Phóng to

Bọt trắng xóa kéo dài tại khu vực cống Ba Bò sáng 15-8 - Ảnh: CHÍ QUỐC

Tuyến kênh Ba Bò dài 1.700m và tuyến nhánh dài 865m, đảm bảo tiêu thoát nước cho 1.400ha thuộc tỉnh Bình Dương (chiếm 90%) và 160ha thuộc TP.HCM. Tuyến kênh này cũng là đường thoát nước cho các khu công nghiệp (KCN) của Bình Dương như: VB - Singapore, Sóng Thần 1 và 2, Đồng An và Khu chế xuất Linh Trung (TP.HCM).

“Đạp” ô nhiễm về hạ nguồn

Chi hàng trăm tỉ đồng cải tạo kênh Để giải quyết ô nhiễm nặng nề ở kênh Ba Bò (P.Bình Chiểu, Q.Thủ Đức, TP.HCM) và tiêu thoát nước cho lưu vực, một dự án khá quy mô được UBND TP.HCM phê duyệt từ tháng 7-2007 với kinh phí 307 tỉ đồng. Nay dự án đang được đề nghị tăng kinh phí lên 744 tỉ đồng. Nguyên nhân là do chi phí xây dựng tăng, thiết bị và chi phí đền bù giải tỏa, di dời hạ tầng, trong đó chi phí cho đền bù giải tỏa tăng hơn 361 tỉ đồng... Tuy nhiên, có không ít ý kiến cho rằng tiền tỉ bỏ ra nhưng nếu không chặn đứng nguồn nước thải chưa qua xử lý thì tình trạng ô nhiễm sẽ còn đó.

Sở Tài nguyên - môi trường (TN-MT) Bình Dương đã xác định nguyên nhân chính gây ô nhiễm kênh Ba Bò chủ yếu từ các hoạt động công nghiệp, dân cư... thuộc tỉnh Bình Dương - cũng là khu vực thượng nguồn dòng kênh. Cụ thể hơn, theo sở này, nguồn ô nhiễm dòng kênh là nước thải của KCN Sóng Thần 1 và 2; nước thải và rác thải của dân cư từ tổ 11 đến tổ 16 thuộc xã Bình Hòa (Thuận An, Bình Dương). Đặc biệt, nguồn ô nhiễm lưu cữu được tích lũy nhiều năm trong hồ chứa nước của KCN Sóng Thần 1, hào nước và hồ điều tiết kênh Ba Bò.

Tất cả nguồn ô nhiễm trên đều đổ vào kênh Ba Bò rồi chảy qua rạch Vĩnh Bình, sau đó tống thẳng ra sông Sài Gòn. Đây là khu vực hạ nguồn của tuyến kênh.

Vào giữa tháng 3-2009, Sở TN-MT Bình Dương đã khẳng định 69/69 doanh nghiệp tại KCN Sóng Thần 1 và 91/91 doanh nghiệp tại KCN Sóng Thần 2 đã hoàn thành đấu nối hệ thống nước thải từ trước đó nhiều tháng. Ngoài ra, sở này cũng khẳng định từ cuối năm 2008 các chủ đầu tư của 11 cụm kho trong KCN Sóng Thần 1 đã xây dựng hoàn chỉnh hệ thống thu gom nước thải để các doanh nghiệp thuê kho đấu nối vào. Lúc đó có 76/76 doanh nghiệp hoạt động trong cụm kho của KCN này hoàn thành đấu nối nước thải về nhà máy xử lý tập trung.

Với những gì được Sở TN-MT tỉnh Bình Dương báo cáo thì những nguồn thải công nghiệp với lưu lượng lớn lâu nay đổ vào kênh Ba Bò đã được thu gom và kiểm soát. Tuy nhiên, đến đầu tháng 7-2009, báo cáo của Sở TN-MT TP.HCM cho biết tại KCN Đồng An (Bình Dương) còn 11 doanh nghiệp chưa đấu nối vào hệ thống xử lý nước thải chung. Ngoài ra, kiểm tra hệ thống xử lý nước thải tập trung của KCN Sóng Thần 1 và 2 phát hiện nước thải sau xử lý vẫn còn vượt tiêu chuẩn cho phép thấp nhất là hai lần. Cơ quan chức năng tỉnh Bình Dương yêu cầu khắc phục tình trạng này.

Vẫn ô nhiễm

Gần đây người dân sống quanh kênh Ba Bò tiếp tục lên tiếng về tình trạng ô nhiễm ở đây. Ông Lê Thanh Tiễn - một người dân - nói mấy hôm nay dòng kênh lại bốc mùi nồng nặc như trước. Những tảng bọt trắng xóa cao đùn lại ở dòng kênh như tảng băng khổng lồ, tình trạng này chẳng khác gì một, hai năm trước.

Ông Huỳnh Thanh Long - ngụ tại khu vực cống Ba Bò, tỉnh lộ 43 - phản ảnh thêm khoảng 4g sáng và khoảng 17g đến đêm tối... mùi hôi nồng bốc lên dữ hơn so với các thời điểm khác. Ông Long cũng thắc mắc không hiểu vì sao những lúc trời mưa to và đêm thì mùi hôi nồng... từ dòng nước đen sì ở kênh Ba Bò bốc lên dữ dội, lan tỏa xa hơn so với những thời điểm khác.

Tại buổi giám sát của Ban kinh tế và ngân sách HĐND TP.HCM trong tháng 8-2009 về cải tạo kênh Ba Bò, nhiều người dân cũng phản ảnh hiện trạng ô nhiễm như trên. Theo bà con, có thời điểm nước ở kênh này được “nhuộm” màu vàng, rất hôi thối. Tại cuộc họp, đại biểu HĐND TP Lê Nguyễn Minh Quang cho rằng việc cải tạo kênh Ba Bò chủ yếu phục vụ tiêu thoát nước cho Bình Dương, nhưng nếu tỉnh không cải thiện được tình trạng ô nhiễm từ đầu nguồn thì đề nghị TP.HCM xem xét lại việc tham gia vốn vào dự án.

Phóng to

Đường đi của nguồn nước thải ở các khu công nghiệp và dân cư đổ về kênh Ba Bò - Ảnh: Google

Bao giờ chặt đứt nguồn ô nhiễm?

Mới đây, Sở TN-MT tỉnh Bình Dương xác định nguồn nước thải từ KCN Sóng Thần 1 và 2 thải ra kênh Ba Bò vẫn chưa đạt tiêu chuẩn, nhiều chất gây ô nhiễm vượt mức cho phép gấp 2 lần. “Nếu đến ngày 31-8, chủ đầu tư hai KCN này vẫn chưa khắc phục được, sở sẽ tiến hành kiểm tra và xử phạt hành chính hành vi xả thải vượt chuẩn cho phép” - Sở TN-MT tỉnh cho biết.

Trao đổi với PV Tuổi Trẻ chiều 22-8, ông Đặng Văn Ba - phó chủ tịch UBND huyện Thuận An, Bình Dương - cho rằng tình trạng ô nhiễm đã được cải thiện nhưng nước kênh nhiều đoạn vẫn còn đen. Hiện Bình Dương đang tiến hành vớt rác, song việc xử lý ô nhiễm ở hồ chứa nước thải chưa giải quyết xong. Nước thải màu đen lắng đọng hàng chục năm ở đây, khi mưa xuống thì tràn ra kênh. Ngoài ra, nhiều người dân vẫn xả rác thải ra kênh. Chưa kể xe chở chất thải đổ lén rác xuống kênh Ba Bò, nhất là đoạn hào 550, đại lộ 9...

Theo Công ty TNHH một thành viên Cấp thoát nước Bình Dương, đến nay đã vớt khoảng 16.000 tấn rác. Công ty đã hoàn thành việc nạo vét, xử lý rác ở một số đoạn đầu tuyến kênh và đang tiếp tục vớt rác, nạo vét một số đoạn còn lại ở khu vực thượng nguồn kênh Ba Bò.

Tại cuộc họp ngày 18-8, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Trần Thị Kim Vân cho biết việc cải tạo kênh Ba Bò tuy đã có kết quả, cải thiện được mức độ ô nhiễm môi trường nhưng vẫn chưa đạt mục tiêu đề ra. Bà Vân hứa rằng tỉnh Bình Dương sẽ khắc phục ô nhiễm tại kênh Ba Bò một cách căn cơ, đồng thời tuyên truyền, kiểm tra, xử phạt nghiêm minh với các hành vi xả thải gây ô nhiễm.