Tại phiên khai mạc Hội thảo, GS. TS. Ahn Kyong Hwan (phải) tặng bản Truyện Kiều và một số tác phẩm văn học Việt Nam khác do ông dịch ra tiếng Hàn cho Trường Đại học KHXH&NV, PGS. TS. Võ Văn Sen đại diện lên nhận - Ảnh: L.Điền

Đây là lời mở đầu tham luận của PGS.TS Đoàn Lê Giang đề dẫn cho hội thảo khoa học “Kỷ niệm 250 năm năm sinh đại thi hào dân tộc Nguyễn Du” do Trường đại học KHXH&NV TP.HCM tổ chức ngày 23-12.

Lời nhận định về Nguyễn Du như trên một lần nữa cho thấy tầm vóc của thi hào Nguyễn Du và kỷ niệm ngày ông ra đời cũng đồng nghĩa với việc nhắc lại những giá trị của các tác phẩm Nguyễn Du cả Hán lẫn Nôm mà các thế hệ học giới Việt Nam hôm nay và mai sau vẫn còn nghiên cứu, học tập.

Hội thảo lần này cũng là đợt kỷ niệm cuối cùng trong năm 2015, theo như nội dung Nghị quyết số 37C/15 của UNESCO đã ra về việc kỷ niệm Nguyễn Du như một danh nhân văn hoá thế giới vào năm 2015 nhân dịp tròn 250 năm năm sinh của ông.

Các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, chuyên gia trong và ngoài nước đã gửi đến gần 100 tham luận. Sau phiên toàn thể, hội thảo đã chia các tiểu ban để tiếp cận cuộc đời và sự nghiệp Nguyễn Du trên các mảng nội dung: Cuộc đời Nguyễn Du, tâm sự của ông qua thơ chữ Hán và giá trị của bộ phận thơ ca này; Những vấn đề về văn bản và tư tưởng Truyện Kiều; Giá trị văn chương Truyện Kiều; Vấn đề tiếp nhận Truyện Kiều; Truyện Kiều và văn học thế giới.

Dễ nhận thấy trong sự nghiệp Nguyễn Du, Truyện Kiều nổi lên như một tác phẩm quan trọng, thu hút rất nhiều ý kiến, tham luận. Tại hội thảo, vấn đề Thực trạng và định hướng xây dựng văn bản Truyện Kiều được PGS.TS Nguyễn Hữu Sơn đặt ra thu hút nhiều cử tọa quan tâm.

Đặc biệt ý kiến của nhà nghiên cứu Lý Việt Dũng liệt kê hơn 100 lỗi theo ông là sai của bản Nôm Liễu Văn Đường 1871 đã gợi lại những vấn đề cần cân nhắc khi tiếp cận văn bản Truyện Kiều. TS Nguyễn Tuấn Cường đã nêu ý kiến như một lời cảnh báo rằng chúng ta không nên “duy văn bản” khi tiếp cận Truyện Kiều, và nếu xem Truyện Kiều như một tác phẩm kinh điển hiểu ở góc độ thường xuyên được đọc lại để xem các ý nghĩa mới, thì giới nghiên cứu cần xem xét cả hai mặt văn bản Truyện Kiều và tiếp nhận Truyện Kiều.

Ở mảng nội dung tiếp nhận Truyện Kiều, các tham luận của ThS Lê Thụy Tường Vy và TS Nguyễn Tuấn Cường gặp nhau ở chỗ cùng khảo cứu hoạt động kỷ niệm dịp 200 năm năm sinh Nguyễn Du (1965) tại miền Nam Việt Nam qua các báo và tạp chí bấy giờ, mở ra một hướng tiếp cận theo “thực hành văn hóa” với các thông tin thú vị.

TS Nguyễn Xuân Diện trình bày đời sống của Truyện Kiều khi được chuyển thể thành chèo Kiều; TS Đào Lê Na thông tin về “Tiếp nhận và cải biên Truyện Kiều thành kịch bản cải lương trước 1945” là những tham luận thú vị cho thấy sức sống mãnh liệt và khả năng ứng hợp của tác phẩm Nguyễn Du trong dòng chảy các loại hình văn nghệ Việt Nam.

Hội thảo còn một phần nội dung điểm lại tình hình nghiên cứu Truyện Kiều từ các nước: Nghiên cứu của học giả Trung Quốc và lãnh thổ Đài Loan về Truyện Kiều trong 10 năm trở lại đây (TS Phan Thu Vân), Hành trình Nguyễn Du và Truyện Kiều đến với thế giới (PGS. TS. Lê Thu Yến), Tìm hiểu các bản dịch Truyện Kiều sang tiếng Anh (PGs. TS. Trần Lê Hoa Tranh), Cốt truyện lưu chuyển trong văn học cổ điển - so sánh trường hợp Truyện Kiều của Nguyễn Du và Le Cid của Pierre Corneille (PGS. TS. Trần Thị Phương Phương)…

Nguyễn Du và những siêu vượt nghìn đời