Người người, nhà nhà đang đua nhau làm TikToker và YouTuber, ôm giấc mơ nổi tiếng và kiếm được nhiều tiền - Ảnh: ĐỨC THIỆN
Trên mạng đang tràn lan những video nhận xét, trải nghiệm sản phẩm, dịch vụ thiếu sự nhìn nhận khách quan, hoàn toàn theo hợp đồng với thương hiệu, nhà sản xuất được ngày càng nhiều người làm "nghề" reviewer đưa lên.
Những màn livestream giới thiệu sản phẩm, bán hàng đầy những lời hoa mỹ - bất chấp chất lượng - theo kịch bản soạn sẵn nhằm dụ người dùng xuống tiền đặt hàng...
Nói tốt về sản phẩm, nói... xạo mới có tiền
Xây dựng được một kênh sáng tạo nội dung với vài chục nghìn người theo dõi trên cả hai nền tảng YouTube và TikTok, H. không ngừng khoe khắp nơi rằng mình là một chuyên gia về nhận xét, đánh giá sản phẩm có tiếng.
Các kênh của H. cũng kiếm được kha khá hợp đồng từ nhiều thương hiệu sản phẩm công nghệ, điện tử. Tuy nhiên, phần lớn những video review về sản phẩm mới của H. đều là khen và... khen, theo hợp đồng với công ty truyền thông hoặc nhãn hàng.
"Khi nhãn hàng hoặc công ty truyền thông đặt hàng, kênh sẽ làm kịch bản, thực hiện nội dung và được sự phê duyệt của nhãn hàng thì mới được xuất bản. Nội dung tất nhiên luôn phải nói tốt về sản phẩm, dịch vụ của nhãn hàng mới được trả tiền", quản lý một công ty truyền thông "bật mí" với Tuổi Trẻ về quy trình hoạt động của những kênh mạng xã hội như của H..
Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, số tiền trả cho mỗi video "đặt hàng" phát trên kênh có vài chục nghìn người theo dõi như của H. thường khoảng 10 triệu đến vài chục triệu đồng. Thời gian qua, những kênh chuyên review như của H. xuất hiện rất nhiều trên các nền tảng mạng xã hội TikTok, Instagram, Threads (Facebook)...
Rất nhiều người nổi tiếng đã xuất hiện từ trào lưu này với kiến thức và uy tín được công nhận, nhưng cũng có rất nhiều người tự phong hoặc dùng công nghệ lăng xê mình thành chuyên gia mặc sức "chém gió" về các sản phẩm, dịch vụ, thương hiệu... tùy thích.
Những màn livestream, video review hợp đồng, theo ý thương hiệu, nhà sản xuất ngày càng được đông đảo người làm nghề reviewer, livestreamer đua nhau "chém gió" trên mạng, thậm chí bất chấp chất lượng sản phẩm hay sự nhìn nhận khách quan, thay vào đó chỉ là những lời hoa mỹ, theo kịch bản nhằm dụ người dùng mua sản phẩm hoặc tạo góc nhìn theo ý muốn chủ quan.
Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, nhãn hàng thường chi trả từ 2 - 25% hoa hồng cho những người làm tiếp thị liên kết, dựa trên doanh thu bán ra.
Với những người được xếp vào top doanh số bán hàng qua livestream, doanh nghiệp còn sẵn sàng chi trả thêm số tiền từ vài chục triệu đồng trở lên, để họ quảng cáo và bán sản phẩm trên phiên livestream.
Riêng các "chiến thần" trong giới bán hàng online, số tiền nhận được từ 200 - 300 triệu đồng trở lên, chỉ để sản phẩm được xuất hiện, nhắc đến, từ đó gầy dựng uy tín.
Chính sức hấp dẫn từ việc bán hàng online trên mạng cũng góp phần dẫn đến cú sụp của những người từng được xem là "thần tượng" như Quang Linh Vlogs, hoa hậu Thùy Tiên, hay TikToker Hằng Du Mục...
Huấn “Hoa hồng” có trang Facebook hơn 3,7 triệu tài khoản theo dõi, năng nổ kinh doanh online, nổi lên với danh xưng “giang hồ mạng” và Phạm Thoại (phải) kiếm bộn tiền từ bán hàng online, đi kèm loạt tai tiếng - Ảnh: FBNV
Nhận tiền quảng cáo bán hàng giả, hàng kém chất lượng
Là một trong những KOL có tầm ảnh hưởng trên mạng, đạt doanh số hơn 1 triệu USD/phiên livestream bán hàng, L. (TP.HCM) cho biết có một lỗ hổng lớn trong việc kinh doanh trên sàn thương mại điện tử.
Đó là sàn sẽ xét duyệt các sản phẩm dựa trên chứng từ cung cấp, nhưng bản thân các chứng từ này cũng có thể làm giả, hoặc không đúng với chất lượng thật của sản phẩm. Trong khi đó, rất nhiều người sẵn sàng quảng cáo, nhưng không đủ năng lực, kiến thức để thẩm định.
Trên thị trường, Trương Nhã Dinh, với hàng triệu người theo dõi, từng livestream bán mỹ phẩm với giá chỉ bằng 1/4 hoặc 1/5 giá gốc của nhãn hàng.
Tuy nhiên sau đó bị tố bán hàng giả. Thời điểm khách hàng phản ánh, phía nhãn hàng khẳng định không có gian hàng trên TikTok Shop và cũng không hợp tác với bất kỳ TikToker nào. Tình trạng thiếu hiểu biết nên bị qua mặt cũng diễn ra khá phổ biến ở nhiều người khác.
"Làm sao mà mình biết được những giấy tờ đó là thật hay giả, trong khi đa phần tụi tui đều là những người bình thường. Chẳng qua có duyên ăn nói nên được nhiều người theo dõi", một TikToker thành thật chia sẻ. Dù cho rằng bản thân đã cẩn thận, nhưng người này vẫn hứng chỉ trích về việc quảng cáo, bán hàng hóa kém chất lượng.
Ngay cả đầu tháng này, TikToker "Bé Mèo Nhỏ Mít Ướt" (tên thật là Như Thảo, có hơn 1,1 triệu tài khoản theo dõi) cũng đăng đàn xin lỗi, sau khi bị tố quảng cáo lố cho hàng loạt sản phẩm về trị mụn, xịt mọc tóc, trị thâm vùng dưới cánh tay... Trong đó có sản phẩm còn khiến khách hàng bị kích ứng khi sử dụng.
Ngay cả mặt hàng cho trẻ em cũng bị quảng cáo sai lệch. Điển hình, kênh TikTok Chuyện Nhà Linh Bí (hơn 1,2 triệu người theo dõi) cũng từng bị kêu gọi tẩy chay, do quảng cáo thực phẩm "thạch canxi" tốp đầu Nhật Bản.
Nhưng sau đó đã bị khách hàng phanh phui rằng mặt hàng này không có giấy tờ nhập khẩu, không có chứng nhận an toàn cho trẻ em, và cũng không có tài liệu chứng minh sản phẩm này thuộc tốp đầu Nhật Bản. Bị phản ứng mạnh, chủ kênh đã phải xin lỗi, nhận sai.
Hai bạn trẻ đang làm video review về một sản phẩm mới ra mắt - Ảnh: ĐỨC THIỆN
Hiệu ứng "cánh bướm" lan truyền điều sai thành đúng
Trao đổi với Tuổi Trẻ, chuyên gia truyền thông Dy Khoa cho rằng các "chuyên gia" tự phong trên nền tảng mạng xã hội đã khai thác rất tốt tập khán giả mà họ đang muốn truyền đạt và phổ biến thông tin.
"Có thể cố tình hoặc vô ý nhưng họ đã sử dụng nhuần nhuyễn "chiêu thức" áp đặt "thông tin khoa học" lên người xem và buộc người xem nghĩ đây là thông tin đúng.
Thật sự rất nhiều người xem mất đi tư duy phản biện trước các dạng thông tin này. Khi không thể phân biệt đúng sai, khán giả tin rằng thông tin này là đúng", ông Khoa phân tích.
Kết hợp với nền tảng video ngắn, nhiều video cùng nội dung xuất hiện nhiều lần lại càng khiến não bộ người xem không thể phát hiện được kẽ hở của thông tin do các KOL này cung cấp.
Việc này dễ gây hệ lụy, trước mắt là cho chính họ và cơ thể của họ, nhất là khi tin mua các sản phẩm sức khỏe không đảm bảo chất lượng. Và sau đó, người xem ấy tiếp tục lan truyền và trong vai người quảng bá "0 đồng" cho sản phẩm kia.
"Hiệu ứng "cánh bướm" sẽ xuất hiện, dẫn đến ngày càng nhiều người tin "thông tin khoa học" kia là đúng, nguy cơ dẫn tới lệch lạc thông tin.
Và thực tế là đã có rất nhiều người khi có biểu hiện sức khỏe đã tự chẩn đoán qua "kiến thức" cóp nhặt trên các nền tảng trực tuyến và để lại hậu quả nghiêm trọng", ông Khoa nhận xét.
Cần siết chặt hơn phát ngôn của người nổi tiếng
Theo một số chuyên gia truyền thông, Việt Nam chưa có điều chỉnh rõ ràng về quyền phát ngôn của những người không làm các ngành khoa học nhưng lại nói về khoa học. Một người đẹp không có kiến thức về chất dinh dưỡng nhưng lại nói ra rả về thành phần trong một viên kẹo bổ sung.
Hay một diễn viên không biết về bệnh tật nhưng lại nói rất suôn tai về thực phẩm chức năng về gan mật.
"Có lẽ đã đến lúc Việt Nam nên siết chặt hơn về các chuẩn phát ngôn dạng này. Hoặc yêu cầu phải tham gia các lớp tập huấn để đảm bảo có đủ kiến thức cơ bản trước khi truyền đạt cho công chúng, các chứng chỉ khóa học sẽ là cơ sở để được cấp chứng chỉ hành nghề quảng bá sản phẩm", một chuyên gia đề xuất.
Khoe vẻ hào nhoáng, giàu có để... "lùa gà"!
Thanh Vy (31 tuổi), với lối nói chuyện thẳng thắn, được hàng ngàn người theo dõi trên mạng xã hội, cho biết ngay từ lúc cô mới nổi hơn chục năm trước, đã có nhiều lời mời quảng cáo sản phẩm, dịch vụ về làm trắng da, nha khoa, mỹ phẩm...
Có người ngỏ ý gửi cô 50 triệu đồng để quảng cáo về chiếc bàn chải điện đánh răng với chất lượng dỏm.
"Mua vé số chừng nào mới trúng được 50 triệu đồng?", Vy nói và cho biết đã từ chối các thương vụ quảng cáo sai sự thật.
Tuy nhiên, Vy cũng nhấn mạnh rằng với những người có tầm ảnh hưởng, nổi tiếng trên mạng, số tiền được nhãn hàng sẵn sàng chi trả sẽ cao hơn rất nhiều. Họ nhận được nhiều lời mời quảng cáo cực kỳ hấp dẫn, cám dỗ, khó từ chối. Bởi "chỉ ngồi một chỗ thôi, người ta đem tiền dâng tới tận miệng".
Vy cho rằng chính sự dễ dãi của người tiêu dùng cũng góp phần khiến những người quảng cáo bất chấp, buôn bán bất chính có đất sống. "Đừng bao giờ vì nhìn người ta hào nhoáng mà tin. Càng khoe, càng giàu, càng lùa gà, lừa đảo", cô nêu quan điểm. Với những người này "đồng tiền rất dễ kiếm".
Dữ liệu : ĐỨC THIỆN - Đồ họa: TUẤN ANH
Kiếm bộn tiền... từ tai tiếng
Phạm Thoại kiếm bộn tiền từ bán hàng online, đi kèm loạt tai tiếng - Ảnh: FBNV
Để nhiều người biết mặt, tên tuổi trở nên nóng hổi trên mạng xã hội, nhiều người cũng bất chấp lao vào thị phi, tự dàn dựng tai tiếng cho mình.
Sau thời gian đăng video trên mạng xã hội để khoe về cuộc sống giàu có, khiến không ít người quan tâm, nhiều TikToker cũng bị sa lưới công an, với các tội danh hoạt động mại dâm, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, dính dáng vào đường dây buôn bán ma túy xuyên quốc gia...
Càng tai tiếng, càng nhiều quảng cáo!
Trước khi dính lùm xùm kêu gọi tiền từ thiện, Phạm Thoại, với hơn 7 triệu tài khoản theo dõi trên TikTok và Facebook, cũng là một trong những gương mặt tốp đầu của giới bán hàng qua livestream, để lại dấu ấn với cách nói chuyện lớn tiếng, có lúc còn chửi mắng người khác sa sả.
Nhiều người cảm thấy nhức đầu khi nghe anh bán hàng, nhưng cũng có người cảm thấy được "giải trí".
Đáng chú ý, để được nhiều người biết, có lần Phạm Thoại còn tổ chức hẳn một đám cưới rình rang ở quê, dựng rạp bài bản, gửi thiệp cho bạn bè từ xa tới, đưa mẹ lên sân khấu để chung vui.
Trong tiệc cưới, người dẫn chương trình còn nói: "Chúc chú rể Phạm Thoại và cô dâu Khánh Vân trăm năm hạnh phúc. Cả hai cùng rót rượu dâng lên đấng sinh thành để thể hiện lòng biết ơn, hiếu thảo...".
Bị nhiều người nghi ngờ về tính chân thật, do trước đó Phạm Thoại có nhiều biểu hiện chứng tỏ mình thuộc giới tính thứ ba.
Nhiều ngày sau, Phạm Thoại giải thích nội dung video chỉ là diễn, không thật. "Cá tháng 4 (Ngày nói dối - PV) vui vẻ nhé mọi người. Ngày cưới bội thu cá. Xin lỗi cả nhà nhiều ạ".
Bất chấp có những người kêu gọi tẩy chay, vì chuyện đại sự vẫn dám đem ra đùa, Phạm Thoại vẫn nổi tiếng hơn và kiếm bộn tiền hơn.
Nhân vật này chỉ thật sự vướng vào lùm xùm lớn khi bị tố thiếu minh bạch trong việc kêu gọi từ thiện. Trong quá trình buôn bán, nhiều TikToker cũng nghĩ ra loạt chiêu trò thu hút sự chú ý vào phiên livestream. Tuy nhiên, không phải lúc nào khách hàng cũng hài lòng.
Điển hình như cặp đôi Lã Quốc Quyền và Nguyễn Lan Anh (kênh Quyền Leo Daily) từng thuê du thuyền để căng băng rôn quảng cáo rầm rộ về mục tiêu đạt doanh số 150 tỉ đồng trong một phiên livestream trên TikTok, khách vô mua sẽ được tặng ngẫu nhiên 100 máy tính bảng.
Tuy nhiên, sau đó nhiều khách hàng phản hồi rằng cặp đôi này tặng máy tính bảng dỏm, không xài được.
"Ổ" vi phạm pháp luật
Nổi lên từ mạng xã hội, nhiều người kiếm được bộn tiền thông qua hoạt động quảng cáo, kinh doanh.
Trong số đó, có không ít người sa vào sai phạm liên quan đến phát ngôn, hành vi. Nổi bật, Bùi Xuân Huấn (Huấn "hoa hồng") nổi lên như một "giang hồ mạng", với nhiều phát ngôn phản cảm về quan điểm sống và kinh doanh.
Anh này từng bị cơ quan chức năng phạt vì phát ngôn vu khống công chức TP.HCM, vào năm 2020. Theo đó, trên trang Facebook cá nhân livestream để bán hàng, Huấn nói với người xem/khách hàng rằng: "Mày có tiền để mà chơi không mà nghiện. Tao nói cho mày nghe 80% cán bộ, công chức, thanh niên TP.HCM từng sử dụng ma túy".
Có lẽ chính cách nói năng ngông cuồng, dùng lời lẽ thô tục trên mạng khiến Huấn "hoa hồng" được nhiều người biết đến trên mạng, có người còn gọi anh ta là "thầy" dạy làm ăn. Nhiều năm qua, bên cạnh việc năng nổ đăng tải các thông tin, hình ảnh, video về đời sống cá nhân lên mạng xã hội, Huấn cũng tận dụng để kinh doanh online.
Để hút tương tác, có TikToker còn tỏ ra bất chấp. Đầu năm 2025, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Văn Giang (tỉnh Hưng Yên) củng cố hồ sơ để xử lý theo quy định pháp luật trường hợp Bùi Văn Nam (Nam Birthday, tài khoản hơn 1 triệu người theo dõi).
Gặp cảnh sát giao thông trên đường, thay vì hợp tác xuất trình giấy tờ, Nam lại chọn cách vào tài khoản TikTok và dùng điện thoại livestream, kêu gọi nhiều người tích cực chia sẻ, bình luận.
Sau đó Nam bị đưa về trụ sở công an, và không xuất trình được giấy chứng nhận đăng ký xe, bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự, giấy phép lái xe...
Nam còn vi phạm nồng độ cồn mức 4 (cao nhất) và bị cơ quan chức năng lập biên bản vi phạm hành chính, tạm giữ, niêm phong phương tiện.
Người tiêu dùng cần tự bảo vệ mình
Theo các chuyên gia, nội dung quảng bá được cung cấp bởi doanh nghiệp cung cấp sản phẩm. Nếu muốn siết nội dung quảng cáo, trước tiên phải xử lý các doanh nghiệp cung cấp thông tin sai sự thật.
Sau đó mới cân nhắc xử lý KOL xem họ có thổi phồng, nói lố so với bản gốc của doanh nghiệp hay không. Nếu quả thực KOL nói lố hòng bán được nhiều hàng hơn thì nên áp tội hình sự là lừa dối khách hàng.
"Nhưng vậy cũng chưa đủ, chính mỗi người dân cần nâng cao nhận thức về kiến thức khoa học để nhận ra câu nói của KOL có vấn đề gì để tự bảo vệ chính mình", một chuyên gia khuyến cáo.
Thăm dò ý kiến
Sau những ồn ào gần đây liên quan một số người nổi tiếng livestream bán hàng, bạn nghĩ gì về các hoạt động livestream của người nổi tiếng:
Bạn có thể chọn 1 mục. Bình chọn của bạn sẽ được công khai.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận