Tháp al-Hadba có treo cờ đen của IS trong ảnh chụp hồi tháng 3-2017 - Ảnh: Reuters

Ngày 21-6, giới chức Iraq cho biết tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) đã phá nổ đền thờ Hồi giáo al-Nuri tại thành phố Mosul và tòa tháp nổi tiếng al-Hadba của đền thờ này.

Đền thờ al-Nuri là nơi thủ lĩnh IS Abu Bakr al-Baghdadi tự xưng là "caliph" (quốc vương Hồi giáo) trong lần xuất hiện công khai duy nhất của đối tượng này vào tháng 7-2014.

Thành phố Mosul, cách thủ đô Baghdad khoảng 400 km về phía Bắc, đã nằm dưới sự kiểm soát của IS kể từ tháng 6-2014.

Hãng tin Amaq tuyên truyền cho IS đã cáo buộc máy bay Mỹ phá hủy đền thờ trên, nhưng liên quân quốc tế do Mỹ đứng đầu đã lên án việc phá hủy nhà thờ trên là một tội ác "chống lại người dân Mosul và toàn thể người dân Iraq".

Thiếu tướng Joseph Martin, chỉ huy liên quân chống khủng bố IS tại Iraq, tuyên bố: "Đây là ví dụ nữa cho thấy cần tiêu diệt tận gốc tổ chức IS".

Thủ tướng Iraq Haider al-Abadi nêu rõ hành động phá hoại trên của IS là sự thừa nhận thất bại chính thức từ tổ chức thánh chiến này trong cuộc chiến kéo dài suốt 8 tháng qua tại thành phố Mosul.

Theo chỉ huy chiến dịch Mosul, Trung tướng Abdulamir Yarallah thuộc Bộ tham mưu quân đội Iraq, khi các lực lượng an ninh đang tiến về mục tiêu tại Thành cổ và chỉ cách đền thờ al-Nuri 50m, các tay súng IS đã gây ra "một tội ác lịch sử nữa" bằng việc phá nổ đền thờ al-Nuri và tháp al-Hadba. 

Hình ảnh trích từ đoạn phim quay khu vực đền thờ và tháp cổ cho thấy di tích đã bị phá hủy - Ảnh: Reuters

Đền thờ al-Nuri, được lấy theo tên của Noureddine al-Zinki – người thống nhất đất nước Syria và từng có thời thống trị ở thành phố Mosul. Al-Zinki đã ra lệnh xây dựng đền thờ vào năm 1172.

Đền thờ cổ này từng bị phá hủy rồi được xây dựng lại theo mô hình cũ vào năm 1942 trong khuôn khổ một sự án phục hồi.

Tháp al-Hadba, còn được gọi là “tháp nghiêng Pisa của Iraq” do nó bị nghiêng nhẹ nhưng vẫn giữ được kiến trúc cổ. Tòa tháp cao 45 mét xây dựng bằng gạch này được hoàn tất vào năm 1172.

Tòa tháp luôn là biểu tượng của thành phố Mosul, và cả của người dân Iraq vì được chọn làm hình nền trên tờ tiền mệnh giá 10.000 dinars của Iraq.

Từ khi chiếm giữa được Mosul cách đây ba năm, bọn khủng bố IS đã phá hủy nhiều di tích trong thành phố, gồm cả bảo tàng chính và nhiều lăng tẩm.

Tháp al-Hadba cũng bị bọn khủng bố IS xem là sự đồi bại của Hồi giáo chính gốc và chúng cũng muốn phá hủy đi nhưng người dân địa phương đã ngăn chặn được mưu toan này.

Tháp al-Hadba còn tồn tại trong một ảnh chụp ngày 1-6 vừa qua - Ảnh: Reuters

Tướng Abdulwahab al-Saadi, một trong những lãnh đạo của lực lượng tinh nhuệ chống khủng bố của quân đội Iraq (CTS), đã lo sợ về việc đền thờ al-Nuri và tháp nghiêng sẽ bị phá hủy.

"Bọn IS có thể phá hủy các di tích đó vì lý do tâm lý bởi chúng không muốn để cho địa điểm mà Abu Bakr al-Baghdadi đăng vương còn đứng vững. Và chúng sẽ đổ lỗi cho quân đội Iraq phá hủy các di tích này", tướng al-Saadi đã cảnh báo từ hôm 19-6.

Kể từ khi tổ chức khủng bố IS tự xưng là "caliphate" (vương quốc Hồi giáo) ở vùng đất trải dài lãnh thổ của hai quốc gia Trung Đông này 3 năm trước đây, chúng liên tục hủy hoại các di sản văn hóa và tượng đài tại Iraq và Syria.

Các lực lượng Iraq đã tiến hành các đợt tấn công từ tháng 10-2016 nhằm giành lại thành phố Mosul và đến tháng 1-2017 đã kiểm soát được khu vực phía Đông thành phố.

Lực lượng an ninh Iraq đứng canh giữ nơi từng là trường Đại học Mosul ở phía đông thành phố trong ngày 21-6 - Ảnh: Reuters

Với sự yểm trợ của các cuộc không kích của liên minh do Mỹ dẫn đầu, nhiều tháng qua, các lực lượng Iraq tăng cường tấn công nhằm giành lại Thành cổ ở phía Tây thành phố Mosul.

Tuy nhiên, hôm 16-6, tổ chức Liên Hiệp Quốc cảnh báo IS có thể đang giữ hơn 100.000 dân thường Iraq làm "lá chắn sống" ở khu vực Thành cổ này.

Vào thời điểm trước khi các lực lượng Iraq tổ chức phản công vào cuối năm 2016, tại Mosul có khoảng 6.000 tay súng IS, hiện nay theo ước tính chỉ còn khoảng 200 - 300 tên.