Phóng to

Khói than khiến cả vườn sầu riêng của ông Nguyễn Văn Tiến chỉ có một cây cho trái và trái lép như thế này - Ảnh: Quang Vinh

Ông Nguyễn Văn Đém, ấp Hòa Thành, xã Xuân Hòa, chỉ tay ra vườn cam sau nhà than: khói lò than từ các hướng vây bủa bám chặt vào thân và lá cây làm cam không thể ra hoa kết trái.

Xơ xác vườn cây

Ông Đém kể trước đây ông phải đốn bỏ 1ha xoài cát Hòa Lộc vì khói bụi lò than làm cây không phát triển. Giờ đây 1ha cam sành của ông cũng không lớn nổi vì khói bụi lò than bám đen từ gốc đến ngọn cây.

Cách vườn trồng cam sành của ông Đém 200m là vườn cây vú sữa, sầu riêng, chuối của ông Nguyễn Văn Tiến cũng đang bị ảnh hưởng nặng từ khói lò than. 30 gốc vú sữa 10 năm tuổi của ông Tiến mỗi năm chỉ thu hoạch được 0,2 tấn trái loại 2 và loại 3, bán mất giá nên chỉ thu lại được một nửa số tiền đã bỏ ra mua phân, thuốc và công chăm sóc. Trong khi đó các vườn vú sữa khác nằm ngoài khu vực bị ảnh hưởng khói lò than, với số lượng cây như trên có thể cho thu hoạch 5-7 tấn trái/năm. Vườn sầu riêng của ông Tiến cũng bị thất thu nặng. Trong 100 gốc sầu riêng 11 năm tuổi của ông chỉ một cây có... một trái teo tóp!

Trên đường đi dọc bờ sông Kinh Xáng (Phụng Hiệp), chúng tôi gặp nhiều nông dân than phiền thu nhập từ vườn cây ngày một ít đi. Ông Sáu Đức kể ông trồng 1ha sầu riêng chỉ hái được 120 trái thay vì thu được 4-6 tấn như các vùng khác. Ông Nguyễn Văn Hiếu, một thương lái trái cây lâu năm ở xã Xuân Hòa, cho biết cây trồng trong vùng bị ảnh hưởng từ khói lò than đều giảm năng suất 70-80%.

Ông Nguyễn Văn Vũ, chủ tịch UBND xã Xuân Hòa, cho biết cả xã có khoảng 200ha vườn trái cây chịu ảnh hưởng của khói lò than khiến năng suất sụt giảm hơn 70% so với các vùng lân cận. Hiện có trên 700 hộ dân ở ba ấp: Hòa Thành Hòa, An và Hòa Lộc 2 đang gặp khó khăn trong sản xuất và đời sống do khói lò than. “Xã cũng nhiều lần phản ảnh với cơ quan chức năng nhưng việc xử lý khói than vẫn chưa hiệu quả” - ông Vũ nói.

Đang quy hoạch vùng sản xuất than

Một chủ lò than cho biết xã Xuân Hòa có trên 200 lò than hầm củi. Các lò than này gần như hoạt động suốt ngày và không có thiết bị xử lý khói trước khi thải ra môi trường. Ông Ba Bùi, một chủ lò than ở ấp Hòa Lộc 2, xã Xuân Hòa, cho biết các chủ lò than rất muốn sản xuất đảm bảo an toàn cho các vườn cây nhưng chưa biết xử lý khói than như thế nào. “Chúng tôi nghe nói Nhà nước sẽ quy hoạch vùng sản xuất than nhưng nhiều năm nay vẫn chưa thấy thực hiện”- ông Ba Bùi nói.

Ông Lê Hoàng Điện, chủ tịch UBND huyện Kế Sách, xác nhận ở xã Xuân Hòa (huyện Kế Sách, Sóc Trăng) và xã Phú Hữu (cách xã Xuân Hòa một con sông, thuộc huyện Châu Thành, Hậu Giang) có khoảng 600 lò than hầm củi đang gây ảnh hưởng đến sản xuất cây trồng và đời sống người dân.

Theo ông Điện, trước đây ngành tài nguyên môi trường đã nghiên cứu xử lý khói thải từ lò than nhưng chưa hiệu quả vì giá thành quá cao. Hiện cơ quan chức năng đang nghiên cứu đưa ra các mô hình khác hợp lý hơn để sớm cải thiện tình hình ô nhiễm khói bụi.

Ngoài ra, huyện cũng đang quy hoạch vùng đất hợp lý để đưa toàn bộ lò hầm than củi về tập trung sản xuất. Khi đó, phía bên ngoài khu vực sản xuất than củi sẽ trồng cây xoài để hạn chế khói bụi. Đồng thời ngành nông nghiệp sẽ đưa các loại cây trồng phù hợp với môi trường, để phục hồi sản xuất vùng đất trồng cây ăn trái lâu năm dọc sông Kinh Xáng và sông Kinh Cũ trù phú này.