Cảnh mua bán, khai thác cát lậu xem thường pháp luật trên sông Đồng Nai, đoạn qua P.Long Phước, Q.9 - Ảnh: HỮU KHOA.

Tờ giấy đỏ chứng nhận quyền sử dụng đất của nhiều người dân giờ đây không còn giá trị, khi đất của họ bị dân khai thác cát lậu làm cho bốc hơi. 

Bà Nguyễn Trung Thu tay cầm sổ đỏ, tay cầm bản đồ vừa chỉ vừa nói như khóc: “Vợ chồng tôi mua miếng đất hơn ngàn mét vuông ở phường Long Khánh, quận 9, TP.HCM tính cất nhà, làm vườn dưỡng già, nhưng giờ toàn mênh mông nước”.

Câu chuyện không chỉ mỗi mình vợ chồng bà Thu gánh chịu, mà rất nhiều người dân sống tại khu phố Trường Khánh (P.Long Phước, Q.9, TP.HCM) bị rơi vào tình trạng khốn khổ này. Tổng diện tích đất bị bốc hơi ở đây lên đến trên 42ha.

Thủ phạm của vụ làm bốc hơi hơn 42ha đất này được chỉ mặt: đó là lực lượng khai thác cát lậu đang hoành hành ở đoạn sông Đồng Nai đi qua P.Long Phước.

Người dân cắm hàng trăm cọc dừa đầu bọc sắt nhọn ngăn cát tặc xâm hại đất

Chợ cát thách thức luật pháp

Ông Q., một người có thâm niên hơn 10 năm trong nghề hút cát trên sông Đồng Nai nay đã giải nghệ, cho biết khai thác cát lậu muốn “có ăn” phải đợi lúc nước lớn chạy ghe sát mé bờ để hút. Hiện nay, một người làm công cho ghe hút cát lậu kiếm được mỗi ngày khoảng 1 triệu đồng. Mới chỉ người làm công mà đã như thế, huống hồ chủ ghe.

Vì vậy trước mối lợi lớn này, người ta đang lao vào khai thác với suy nghĩ cát là của trời cho, ai nhanh tay thì lấy! Nhưng câu chuyện đâu đơn giản như thế. Cát là tài nguyên do Nhà nước quản lý, khai thác phải có quy hoạch, không thể hút cát vô tội vạ vì như thế đất đai, nhà cửa nằm sát mé sông trước sau gì cũng biến thành sông.

“Một ngày các ghe bán cả trăm mét khối cát, chưa kể lớp bùn phía trên mặt phải bơm bỏ đi thì đất nào còn? Mấy anh thấy đó, trước đây đất của người dân nhưng bây giờ thành sông hết rồi” - ông Q. chỉ tay về chiếc ghe đang hút cát đậu cách bờ hơn 100m nói.

Đeo bám câu chuyện này nhiều ngày liền, chúng tôi thấy các ghe nhỏ sau khi hút cát sát mé bờ xong liền chạy ra ghe lớn đậu giữa sông để bơm sang cát, sau đó lại vào hút tiếp. Cứ khoảng 45 phút, ghe nhỏ lại chạy ra giữa sông sang cát qua ghe lớn.

Cảnh mua bán cát diễn ra tấp nập như một chợ nổi trên sông Đồng Nai. Các ghe lớn mang số hiệu của nhiều tỉnh lân cận như Bình Dương, Long An, Đồng Nai... đậu kín trên khúc sông này mua cát công khai.

Việc hút cát lậu và mua bán diễn ra ngang nhiên tại một bãi cát ven sông thuộc P.Trường Thạnh, Q.9, TP.HCM

Đất biến thành sông

Người dân đang ở nơi đây như ngồi trên đống lửa vì không biết ngày nào nhà mình bị “hà bá” nuốt. Họ cho biết đã nhiều lần âm thầm đi báo chính quyền địa phương thì kịch bản giống nhau: khi có canô của lực lượng chức năng đến cắm chốt thì tình hình có êm, nhưng sau vài ngày cắm chốt, khi lực lượng chức năng rút đi thì mọi chuyện đâu lại vào đấy.

Ông N.V.Q., một người dân ở đây, kể với vẻ mặt lo lắng: “Cát tặc hung dữ lắm. Nó biết ai đi tố giác thì thuê giang hồ tới đập phá nhà cửa nên người dân chúng tôi chỉ biết ngậm ngùi nhìn từng tấc đất trôi ra sông’’.

Còn ông H. (ngụ khu phố Trường Khánh) - người giữ đất cho một số chủ đất ở nội thành TP.HCM - cho biết có hơn 42ha đất của người dân khu vực này đã biến thành sông. Ông H. dẫn chúng tôi về nhà lấy tờ bản đồ số 21 (P.Long Phước) để chỉ những thửa đất của những người chủ mà ông đang giữ thuê giờ đã biến mất. Những người chủ ấy cũng biết tình trạng này và giờ đã xem như mình đi mua phải vịt trời!

Cảnh hút và bơm bán cát cho ghe lớn ngay trên sông

Chúng tôi đã tìm gặp một chủ đất như thế. Bà Nguyễn Trung Thu cho chúng tôi xem sổ đỏ, bản đồ và chỉ cặn kẽ mảnh đất giờ đã biến thành sông. Cát tặc đã làm bà Thu mất hơn 1.000m² đất.

Bà nói như khóc: “Vợ chồng tôi tính mua miếng đất sau này cất nhà, làm vườn dưỡng già nhưng giờ toàn mênh mông nước. Mấy chú ráng nêu chuyện này để ngăn chặn nạn cát tặc không làm hại đến đất của những người khác, chứ đất của tôi đã không cứu vãn được nữa rồi”.

Cùng số phận với bà Thu, gần 2.000m² đất của bà Võ Thị Xuân Hoa cũng bị cát tặc đẩy xuống sông. Tương tự, ông Trần Văn Tiến, Trần Văn Thắng có 1.000m², ông Nguyễn Văn Hải có gần 700m²... cũng đã bị trôi sông!

Bà Nguyễn Trung Thu cầm sổ đỏ chỉ cặn kẽ mảnh đất của gia đình bà giờ đã biến thành sông. Cát tặc đã làm bà Thu mất hơn 1.000m2 đất

Chính quyền bất lực?

Bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh (ảnh), chủ tịch UBND P.Long Phước (Q.9), xác nhận chuyện hơn 42ha đất của người dân bị trôi xuống sông do nạn hút cát lậu là có thật.

Hỏi tại sao không trị được nạn hút cát lậu thì bà Thanh giải thích do đoạn sông này giáp ranh với nhiều xã, huyện của tỉnh Đồng Nai nên khi phát hiện lực lượng chức năng, những người khai thác cát trái phép chỉ cần chạy sang bên phía Đồng Nai là không xử lý được.

Ngoài ra, phương tiện tuần tra, xử lý của địa phương chỉ có một canô và một ghe cũ thường xuyên hư hỏng nên để tuần tra, truy bắt cát tặc rất khó khăn. Chính quyền địa phương đang đề xuất lên trên để có phương án tốt nhất dẹp bỏ tình trạng này.

Ông H. chỉ vào tấm bản đồ có phần đất bị mất

Tương tự, thượng tá Nguyễn Hồng Ninh - phó trưởng Phòng cảnh sát giao thông đường thủy TP.HCM - cho biết:

“Đây là địa bàn phức tạp, giáp ranh với nhiều xã, huyện của TP.HCM và Đồng Nai. Các đối tượng khai thác cát lại có người theo dõi nắm bắt tình hình tuần tra của lực lượng. Khi phát hiện thì cho ghe bỏ chạy trước khi lực lượng đến, nếu không chạy kịp thì rút “lỗ lù” - một lỗ khoan sẵn trên ghe rồi cho ghe chìm - nên rất khó xử lý”!

Các đối tượng cho ghe vào sát bờ đất của người dân, dùng ống cột vào hai cây sào cắm sâu xuống đất hút cát lên ghe

Khoảng 40 phút thì các đối tượng trộm cát hút đầy ghe và nhanh chóng sang bán cát cho các ghe đậu chờ sẵn

Hàng chục ghe lớn nhỏ đậu kín mặt sông hút cát. Nơi hút cát trước kia là đất của người dân