Chẳng biết tục lệ thắp nhang có từ bao giờ và do ai tạo nên. Theo các nguồn tài liệu, cây nhang có nguồn gốc từ bán đảo Ả-Rập, được các lái buôn người Hy Lạp chuyên chở sang bán tại các nước châu Á, khoảng từ thế kỷ thứ XI. Cây nhang này có mùi thơm dịu, được chiết xuất từ một giống cây mọc ở miền nam bán đảo Ả-Rập. Hay sách xưa chép rằng Thứ sử Giao Châu - Trương Tân thường đốt hương ở Cát Lập tịnh xá để đọc đạo thư. Tục đốt nhang ở ta có lẽ bắt đầu từ đó, rồi cùng với quá trình phát triển của đạo Phật, tập tục đốt nhang du nhập vào nước ta ngày càng phổ biến.

Ngày cuối năm, khi đi mua sắm các thứ để chuẩn bị cho ngày Tết, không ai không mua vài ba hộp nhang về cúng ông bà tổ tiên. Khó ai có thể diễn tả nỗi xúc động khi vào khoảnh khắc giao hòa giữa năm cũ và năm mới, cả gia đình quây quần bên nhau, thắp trên bàn thờ vài nén nhang thơm để cùng tưởng nhớ đến ông bà, cha mẹ, những người kính yêu đã khuất. Sự lẩn khuất của làn khói trắng, mùi thơm nhẹ lan tỏa, làm cho ta thấy ấm cúng và gắn bó với nhau nhiều hơn.

Trong tâm thức của mỗi người Việt Nam đều tin tưởng ở thế giới bên kia, trong khoảng không gian vô định, có những hình ảnh, những con người đang hướng về chúng ta, đang ở bên chúng ta hằng ngày. Và khi thắp nén nhang lên, ta có thể tâm sự với họ, sưởi ấm với cả thế giới này và cả thế giới vô hình kia nữa.

Nén nhang thơm dâng đất trời, mỗi khi Tết đến xuân về là sự cầu chúc hạnh phúc bình an trong năm mới cho gia đình và cũng là dịp tưởng nhớ đến ông bà, cha mẹ, những người thân yêu đã mất. Thắp nhang hay dâng hương là một tập tục đã có từ lâu trong nếp sống sinh hoạt tâm linh và văn hóa của người Việt. Ba ngày Tết bàn thờ rạng đèn, nhang khói không để lạnh ngắt một phút nào. Vậy nên Tết nhất thiết phải có người ở nhà tiếp khách và trực đốt nhang trên bàn thờ. Sáng mùng một thức dậy, thắp hết một lượt nhang ở nhà rồi thì người người mới đi chùa lễ Phật, đi chơi, đi chúc Tết…

Nhiều người Việt xưa có thói quen, khi đi xa về thường thắp nhang trên bàn thờ, và những người sắp đi xa lại cũng thắp nhang để cầu mong đi đường được bình an, may mắn. Ngày Tết đi chùa lễ Phật, hái lộc đầu năm, chúng ta luôn bắt gặp những hình ảnh rất quen thuộc: cụ ông, cụ bà, nam thanh nữ tú tay cầm nén nhang, miệng lâm râm khấn vái cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng, phúc lộc thọ khang ninh... Nét văn hóa đẹp này tồn tại từ rất lâu, đem lại cho người ta một sự thanh thản và bình yên trong tâm hồn.

Những sợi khói nhang cuộn tròn, rồi phảng phất bay đi để lại mùi hương thoang thoảng, dịu dàng như một sợi dây thiêng liêng gắn kết cuộc sống con người với đất trời, là cầu nối giữa con người ở trần gian với thần thánh, ông bà, tổ tiên đang ở cõi vĩnh hằng.

Rất nhiều vùng dân cư ở Nam bộ, người ta còn thắp nhang cho từng gốc cây, ụ mối, góc nhà với quan niệm mọi vật đều có đời sống tâm linh. Triết lý nhân sinh thật đơn giản, nhưng lại mang nội hàm đa dạng, phong phú thường thấy ở các dân tộc Á đông.

Dù ở thành thị hay nông thôn, mỗi lần xuân về Tết đến, nhà nhà lại thắp lên bàn thờ một nén nhang để tỏ lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên, để cầu nguyện an vui, hạnh phúc cho mọi người, đồng thời cũng tạo không khí ấm áp, vui tươi cho cả gia đình trong những ngày đầu xuân.

Nguồn: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch