Khói thuốc cũng là nguyên nhân làm trẻ có thể viêm VA - Ảnh: Quang Định

Nhưng lúc đưa con đi khám bệnh, bác sĩ khuyên nên nạo VA thì ba mẹ ngập ngừng lo lắng do sợ ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và sự an toàn của con.

VA là gì?

VA là tên viết tắt từ tiếng Pháp vegetations adenoids của mô lymphô nằm ở vòm mũi họng. VA có chức năng miễn dịch như nhận diện, bắt giữ và sản xuất kháng thể chống lại vi khuẩn xâm nhập đường hô hấp trên, đặc biệt trong lứa tuổi 6 tháng đến 4 tuổi khi trẻ đã sử dụng hết kháng thể của mẹ truyền cho từ thai kỳ và bắt đầu sống bằng hệ miễn dịch non yếu của chính mình.

Nạo VA có làm suy giảm miễn dịch của trẻ không?

Nạo VA không ảnh hưởng chức năng miễn dịch để bảo vệ cơ thể trẻ vì VA chỉ là một trong những cơ quan lymphô ở đường hô hấp trên. Ngoài VA trẻ còn có amiđan khẩu cái, amiđan đáy lưỡi và amiđan trên lỗ vòi nhĩ và các cơ chế bảo vệ khác của hệ thống lymphô nằm dưới niêm mạc đường hô hấp trên.

Triệu chứng của viêm VA?

Tùy sự nhạy cảm của hệ miễn dịch của trẻ, VA có thể bị viêm và có các triệu chứng sau:

- VA phình to quá mức (phì đại) khiến trẻ nghẹt mũi kéo dài, thở khò khè, ngủ ngáy hoặc nặng hơn là có những cơn ngưng thở khi ngủ mà điều trị nội khoa bằng thuốc thông mũi, hoặc xịt rửa mũi bằng nước muối hay thuốc kháng viêm xịt tại chỗ không giảm, hoặc giảm tạm thời trong một thời gian ngắn rồi bị lại.

- VA bị nhiễm trùng và có biến chứng sẽ làm chảy mũi kéo dài, dịch mũi có thể trong hoặc vàng, xanh; sốt lặp đi lặp lại do viêm mũi hoặc viêm tai giữa.

Hoặc ho kéo dài hay tái phát nhiều lần, kèm khàn tiếng do dịch viêm VA chảy xuống đường hô hấp dưới gây viêm phế quản, viêm thanh quản. Một số ít trẻ rối loạn tiêu hóa do vi trùng từ VA đi vào đường tiêu hóa gây đau bụng, nôn ói hay tiêu chảy.

Khi nào cần nạo VA cho trẻ?

Trong các đợt viêm cấp, trẻ cần được điều trị nội khoa bằng cách phối hợp các loại thuốc kháng sinh, kháng viêm, nhỏ thông mũi, hút sạch dịch mũi và rửa mũi bằng nước muối sinh lý. Mỗi đợt điều trị có thể kéo dài trung bình 5 - 10 ngày hoặc một số ít trường hợp kéo dài 3 - 4 tuần.

Phẫu thuật nạo VA thường được thực hiện trong hai tình huống:

- VA bị nhiễm trùng lặp đi lặp lại nhiều lần hoặc mỗi đợt kéo dài cả tháng, đồng thời gây biến chứng như viêm tai, viêm phế quản, viêm thanh quản và rối loạn tiêu hóa.

- VA phì đại quá to làm trẻ nghẹt mũi kéo dài, không thuyên giảm đáng kể với điều trị nội khoa, có cơn ngưng thở khi ngủ. Trong trường hợp này nội soi sẽ thấy VA phì đại độ III, độ IV gần bít tắc hết cửa mũi sau của trẻ.

Nạo VA cho trẻ bằng phương pháp nào tốt nhất?

Trước kia để nạo VA, người ta dùng thìa nạo kim loại gây chảy máu nhiều, dễ tổn thương các cấu trúc lân cận và không nạo được phần VA phì đại lan rộng vào cửa mũi sau.

Ngày nay người ta nạo VA bằng các loại máy cắt hút (microdebrider) hoặc vừa cắt hút vừa đốt trong môi trường nước muối sinh lý (coblation).

Trong đó phương pháp nạo bằng coblation dưới nội soi và gây mê có thể xem là phương pháp tối ưu do hầu như không chảy máu, không tổn thương cấu trúc xung quanh và lấy hết phần VA phì đại lan vào trong hố mũi và rất ít đau sau khi nạo.

Phòng ngừa viêm VA thế nào?

Cần giữ vệ sinh cơ thể cho trẻ thật sạch, đặc biệt là tay, do lứa tuổi này tay trẻ hay chạm vào bất kỳ đồ vật nào trong tầm tay rồi đưa lên miệng, mũi làm vi trùng xâm nhập cơ thể.

Giữ cho trẻ sống trong môi trường trong lành, sạch sẽ, không khói thuốc lá, hạn chế đưa trẻ tới những chỗ công cộng đông người. Nếu có điều kiện nên gửi trẻ đi mẫu giáo khi hệ miễn dịch của trẻ tương đối mạnh mẽ, hạn chế lây bệnh giữa các trẻ với nhau.

Cho trẻ ăn uống hợp lý, đầy đủ dinh dưỡng, tránh ăn uống quá nhiều vào ban đêm để hạn chế tình trạng trào ngược dịch vị từ dạ dày lên họng, vòm mũi họng gây viêm họng và viêm VA.

Sau cùng, nên cho trẻ uống thêm các loại vi chất tăng cường miễn dịch của đường hô hấp trên như kẽm, canxi... và đặc biệt là tiêm ngừa các chủng vi khuẩn thường gây bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.