Ảnh minh họa. Nguồn: bembu.com

Người bị huyết áp thấp có những triệu chứng mệt mỏi, lả người, choáng váng, xây xẩm mặt mày, hoa mắt chóng mặt, khó tập trung và dễ nổi cáu, có cảm giác buồn nôn, nặng hơn có thể ngất xỉu.

Các nguy cơ của HAT cũng rất đáng sợ, tuy nhiên có thể phòng ngừa được. Những người có mức HAT kéo dài liên tục trong 2 năm có khả năng bị mất trí nhớ cao gấp 2 lần. HAT quá thấp cũng có thể làm nhịp tim nhanh, gây choáng, ngất. Huyết áp thấp cũng là nguyên nhân gây tai biến mạch máu não. 30% số người nhồi máu não và 25% số người nhồi máu cơ tim là do HAT.

Xác định người bị HAT khi đo HA có trị số HA tâm thu dưới 90mmHg và HA tâm trương dưới 60mmHg hoặc giảm hơn 20mmHg so với trị số HA bình thường trước đó.

Nguyên nhân

Về nguyên nhân gây HAT, có thể có rất nhiều:

- Do suy giảm hoạt động của tuyến giáp: Khi cơ thể bị thiếu hụt hàm lượng hormon của tuyến giáp sẽ dẫn tới nguy cơ mắc chứng HAT kèm theo các triệu chứng hoa mắt chóng mặt, rụng tóc.

- Do suy giảm glucose: Nếu hàm lượng đường trong máu giảm xuống dưới mức 2.5mmol/l, bạn có thể sẽ phải chịu đựng cảm giác mệt mỏi, run rẩy và vã mồ hôi.

- Hàm lượng hemoglobin thấp: Với người khoẻ mạnh, ở  nam giới, hàm lượng này ở mức 13,5 - 17,5 g/dl, còn ở nữ giới là 11,5-15,5g/dl. Khi hàm lượng hemoglobin thấp (tức là dưới mức 9g/dl) sẽ khiến cho lượng oxy vận chuyển tới não và tim bị suy giảm, có thể làm cho cơ thể choáng váng, hoa mắt, chóng mặt.

- Nhịp tim chậm: Nếu nhịp tim dưới 60 nhịp/phút sẽ không đủ lượng máu và oxy lưu thông trong cơ thể. Đây là một lý do dẫn tới bệnh HAT.

Nguyên nhân gây chứng bệnh này còn có các yếu tố như cuộc sống căng thẳng, môi trường ô nhiễm, lạm dụng độc chất, cơ thể gặp lạnh, mưa… HAT thường gặp ở những người quá lao lực, thể trạng yếu, suy dinh dưỡng, phụ nữ. Đặc biệt, HAT dễ xảy ra ở người bệnh tim mạch, béo phì, tiểu đường.

Có hai loại HAT là HAT tiên phát và HAT thứ phát.

- HAT tiên phát: Là những trường hợp có thể trạng đặc biệt từ nhỏ đến lớn HA vẫn thấp mà không hề có triệu chứng hoặc biến chứng ở bộ phận nào trong cơ thể, chỉ khi gắng sức thì thấy chóng mệt.

- HAT thứ phát: Là HA bình thường nhưng sau đó huyết áp bị tụt dần xuống tới mức được coi là HAT. Thường gặp ở những người suy nhược kéo dài, mắc các bệnh thiểu năng tuần hoàn não, lao, nhiễm khuẩn, nhiễm độc kéo dài, thiếu máu kéo dài, bệnh nội tiết suy tuyến thượng thận, suy tuyến giáp mạn tính.

Thái độ xử trí và phòng bệnh cho bệnh nhân HAT

- Thay đổi tư thế sao cho đúng: Khi ngủ, máu tập trung vào gan, phổi, lách, nên gây ra tình trạng thiếu máu não tạm thời. Vì vậy, khi thức dậy cần nằm thêm một lúc, làm vài động tác khởi động đơn giản rồi mới ngồi dậy, hãy thở sâu trong vòng vài phút, sau đó ngồi dậy thật chậm rồi mới đứng thẳng. Khi có dấu hiệu hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, cần nằm nghỉ ngơi ở tư thế đầu thấp để tăng lượng máu lên não.

- Nếu triệu chứng hạ huyết áp bắt đầu xuất hiện sau khi đứng thẳng thì nên đứng thẳng người và hít thở đều hoặc đặt một chân lên cao (tựa vào tường hay gác trên ghế), nghiêng người về phía trước. Động tác này có tác dụng kích thích máu chảy từ chân ngược về tim;

- Để hạn chế nguy cơ bị hoa mắt, chóng mặt và đau đầu nhẹ xuất hiện khi HA bị tụt trong lúc đứng dậy, bạn cần thả lỏng người để tạo sự thoải mái cho cơ thể rồi đứng thẳng thật nhẹ nhàng;

- Không nên trèo cao, ra nắng gắt hoặc để bị lạnh đột ngột, nhất là lúc đêm khuya;

- Luyện tập thể dục đều đặn, phù hợp với sức khoẻ và độ tuổi hàng ngày giúp duy trì lưu thông máu trong cơ thể nên giảm chứng HAT;

- Tắm nước ấm có pha thêm muối magie, đây là một trong những biện pháp đơn giản nhất để điều trị HAT, ngoài ra, loại nước tắm này còn giúp cơ thể thư giãn.

Phòng ngừa huyết áp thấp bằng chế độ ăn uống

- Chế độ ăn uống lành mạnh: Hãy cung cấp tất cả những dưỡng chất mà cơ thể cần để duy trì sự khỏe mạnh bằng cách tập trung vào nhiều loại thức ăn khác nhau, bao gồm: gạo thô, trái cây, rau xanh, thịt gà nạc và cá. Trong chế độ ăn uống thường ngày cần bổ sung thêm các loại thực phẩm có chứa các thành phần như protein, vitamin C và tất cả các loại vitamin thuộc nhóm B rất có lợi;

- Một số thức ăn, đồ uống có tác dụng làm tăng HA như: Cà phê, nước chè đặc, ăn thức ăn đậm đà muối, nước sâm, bột tam thất, rau cần tây, nước nho, hạt sen, long nhãn, táo tàu, quả dâu;

- Ăn những bữa nhỏ, ít carbonhydrate: Để ngăn ngừa huyết áp giảm đột ngột sau bữa ăn, bạn nên chia nhỏ những bữa ăn thành nhiều lần trong ngày và cần cố gắng hạn chế những thực phẩm giàu carbonhydrate (tinh bột) như khoai tây, gạo, cháo, nui và bánh mì;

- Ăn đủ các bữa, đặc biệt bữa sáng rất quan trọng: Nên ăn sáng với những thực phẩm tốt cho tim mạch và các loại nước hoa quả ép (nên thêm một ít muối) sẽ giúp máu lưu thông dễ dàng hơn. Nếu huyết áp thấp do thiếu máu (hay gặp ở phụ nữ), nên tăng cường thức ăn chứa nhiều sắt như thịt nạc, gan động vật, mộc nhĩ, nấm hương khô, cần tây, rau đay, rau dền, quả lựu, táo. Khi huyết áp thấp và đói..., người bệnh cần uống trà đường hay ăn kẹo ngọt rồi thả lỏng cơ thể, nằm yên tĩnh để lấy lại thăng bằng. Nhưng trong trường hợp huyết áp thấp do mất máu khi bị thương, mất nước do tiêu chảy kéo dài..., cần phải gặp bác sĩ để được điều trị đúng cách;

- Ăn mặn hơn người bình thường: Những người được chẩn đoán mắc chứng HAT đều được khuyến khích tăng cường lượng muối trong chế độ ăn uống của họ. Tuy nhiên, nếu ăn quá nhiều muối cũng sẽ không tốt cho tim, do đó, chỉ nên giới hạn ở một mức độ nhất định;

- Bệnh nhân HAT có thể ăn một chút gừng và các chế phẩm từ gừng, gừng tươi có chứa dầu dễ bay hơi có thể kích thích sự tiết dịch dạ dày, gây hưng phấn cho mạch máu, thúc đẩy tiêu hóa, có tác dụng kiện tỳ, thường xuyên ăn gừng tươi có tác dụng nhất định trong việc điều trị HAT;

- Uống nhiều nước: cần uống nhiều nước vì nước giúp ngăn ngừa sự mất nước và làm tăng lượng máu. Nên hạn chế những loại đồ uống có chứa chất cồn. Cồn không chỉ khiến cơ thể mất nước mà còn làm giảm HA, ngay cả khi bạn đã cung cấp đủ nước cho cơ thể.