Mẹ tôi vừa mất năm 2014 và cũng không để lại di chúc. Mấy anh chị em tôi thống nhất cứ để cho gia đình chị cả ở căn nhà của cha mẹ, thờ cúng cha mẹ. Giấy tờ nhà do chị cả quản lý. Gần đây, anh chị cần tiền để cho con trai đi du học nên lại đề nghị bán căn nhà của cha mẹ đi để trích khoản tiền đóng học phí, phần còn lại mua một căn nhà nhỏ hơn để ở và thờ cúng cha mẹ.

Chỉ mình tôi không đồng ý cho chị bán nhà thì chị ấy có bán được không? (trong khi chị cả và 3 chị em khác của tôi đã đồng ý cho chị cả bán nhà) Tôi có thể làm thủ tục gì để ngăn chặn việc chị cả bán nhà này vì tôi muốn giữ căn nhà kỉ niệm của cha mẹ? Tôi nghe nói nếu đi kiện thì sẽ tốn tiền lắm (vì căn nhà của cha mẹ tôi để lại khoảng hơn 8 tỉ đồng).

Đỗ Thanh Tri (Quận 3, TP.HCM)

Căn cứ vào thông tin mà bạn đọc cung cấp, chúng tôi trả lời như sau: 

Việc thừa kế có thể chia làm hai giai đoạn.

* Giai đoạn thứ nhất:

Từ thời điểm người cha mất thì sẽ phát sinh quyền thừa kế, do không để lại di chúc nên căn cứ điểm a khoản 1 điều 675, điều 676 Bộ luật dân sự thì việc chia tài sản sẽ căn cứ theo pháp luật: người hưởng thừa kế sẽ là người mẹ và 5 người con.

Do không tiến hành chia thừa kế và để cho người mẹ quản lý khối tài sản đó nên không có vấn đề phát sinh.

Từ thời điểm 2001 đến 2014, tất cả các người đồng thừa kế đã hết thời hiệu khởi kiện theo Điều 645 Bộ luật dân sự 2005 nên toàn bộ tài sản thuộc về người mẹ, là người đang quản lý và sử dụng tài sản.

* Giai đoạn thứ hai:

Năm 2014, người mẹ mất, không để lại di chúc nên sẽ lại tiếp tục phát sinh việc thừa kế theo pháp luật. Giống như giai đoạn đã phân tích bên trên, tài sản của người mẹ sẽ được tiến hành chia đều cho 05 người con, là những người đồng thừa kế theo đúng quy định pháp luật.

Việc người chị cả quản lý căn nhà, làm  nơi thờ cúng là do sự thỏa thuận của các người đồng thừa kế, không đồng nhất với việc người chị cả là chủ sở hữu của căn nhà.

Ngoài ra, còn tùy vào nội dung thỏa thuận của các đồng thừa kế trong việc xác định quyền và nghĩa vụ của chị cả đối với căn nhà.

Do căn nhà là sở hữu chung của 5 người đồng thừa kế nên người chị cả không thể bán nhà, việc bán nhà chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của 5 người.

Trong trường hợp có người không đồng ý việc bán căn nhà, do đây là tranh chấp trong gia đình nên các đồng thừa kế có thể ưu tiên việc tiến hành họp với nhau, thỏa thuận về việc chia tài sản, tiến hành xác định chính xác giá trị của căn nhà và chia đều cho 5 người.

Các đồng thừa kế có thể tiến hành ủy quyền cho 1 người đứng ra bán căn nhà và cam kết sẽ chia đều cho 5 người. Theo đó, bạn có thể có nhận phần giá trị thừa kế của mình, còn phần giá trị còn lại có thể do 4 người còn lại giải quyết.

Trong trường hợp không thể thỏa thuận, bạn buộc phải làm đơn kiện ra tòa yêu cầu chia thừa kế đúng theo quy định. Theo đó bạn sẽ phải đóng một phần án phí cho yêu cầu chia tài sản của mình, mức án phí sẽ tương đương với giá trị tài sản, phần tài sản mà bạn được hưởng.

Luật sư NGUYỄN HỮU THẾ TRẠCH
Công ty Luật TNHH MTV ANPHANA