Bướu nguyên bào tạo men phát triển lớn, người bệnh sẽ thấy răng ở vùng có bướu lệch lạc, di chuyển và lung lay.

Bác sĩ Nguyễn Thúy Châu khám răng cho bệnh nhân T.T.B.H. - Ảnh: L.TH.H.

Tháng nào Bệnh viện Răng hàm mặt TP.HCM cũng tiếp nhận hơn năm bệnh nhân bị bướu nguyên bào tạo men đến điều trị trong tình trạng quá muộn. Vì quá muộn nên hầu hết bệnh nhân bị ảnh hưởng sức khỏe trầm trọng và khuôn mặt biến dạng nặng nề.

Mang bệnh 15 năm

Một ngày tháng 6, chị T.T.B.H. (24 tuổi, Hà Tĩnh) đến khoa phục hình Bệnh viện Răng hàm mặt TP khám với mong muốn nhổ hết các răng hô và chìa của hàm trên rồi trồng răng giả.

Khi khám, bác sĩ thấy hàm dưới của chị H. bị mất xương, răng di lệch rất nhiều nên chuyển bệnh nhân qua khoa phẫu thuật hàm mặt. Sau khi thăm khám, cho chụp CT-scan, bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị gãy xương hàm dưới (bên phải) do đã phẫu thuật bướu nguyên bào tạo men từ nhỏ.

Chị H. kể cách đây 15 năm bị u xương hàm dưới, đã được bác sĩ của một bệnh viện chuyên khoa ở Hà Nội phẫu thuật. Tuy nhiên khi phẫu thuật, bác sĩ của bệnh viện này không đặt nẹp tái tạo giữ khoảng xương hàm dưới nên xương hàm dưới của chị bị biến dạng.

Theo bác sĩ CK2 Nguyễn Thúy Châu - trưởng khoa phẫu thuật hàm mặt Bệnh viện Răng hàm mặt TP, do hàm dưới của bệnh nhân bị gãy xương bệnh lý, chỉ còn vài cái răng lung lay, cơ ở hàm mặt bị co rút, trong khi hàm trên lại vẩu ra và lệch hẳn 2cm so với hàm dưới nên bệnh nhân không nhai được.

Do hoàn cảnh quá khó khăn, không điều kiện phẫu thuật lại nên chị H. chấp nhận “sống chung” với bệnh tật. Cũng vì mắc bệnh này từ nhỏ nên chị H. gặp khó khăn trong ăn uống, dẫn đến suy dinh dưỡng nặng (24 tuổi nhưng chỉ cao 1,4m, nặng 35kg lúc nhập viện), bị thiếu máu nặng, không thể mổ sớm mà phải điều trị bằng chế độ dinh dưỡng đặc biệt để phục hồi sức khỏe mới đủ sức chịu đựng cuộc mổ kéo dài ít nhất 5 - 6 giờ.

Bác sĩ Thúy Châu nhận định nếu sức khỏe bệnh nhân H. tiến triển tốt, cuối tháng 7-2015 chị sẽ được phẫu thuật đưa xương hàm về vị trí đúng, rồi đặt nẹp tái tạo khung xương hàm dưới, đồng thời ghép xương mác của chính bệnh nhân vào chỗ thiếu hổng xương hàm dưới, sau đó gắn răng giả để chức năng ăn nhai và thẩm mỹ của chị H. được phục hồi.

Chị H. kể vì hàm răng bị biến dạng nên không dám tiếp xúc với nhiều người vì họ nhìn chị như “người kỳ dị". Hồi còn đi học, chị chỉ biết đến trường rồi về nhà và rất buồn, sợ hãi vì hay bị bạn bè trêu chọc.

Cần điều trị sớm

Bác sĩ Thúy Châu cho biết bướu nguyên bào tạo men là loại bướu phát triển từ nhiều nguyên nhân khác nhau trong quá trình phát triển của bản thân người đó. Trong quá trình này, tế bào men răng phát triển bất thường và tạo thành bướu phá hủy xương hàm của người bệnh. Khi bướu nguyên bào tạo men phát triển lớn, bệnh nhân sẽ thấy răng ở vùng có bướu bị lệch lạc, di chuyển và lung lay nhiều răng.

Tại Bệnh viện Răng hàm mặt TP, hầu hết bệnh nhân đến khám có biểu hiện sưng mặt, một số kèm theo đau, có người đến khám vì thấy răng bị lệch lạc, lung lay. Để chẩn đoán, bệnh nhân sẽ được chụp X-quang, CT-scan đánh giá mức độ xương hàm bị phá hủy.

Nếu bệnh được phát hiện sớm, điều trị sớm, bệnh nhân chỉ bị khoét bướu và vị trí xương bị mất sẽ ít hơn nên chức năng ăn nhai phục hồi sớm hơn, răng không bị lệch lạc và về thẩm mỹ không bị ảnh hưởng nhiều do tổn thương xương ít, mặt không bị lép, lõm.

Trường hợp bướu phát triển quá to, xâm lấn phần mềm, bắt buộc bác sĩ phải cắt đoạn xương để bướu không tái phát. Đồng thời đặt nẹp tái tạo giữ khoảng khung hàm để sau này ghép xương đúng vị trí, tránh tình trạng bị co kéo cơ hàm mặt làm biến dạng khuôn mặt.

Xương ghép cho bệnh nhân được lấy từ xương mào chậu (nằm bên hông) hoặc xương mác (ở chân) của chính bệnh nhân nên tỉ lệ ghép thành công nhiều hơn, phục hồi về mặt thẩm mỹ tốt hơn.

Đáng tiếc đa số bệnh nhân bị bướu nguyên bào tạo men đến điều trị tại bệnh viện đã ở giai đoạn muộn do hiểu biết về bệnh còn rất ít. Ngay cả bệnh nhân ở TP.HCM cũng có người bị sưng hàm vẫn không đi khám mà tự mua thuốc uống. Uống thuốc hoài không hết sưng mới đi khám bệnh.

Khi đến bệnh viện khám thì hàm đã sưng to và bướu nguyên bào tạo men đã phá hủy xương hàm rất nhiều. Vì thế hầu hết bệnh nhân bị cắt bỏ hẳn một đoạn xương chứ không thể chỉ khoét một vị trí bướu, dẫn đến phục hồi chức năng ăn nhai thấp và gương mặt cũng xấu đi rất nhiều do bị lép hàm.