Dưới trào Saddam, tuy xuất thân là Hồi giáo Sunni song theo nhiều đánh giá, lại không hề sùng bái tôn giáo mà chỉ sùng bái quyền lực - điều giúp hóa giải được mối mâu thuẫn “cổ truyền” trong lòng xã hội Iraq giữa hai phái Hồi giáo Sunni và Shiite không đội trời chung từ hàng chục thế kỷ. Nhà độc tài Hosni Mubarak ở Ai Cập trong mấy mươi năm liên tiếp cũng đã “đè” được sức ép của cái “nồi hơi” Anh em Hồi giáo cứ chực bùng nổ. Đến khi Mubarak bị lật đổ, cái “nồi hơi” này đã nhanh chóng đưa đất nước này vào trong một “nhà nước Hồi giáo” buộc quân đội phải đứng ra nắm quyền hầu duy trì cho được một nhà nước thế tục, dù bằng thiết quân luật và hàng ngàn bản án tử hình!

Ngày 7-3-2006, đại sứ Mỹ tại Iraq lúc đó Zalmay Khalilzad cảnh báo rằng cuộc chiếm đóng Iraq đã mở cái “hồ lô” xung đột giáo phái và điều này có thể dẫn tới cuộc chiến khu vực và sự nổi lên của những kẻ quá khích tôn giáo mà so với họ, cánh Taliban ở Afghanistan chỉ là “trò trẻ con”. Đại sứ Khalilzad nêu câu hỏi: ”Chúng ta đã mở nút hồ lô rồi, vấn đề là làm gì bây giờ?”.

Cảnh báo này của đại sứ Khalilzad, với gốc gác người Pashtun theo Hồi giáo, đã không được bộ trưởng quốc phòng Mỹ Rumsfeld lúc đó quan tâm. Sở dĩ đại sứ Khalilzad phải lên tiếng báo động như thế là do trước đó 10 ngày hơn, ngôi đền thờ al-Askari của phái Shiite ở Samarra bị nổ, mái vòm thếp vàng bị sập. Ngay sau vụ nổ của ngôi đền được xem là thiêng liêng nhất của người theo phái Shiite tại Iraq này, bạo lực bùng nổ khắp Iraq: chỉ trong vòng hai ngày sau vụ đánh bom, 168 đền thờ Hồi giáo Sunni bị tấn công (trong đó riêng tại thủ đô Baghdad có đến 19 ngôi đền “ăn bom”), 10 giáo sĩ Sunni bị sát hại, 15 người khác bị bắt cóc.

Phái Sunni đáp trả. Chỉ trong năm ngày Bộ Nội vụ Iraq đếm được 379 người chết, 458 người bị thương. Từ đó tới nay, cuộc xung đột giữa hai phái Shiite và Sunni không ngừng với những vụ đánh bom hầu như hằng ngày, và bây giờ lên đến cao trào “Nhà nước Hồi giáo Iraq và Cận Đông” đang đe dọa chính quyền Iraq của phái Sunni.

Tám năm sau cảnh báo, xung đột giáo phái đang thật sự đe dọa sự tồn vong của chính quyền Iraq. Cảnh báo đầy hình tượng của đại sứ Khalilzad “Taliban ở Afghanistan chỉ là trò trẻ con” đã thành sự thật nếu như những vụ hành quyết tập thể hàng ngàn lính Iraq theo công bố của ISIL là thật! Hai năm rưỡi sau khi rút được quân đội ra khỏi Iraq, Tổng thống Obama lại phải điều động binh sĩ đến đây. Ai đã mở nút cái “hồ lô” đó ra? Đảng Dân chủ đổ lỗi cho ông Bush, đảng Cộng hòa trả đũa rằng khi ông này bàn giao cho ông Obama, Iraq lúc đó an ninh đã ổn định...