Ông Nguyễn Thanh Chấn (người bị án oan) trong vòng tay người thân sau khi được trả tự do - Ảnh tư liệu.

Tham dự hội nghị còn có ông Lê Thanh Hải - ủy viên Bộ Chính trị, bí thư Thành ủy TP.HCM.

Ông Trương Hòa Bình khẳng định: “Để đảm bảo quyền suy đoán vô tội của bị can bị cáo, bản án được tuyên nhất định phải dựa vào những chứng cứ được nêu ra công khai tại tòa, nếu không đủ bằng chứng thì tòa tuyên vô tội”.

Theo ông Trương Hòa Bình, thẩm phán chủ tọa các phiên tòa có thể tham khảo ý kiến của những thẩm phán nhiều kinh nghiệm hơn trong tòa.

Nhưng khi xét xử thì hội đồng xét xử hoàn toàn độc lập trong việc tuyên án, tại phiên tòa phải phát huy hết quyền của bị can bị cáo, quyền của luật sư và các chủ thể tham gia tố tụng.

Cũng theo ông Bình, việc xét xử theo quá trình này trong thời gian qua có nhiều vụ án được tuyên không thỏa đáng và có thể gây thiệt thòi cho bị can, bị cáo.

Ông Bình cho rằng xu hướng sắp tới sẽ là sửa luật để quy trình tiến hành tố tụng tại tòa được đảm bảo công khai và đầy đủ đúng luật, đúng người, đúng tội, theo tinh thần thượng tôn pháp luật.

“Khi viện kiểm sát chuyển cáo trạng sang nhưng xét trên cơ sở cáo trạng và hồ sơ vụ án có nhiều mâu thuẫn, chưa được làm rõ thì tòa trả hồ sơ yêu cầu điều tra lại. Nếu kết quả điều tra lại chưa đáp ứng được yêu cầu xét xử thì tòa tiếp tục trả hồ sơ.

Sau khi tòa trả đến lần thứ 2 mà viện kiểm sát vẫn không đáp ứng đủ căn cứ kết tội thì tòa tiến hành thu thập chứng cứ độc lập.

Trong quá trình thu thập, nếu tòa xác minh không đủ căn cứ để kết tội bị cáo thì sẽ đề nghị viện kiểm sát rút cáo trạng, nếu viện kiểm sát không rút cáo trạng thì tòa sẽ xử. Trong quá trình xử, nếu đủ chứng cứ thì mới tuyên, không đủ bằng chứng thì tuyên vô tội” - ông Bình nhấn mạnh.

Về giám định hàm lượng ma túy tinh chất trong vật chứng của những vụ án ma túy, theo ông Bình, dư luận thời gian qua cho rằng quy định này gây “tắc” bởi công tác giám định khó khăn.

Ông Bình giải thích: trong công tác giám đốc, kiểm tra, TAND tối cao phải kháng nghị nhiều vụ án có mức án cao, thậm chí lên đến tử hình mà việc giám định hàm lượng ma túy trong tang vật vụ án chưa được thực hiện.

“Nếu không xem xét đầy đủ, khi bản án có hiệu lực và được thi hành thì không gì cứu vãn được, nếu sau này xảy ra oan sai thì tòa phải chịu” - ông Bình nói. Ông Bình chỉ đạo các tòa: “Nếu viện kiểm sát chuyển hồ sơ sang mà chưa giám định hàm lượng ma túy thì sẽ tuyên không phạm tội”.

Phát biểu tại hội nghị, ông Lê Thanh Hải cho rằng tỉ lệ giải quyết án hình sự còn thấp so với cả nước.

Mục tiêu trong thời gian tới của TAND TP là phải đẩy nhanh tiến độ các vụ án, nâng cao chất lượng xét xử, đảm bảo không kết án oan cho người không phạm tội; tăng cường công tác kiểm tra các bản án, các quyết định có hiệu lực nhằm phát hiện những vấn đề không đúng quy định của pháp luật, vi phạm tố tụng để kịp thời kháng nghị giám đốc thẩm...