Một đại lý bán vật tư nông nghiệp ở huyện Phong Điền (TP Cần Thơ) có bán các loại thuốc có chứa hoạt chất 2,4D và Paraquat - Ảnh: CHÍ QUỐC

Quyết định “gia hạn” hai loại thuốc bảo vệ thực vật được tiếp tục sản xuất, nhập khẩu trong tối đa 1 năm và sử dụng tiếp trong 2 năm tới đã gặp phải sự phản ứng từ người nông dân cho đến các nhà khoa học, cơ quan quản lý...

Có tình trạng sử dụng sai mục đích

Theo ông Nguyễn Xuân Hồng - nguyên cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Bộ NN&PTNT, trong quá trình kiểm tra cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều mẫu trái cây có tồn dư 2,4D.

Đây là hoạt chất có tác dụng trừ cỏ, không phải chất phun cho cây, việc phát hiện chất này trên trái chứng tỏ đã được sử dụng sai mục đích.

“Ở liều lượng thấp thì 2,4D có tác dụng kích thích sinh trưởng nên đã được phun để kích thích sinh trưởng. Chúng cũng có tác dụng giúp bảo quản và làm một số loại trái cây cứng, chín đều nên đã được sử dụng cho mục đích này” - ông Hồng cho hay.

Cũng theo ông Hồng, Paraquat rất độc hại và không có thuốc giải, nên ở nhiều nước (trong đó có VN) có tình trạng mua Paraquat để... tự tử. Đây cũng là chất có khả năng gây ung thư.

Tuy nhiên theo thông tư 21 của Bộ NN&PTNT, trong trường hợp hoạt chất bị loại khỏi danh mục thì cần có lộ trình để tránh ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhập khẩu, sản xuất sản phẩm.

Lộ trình này là cho phép sản xuất, nhập khẩu 50 chế phẩm chứa hai hoạt chất này thêm 1 năm, sử dụng thêm 2 năm tính từ 8-2-2017, mặc dù theo nhiều chuyên gia, thị trường đã có những sản phẩm có tác dụng tương tự nhưng độc tính thấp hơn.

Sớm khuyến cáo các chất thay thế

Trong danh mục khoảng 4.000 sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng hiện nay, theo ông Hồng, có một số hoạt chất độc hại hoặc có hiệu lực phòng dịch hại thấp, nên tiếp tục rà soát để loại khỏi danh mục.

Trong đó có loại thuốc chuột có thành phần phôtpho kẽm, là sản phẩm duy nhất thuộc nhóm độc loại 1 còn ở trong danh mục, các sản phẩm độc hại với nhóm động vật thủy sinh hiện nhiều nước đã cấm sử dụng trên lúa và sản phẩm có hiệu lực thấp như sản phẩm trừ rầy nâu hiệu lực thấp, gần đây phải tăng liều lượng.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, nhiều chuyên gia cho rằng Cục Bảo vệ thực vật nên sớm có hướng dẫn và khuyến cáo bà con nông dân kiến thức về các sản phẩm thay thế, nhanh chóng chính thức loại bỏ các sản phẩm chứa 2,4D và Paraquat trong sản xuất nông nghiệp.

Khi đó quyết định loại hai chất này khỏi danh mục mới thực sự có tác dụng.

Sớm rà soát, loại bỏ các chất độc tương tự

Trao đổi với Tuổi Trẻ, cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Hoàng Trung cho hay trước khi loại 2,4D và Paraquat, Bộ NN&PTNT đã loại hai hóa chất bảo vệ thực vật xếp ở nhóm độc ra khỏi danh mục được phép sử dụng.

“Chúng tôi cũng đang tiếp tục rà soát, 26 hoạt chất có trong phụ lục 3 của công ước Rotterdam cũng đã bị cấm ở VN, tiếp theo khi các chuyên gia quốc tế họp tiếp vào tháng 5 và có khuyến cáo, VN sẽ có những quyết định sau đó với những chất tiếp tục được đưa vào danh mục cấm” - ông Trung cho hay.

Theo TS Nguyễn Đăng Nghĩa, không chỉ có 2,4D và Paraquat, trong danh mục các hóa chất sử dụng trong nông nghiệp bao gồm chất diệt cỏ, hóa chất trừ sâu bệnh... còn nhiều loại cũng rất độc hại mà cơ quan chức năng vẫn cho lưu hành.

Cần phải sớm rà soát lại, cập nhật thông tin về mức độ độc hại của các loại hóa chất đó và cương quyết loại bỏ ngay ra khỏi danh mục cho phép lưu hành.