Cách đây hơn chục năm, tôi có nhiều chuyến công tác hay những chuyến đi du lịch cùng bạn bè, đồng nghiệp và người thân lên TP Đà Lạt. Có thể nói, thành phố cao nguyên, thành phố của xứ sở ngàn hoa hiện ra trong mắt tôi vô cùng thơ mộng và tươi đẹp với nhiều hoa và mảng xanh, là những cánh rừng thông bạt ngàn ngay trong thành phố.

Ưu tư cho Đà Lạt

Đà Lạt se lạnh bốn mùa, nhất là vào những buổi chiều. Những buổi sáng sớm, đi trên sườn đồi không khí se lạnh, nhìn những giọt sương sớm mai còn đọng trên kẽ lá, nụ hoa khiến những du khách như tôi lâng lâng, cảm nhận một Đà Lạt vẫn còn nguyên sơ.

Thế nhưng, mấy năm gần đây, mỗi dịp ghé Đà Lạt du lịch, tôi lo lắng cho sự phát triển và đô thị hóa quá nhanh của thành phố sương mù.

Đà Lạt trong mắt du khách và những người đã từng yêu, luôn quan tâm, dõi đến thành phố này như chúng tôi, hiện trong tình trạng quá tải.

Đà Lạt đã và đang liên tục xảy ra những "cơn địa chấn" sạt lở đất. Đà Lạt luôn xảy ra ngập lụt ngay trung tâm mỗi khi mưa lớn. Đà Lạt liên tục xảy ra các vụ cháy rừng, phá rừng thông ngay trung tâm thành phố. Ngàn thông bị thu hẹp, nhà kính mọc lên tràn lan.

Tình trạng quá tải, kẹt xe nghiêm trọng ngay tại trung tâm, nhất là vào những ngày nghỉ cuối tuần, những ngày lễ Tết đã không còn là chuyện xa lạ ở đô thị này.

Có thể nói, đây là lỗi tổng hợp từ sự bất cân xứng trong đầu tư: xây dựng, quy hoạch và hạ tầng. Tại các vị trí trung tâm, có lẽ việc xây dựng không được đánh giá, kiểm soát thận trọng, chặt chẽ đã phần nào đánh mất đi bản sắc vốn có của Đà Lạt.

Trong mắt tôi, Đà Lạt đã không còn nguyên vẹn và nguyên sơ như thuở nào. Thậm chí xứ sở ngàn hoa đã đánh mất dần vị thế du lịch và bản sắc vốn có.

Mảng xanh, nhà kính, dồn nén không gian

Theo tôi, để giữ gìn bản sắc, tôn tạo và phát triển du lịch Đà Lạt một cách bền vững, trước hết chính quyền Đà Lạt cần bảo tồn và phát triển thêm mảng xanh đô thị, nhất là tại các vị trí trung tâm như vốn có của nó. Đây là thế mạnh của Đà Lạt.

Nếu đô thị hóa một cách nhanh chóng, vội vàng và thiếu tầm nhìn chiến lược về quy hoạch trật tự, không gian đô thị, hoặc là sự phát triển, quy hoạch đi ngược lại với tự nhiên, phá vỡ hệ sinh thái, thì chắc chắn sẽ nhận kết cục xấu đối với đời sống, môi trường.

Do vậy không thể chậm trễ hơn nữa, Đà Lạt cần tiếp tục phát triển mảng xanh đô thị; quy hoạch, giữ gìn và phát triển rừng thông tại trung tâm bởi đây là điểm nhấn, là nét đặc trưng của xứ sở này. Có vậy, du khách tìm đến với Đà Lạt không chỉ là cảnh đẹp của thiên nhiên ban tặng mà còn là nơi nghỉ dưỡng đúng nghĩa. 

TP cũng nên cân nhắc, hạn chế quy hoạch và phát triển nhà kính ngay trung tâm. Nên di dời các nhà kính ra khỏi khu vực trung tâm của TP, nhường quỹ đất cho sự phát triển các khu vui chơi, giải trí, mảng xanh, hệ sinh thái đô thị…

Thứ nữa, nên nghiên cứu, tiến tới hạn chế xây dựng và phát triển các tòa nhà cao tầng, khu đô thị, loại hình nhà nghỉ, khách sạn, nhất là tại vị trí khu vực trung tâm của thành phố. Bởi hiện nay theo quan sát, tại các vị trí, khu vực trung tâm của TP Đà Lạt dường như đã "căng cứng" và quá tải bởi tòa nhà, khách sạn cao tầng.

Việc quy hoạch và phát triển ồ ạt, không theo trật tự, quy luật tự nhiên, thổ nhưỡng của vùng đất đã phần nào góp phần làm phá vỡ trật tự đô thị, làm mất đi bản chất vốn có, hệ thống thoát nước bị phá vỡ, quá tải, hệ lụy là ngập lụt kinh hoàng hay xói mòn, sạt lở đất diễn ra liên tiếp trong thời gian qua mỗi khi mưa lớn.

Bên cạnh đó TP cần ưu tiên ngân sách để phát triển, đầu tư, xây dựng hệ thống thoát nước phù hợp với quy hoạch và hệ sinh thái tự nhiên; kêu gọi nguồn vốn đầu tư từ doanh nghiệp hoặc nguồn vốn xã hội hóa để xây dựng, phát triển cơ sở hạ tầng một cách bền vững.

Đô thị xanh hay đô thị sáng tạo UNESCO có là kỳ vọng quá lớn cho Đà Lạt?

Thành phố Đà Lạt đang xây dựng hồ sơ tham gia Mạng lưới thành phố sáng tạo UNESCO lĩnh vực âm nhạc - một nỗ lực định hình lĩnh vực sáng tạo của Đà Lạt trong tương lai. Đồng thời, mục tiêu đô thị xanh vẫn được Đà Lạt tiếp tục theo đuổi.