Nhiều học viên trong vụ “Ôn - thi chứng chỉ B1 như làm xiếc” tại Trung tâm ngoại ngữ - tin học Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM mà Tuổi Trẻ mới phản ánh cho biết cần chứng chỉ cho việc bổ nhiệm - Ảnh: M.G.

Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân thừa nhận: "Hiện nay, thi xét nâng ngạch cán bộ, công chức, viên chức, tôi thấy rất phiền hà về việc văn bằng, chứng chỉ. Quy trình bổ nhiệm của chúng ta cũng phải có nhiều bằng cấp, tiêu chuẩn, điều kiện, tôi thấy nhiều quá".

* Như vậy, bộ trưởng cũng đã nhìn ra bất cập của việc yêu cầu "cào bằng" về văn bằng, chứng chỉ?

- Bất cập hiện nay là chúng ta chưa phân loại yêu cầu về văn bằng, chứng chỉ theo yếu tố cần và đủ, mà "cào bằng" toàn bộ vị trí việc làm. Mặt khác, có việc đòi hỏi phải có bằng cấp nhưng khi công chức thi vào lại phải làm lại, học lại.

Những quy định này có từ năm 1993 - một quy định hơn 20 năm không sửa, để cho thủ tục rườm rà, Bộ Nội vụ nhận khuyết điểm này.

Sau khi Luật cán bộ, công chức được sửa đổi (dự kiến năm 2020 - PV), chúng tôi sẽ sửa ngay và thực hiện các quy trình bổ nhiệm, thăng hạng, xét nâng ngạch công chức không thêm bất cứ một hồ sơ, thủ tục nào nữa.

Chúng tôi sẽ quy định kiểm định tiêu chuẩn bằng cấp, chứng chỉ theo phương thức thực chất, không để những chuyện bằng cấp là gánh nặng đối với cán bộ, công chức nữa.

* Đổi mới bằng phương thức thực chất cụ thể là sao, thưa ông?

- Vấn đề kiểm soát chất lượng công chức có nhiều cách. Ví dụ tin học, ngoại ngữ bây giờ phải thi trên máy tính, bài làm sát hạch bằng tiếng Anh, không cần phải có văn bằng. Căn bản làm sao để công chức đó có trình độ để làm việc chuyên môn của họ.

Ở nhiều nước tiên tiến, việc tuyển chọn công chức rất thực tiễn. Họ không cần văn bằng, chứng chỉ, mà thông qua phỏng vấn để xác định người ứng tuyển có tương xứng, phù hợp với vị trí cần tuyển hay không. Người ta cũng không hỏi những câu hỏi về chuyên môn, vì những vấn đề đó các trường đã dạy rồi.

Thay vì vậy, họ sẽ hỏi sâu vào nguyện vọng, lý do và kỳ vọng... của người ứng tuyển với vị trí công việc họ mong muốn. Từ đó họ chọn được những ứng viên phù hợp cho vị trí công việc đang cần tuyển.

Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân

* Vậy sắp tới quy định tiêu chuẩn văn bằng, chứng chỉ đối với công chức được đổi mới như thế nào?

- Sắp tới, quy định tiêu chuẩn về bằng cấp, chứng chỉ tập trung công tác hậu kiểm là chính, chứ không bắt buộc phải cung cấp văn bằng này, chứng chỉ kia. Cụ thể, yếu tố bằng cấp, chứng chỉ sẽ phân thành hai loại: cần và đủ.

Đối với những giấy tờ, bằng cấp cần có trong hồ sơ thì bắt buộc phải có. Còn những bằng cấp, chứng chỉ khác kèm theo có thể bổ sung sau. Sau này nếu hậu kiểm thì công chức phải chịu trách nhiệm.

Ví dụ về ngoại ngữ, sắp tới đây chỉ có một số vị trí việc làm được xây dựng tiêu chuẩn ngoại ngữ bắt buộc. Như những vị trí thường xuyên tham dự hội thảo, hội nghị, diễn đàn... quốc tế đối với lãnh đạo từ cấp vụ trở lên, không thể dắt theo phiên dịch.

Những người này yêu cầu phải đọc được tài liệu và nói được ngoại ngữ.

* Thưa ông, khi những tiêu chuẩn về văn bằng, chứng chỉ thay đổi thì cách thức tuyển dụng công chức sẽ được thay đổi như thế nào để lựa chọn được công chức có năng lực?

- Sẽ nghiên cứu sửa đổi thủ tục, cách làm khác với hiện nay để vừa tinh gọn, vừa nâng cao chất lượng công chức. Ví dụ việc tuyển dụng công chức có thể thực hiện bằng nhiều cách như phỏng vấn, trắc nghiệm, thi trên máy hoặc thi viết...

Bộ Nội vụ đang chuẩn bị trình Chính phủ đề án về kiểm định chất lượng đầu vào đối với công chức, viên chức. Theo đó sẽ thành lập các trung tâm, tổ chức kiểm định chất lượng công chức chung cho từng khu vực, lĩnh vực ngành nghề.

Các trung tâm, tổ chức này sẽ tổ chức kiểm định chất lượng bằng các cách thức tổ chức thi tuyển kỹ năng thực tế, không quá chú trọng vào văn bằng, chứng chỉ.

Nói cách khác, việc đào tạo kiến thức chuyên môn, yêu cầu văn bằng, chứng chỉ do các bộ ngành, trường đào tạo chịu trách nhiệm. Các trung tâm, tổ chức kiểm định sẽ thông qua việc thực hành kỹ năng để kiểm định chất lượng công chức.

Và khi đã được kiểm định chất lượng, các địa phương, cơ quan tuyển dụng chỉ phỏng vấn để tuyển chọn công chức theo từng vị trí công việc.

* Đại biểu Nguyễn Thị Phúc (Hưng Yên):

Đại biểu Nguyễn Thị Phúc

Yêu cầu về chứng chỉ ngoại ngữ, tin học... hiện nay còn mang tính hình thức bởi một số lý do nhất định. Nhiều cán bộ, công chức, viên chức vì muốn cho đủ thủ tục nên đã đăng ký các lớp học ngoại ngữ, tin học với thời gian thực học rất ngắn, nên chất lượng các chứng chỉ ngoại ngữ, tin học không thực chất.

Mặt khác, nhiều ngành nghề, lĩnh vực chưa thực sự cần đến các chứng chỉ này nên sau khi học, thi chứng chỉ, người học lại không sử dụng đến. Chính vì vậy, mục đích có chứng chỉ chỉ nhằm đủ điều kiện để thi xét nâng ngạch là gây tốn kém cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.

* Đại biểu Trần Hồng Nguyên (Bình Thuận):

Đại biểu Trần Hồng Nguyên

Một số vị trí việc làm không cần phải sử dụng văn bằng, chứng chỉ nào đó, nhưng chúng ta vẫn yêu cầu về văn bằng, chứng chỉ. Việc quy định chung này dẫn đến hiện nay một số địa phương mỗi nơi có cách làm khác nhau, gây khó khăn, lúng túng trong quá trình triển khai thực hiện.

* Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ:

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ

Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân có nêu tới đây có một loạt đổi mới về tuyển dụng, đặc biệt liên quan đến nâng hạng những tiêu chuẩn nghề nghiệp, có quy định về chứng chỉ ngoại ngữ, tin học.

Qua thực tiễn thấy đối với giáo viên nói riêng cũng như đối với công chức, viên chức, vấn đề quy định về chứng chỉ ngoại ngữ, tin học có lẽ không cần thiết. Những yêu cầu này được lồng ghép trong quá trình bồi dưỡng chức năng nghề nghiệp mà trong chuẩn giáo viên cũng đã quy định.

“Mộng du bằng cấp”

TT - Con trai đầu của tôi có bằng thạc sĩ kinh tế hẳn hoi, nhưng vẫn nằm dài ăn bám bố mẹ tới gần ba năm nay. Có lẽ nguyên nhân chủ yếu trong sự thua cuộc của con, theo tôi nghĩ, là do con quá sĩ diện bằng cấp.