bằng chứng nhận: Đền thiêng linh ứng đạt tiêu chuẩn văn hoá đền thờ Tam, Tứ phủ theo nghi lễ văn hoá truyền thống Việt Nam, bằng chứng nhận, tôn vinh, phong tặng nghệ nhân ưu tú văn hoá dân gian trong nghi lễ chầu văn của người Việt, công nhận Việt Nam linh thiêng cổ tự, bằng chứng nhận tôn vinh Nghệ nhân...

- Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam là hội thành viên trực thuộc Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam công nhận cây di sản Việt Nam, cây di sản...

- Trung tâm nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hoá dân tộc Việt Nam là đơn vị thành viên trực thuộc Liên hiệp các hội khoa học và kĩ thuật Việt Nam cấp bằng Nghệ nhân văn hoá dân gian.

- Hội sinh vật cảnh Việt Nam cấp bằng công nhận cây di tích lịch sử văn hoá Việt Nam và tôn vinh Nghệ nhân.

TTO - 56 cây samu dầu cùng 5 cây phay sừng có tuổi đời hàng trăm năm nằm trong Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt, huyện Quế Phong (Nghệ An) được công nhận cây di sản Việt Nam.

Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đã công nhận 725 cây pơ mu có tuổi đời hàng trăm năm tại miền núi Quảng Nam là "Cây Di sản Việt Nam".

TTO - Với việc được công nhận là cây di sản Việt Nam, Cây đa Đá Bạc (thị trấn Phú Lộc, huyện Phú Lộc) trở thành cây di sản thứ ba ở tỉnh Thừa Thiên Huế.

Bộ Văn hoá, thể thao và du lịch nêu rõ, đơn vị này đã nghiên cứu các văn bản quy phạm pháp luật về thi đua khen thưởng, di sản văn hoá, tín ngưỡng, tôn giáo, tài nguyên, môi trường, điều lệ của các tổ chức xã hội nêu trên và nhận thấy: 

"Như vậy việc vinh danh và cấp bằng công nhận, bằng chứng nhận các danh hiệu của các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp nêu trên chưa được pháp luật quy định".

Bộ Văn hoá khẳng định, theo điều lệ của các tổ chức Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam, Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam, Hội sinh vật cảnh Việt Nam thì các tổ chức này không có chức năng, thẩm quyền để vinh danh cấp bằng như đã thực hiện.

Sau khi Bộ Văn hoá, thể thao và du lịch có công văn dẹp loạn danh hiệu nghệ nhân, cây di sản tháng 3-2017, thì các tổ chức trên không có ý kiến. 

Riêng Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam có công văn khiếu nại gửi Thủ tướng Chính phủ.

Nhưng Bộ Văn hoá, thể thao và du lịch đã trao đổi với Bộ nội vụ và được khẳng định không có quy định việc Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam được cấp bằng công nhận Việt Nam linh thiêng cổ tự, bằng chứng nhận Nghệ nhân dân gian, bằng tôn vinh Nghệ nhân...

Cây thị cổ thụ làng Phước Tích trong lễ trao bằng công nhận Cây di sản tháng 6-2015 - Ảnh: THÁI LỘC

Kiến nghị Thủ tướng chấn chỉnh, dẹp loạn danh hiệu

Công văn do Thứ trưởng Đặng Bích Liên ký còn nêu rõ: "Qua kiểm tra cho thấy, một số trường hợp được vinh danh nghệ nhân không thông qua các cơ quan quản lý tại địa phương, không được người dân và chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội tiến cử, giới thiệu, không ban hành tiêu chí xét tặng, không có hồ sơ khi tiếp cận một số di tích và nghệ nhân.

Việc bảo trợ di tích một số chùa đã được xếp hạng di tích quốc gia hoặc di tích cấp tỉnh, thành phố nhưng không rõ nội dung bảo trợ.

TTO - Nghề sơn mài ở Bình Dương thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, sẽ thu dọn lộc thờ ở lễ khai ấn đền Trần và phim Hàn thay giờ phim Việt trên HTV9... là những tin văn hoá đáng chú ý.

TTO - Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt đã chính trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, tin từ UNESCO tối 1-12.

TTO - Căn nhà là tư gia lúc sinh thời của cụ Vương Hồng Sển, được cụ đặt tên là Vân Đường phủ (Vân Đường là một trong những bút hiệu của cụ Vương).

Một số trường hợp tiêu biểu được Bộ nêu trong công văn là:

- Đền Giáp Đàm, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định không phải là di tích kiến trúc nghệ thuật, xây mới bê tông cốt thép và khánh thành năm 2016.

- Đền thờ Hồng Sơn ở thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội có từ trước năm 1974 đến năm 1999 được tư nhân mở phủ, năm 2012 hoàn thành xây dựng.

- Chùa Thực Khánh, chùa Long Mỹ, chùa Miếu Môn, chùa Duyên Ứng... ở huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội đã được xếp hạng di tích quốc gia và cấp tỉnh, thành phố nhưng Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam lại cấp bằng chứng nhận Việt Nam linh thiêng cổ tự.

Từ những cơ sở nêu trên, Bộ Văn hoá, thể thao và du lịch thấy rằng: "Việc chứng nhận, tôn vinh nói trên của các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp đã vi phạm các quy định của pháp luật về thi đua, khen thưởng, di sản văn hoá, tín ngưỡng, tôn giáo.

Việc tôn vinh này không được pháp luật quy định, các đối tượng tiếp nhận không thuộc diện điều chỉnh của các quy định và chế độ, chính sách của Nhà nước. 

Vì vậy đã gây hiểu nhầm và dư luận không tốt trong xã hội giữa các đối tượng được Nhà nước trao tặng danh hiệu, công nhận, vinh danh và cấp bằng với các đối tượng do các tổ chức xã hội, tổ chức chính trị - xã hội công nhận."

TT - Từ ngày 16 đến 27-6 tại Phnom Penh và Siem Reap (Campuchia), Ủy ban di sản thế giới của UNESCO tiến hành họp xét công nhận di sản thế giới cho 32 đề cử của các quốc gia và vùng lãnh thổ.

TT - UNESCO (Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa của Liên Hiệp Quốc) đã buộc phải ngừng thực hiện một số chương trình cho đến cuối năm sau khi Mỹ ngừng đóng góp 65 triệu USD do UNESCO bỏ phiếu công nhận Palestine là thành viên của tổ chức này.

TTO - Ngày 6-12, Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa của Liên Hiệp Quốc (UNESCO) đã chính thức thông qua quyết định công nhận "Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ" là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.