Hội chứng căng đau vai gáy có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng hay gặp nhất là tuổi trung niên, đặc biệt với những người làm việc công sở phải ngồi nhiều.

Hội chứng căng đau vai gáy thông thường không có gì nguy hiểm, song có thể gây ra nhiều lo lắng khó chịu cho người bệnh và làm giảm chất lượng cuộc sống. Chỉ cần người bệnh hiểu rõ và tuân thủ nghiêm túc chỉ dẫn của thầy thuốc thì chứng bệnh này thực ra không phải là khó chữa.

Nguyên nhân gây bệnh

Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến hội chứng căng đau vai gáy. Các nguyên nhân thông thường nhất có thể kể đến như ngồi làm việc sai tư thế trong thời gian dài, kẹp điện thoại vào một bên vai vừa nghe vừa ghi chép, ngồi làm việc liên tục với máy tính, sai tư thế khi lái ôtô, gối đầu, ngủ tựa đầu lên ghế, nằm xem tivi...

Ngồi trước quạt hay ngồi máy lạnh lâu, dầm mưa dãi nắng lâu, gội đầu, tắm rửa ban đêm… làm giảm sự cung cấp oxy cho các tế bào cơ, gây thiếu máu cục bộ ở các cơ cũng dẫn đến hội chứng căng đau vai gáy.

Ngoài ra, hội chứng căng đau vai gáy còn có thể do các nguyên nhân bệnh lý như: thoái hóa cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ, hẹp ống sống, vẹo cổ bẩm sinh, dị tật, viêm, chấn thương vùng cổ. Những trường hợp này cần được quan tâm đầy đủ vì có thể xảy ra các nguy cơ, nhiều khi phải chỉ định phẫu thuật, khuyến cáo người bệnh đi khám sớm khi có các dấu chứng cảnh báo nguy hiểm như tê/đau lan xuống tay, teo cơ, yếu tay… để đừng xảy ra các biến chứng muộn. Đôi khi có những trường hợp căng đau vai gáy xuất hiện tự phát, không có nguyên nhân rõ rệt.

Triệu chứng lâm sàng

Các triệu chứng căng đau vai gáy có nhiều mức độ khác nhau: từ cảm giác “bó khít cổ” và khó vận động cổ cho đến đau nghiêm trọng làm cho cổ, vai, tay, cổ tay và bàn tay trở nên bất lực hoặc suy yếu. Tồi tệ nhất là tình trạng loạn dưỡng giao cảm phức tạp của một vùng. Đau trong căng đau vai gáy có các đặc điểm và được điều trị như một tình trạng co thắt của thần kinh-cơ, đau dọc theo các vùng thần kinh cảm giác và giao cảm bắt nguồn từ các thần kinh tủy sống.

Các biểu hiện của hội chứng căng đau vai gáy thường gặp nhất là đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng cổ, gáy, cảm giác nhức nhối khó chịu, có khi đau nhói như điện giật. Đau có thể lan lên mang tai, thái dương hoặc lan xuống vai, cánh tay. Nhưng khác với bệnh viêm quanh khớp vai, người bệnh bị đau vai gáy không bị hạn chế vận động khớp ngoại trừ các trường hợp nặng. Một số trường hợp có thể kèm theo co cứng cơ, tê ở cánh tay, cẳng tay, bàn ngón tay hoặc nặng hơn là yếu liệt cơ, teo cơ.

Có thể có các điểm đau khi ấn vào các gai sau và cạnh cột sống cổ kèm hạn chế vận động cột sống cổ. Đau có thể xuất hiện tự phát hoặc sau khi lao động nặng, mệt mỏi, căng thẳng, nhiễm lạnh. Đau có thể cấp tính (xuất hiện đột ngột) hoặc mạn tính (âm ỉ, kéo dài). Đau thường có tính chất cơ học: tăng khi đứng, đi, ngồi lâu, ho, hắt hơi, vận động cột sống cổ; giảm khi nghỉ ngơi. Đau cũng có thể tăng khi thời tiết thay đổi. Để chẩn đoán nguyên nhân, người bệnh cần được khai thác bệnh sử và thăm khám lâm sàng. Ngoài ra còn có các phương tiện hỗ trợ chẩn đoán như chụp X-quang cột sống cổ, đo điện cơ và chụp cộng hưởng từ (MRI) cột sống cổ.

Điều trị hội chứng căng đau vai gáy

Các phương pháp y học cổ truyền như uống thuốc Đông y và châm cứu kết hợp với vật lý trị liệu như chiếu hồng ngoại, kéo cột sống cổ, điện trị liệu cũng có tác dụng rất tốt trong trường hợp đau vai gáy. Trong y học cổ truyền đau vùng cổ gáy xếp vào chứng Tý. Nguyên nhân thường do phong hàn thấp gây ra, lâu ngày ảnh hưởng đến chức năng can thận.

Phương pháp điều trị: ôn thông kinh lạc, hành khí hoạt huyết, bổ can thận, bổ khí huyết, khu phong, tán hàn, trừ thấp.

Bài thuốc Quyên tý thang gia giảm gồm: Khương hoạt 8g, Phòng phong 8g, Khương hoàng 12g, Chích thảo 6g, Đương quy 8g, Xích thược 12g, Gừng 4g, Đại táo 12g, Hoàng kỳ 12g.

Châm cứu: Phong trì, đại trùy, kiên tỉnh, liệt khuyết, hợp cốc, a thị huyệt.

Xoa bóp dùng các thủ thuật: day, ấn, lăn trên vùng lưng bị co cứng. Sau khi xoa bóp nên vận động ngay.

Chườm ngoài: Dùng muối sống rang nóng chườm lên vùng đau. Dùng cồn xoa bóp (ổ đầu sống, quế, đại hồi) chỉ xoa lên vùng đau, không được uống. Hoặc lá ngải cứu sao rượu đắp nóng tại chỗ, dùng rang chườm nóng tại chỗ.

Phòng bệnh

Để phòng bệnh tái phát, người bệnh cần chú ý không làm việc quá lâu tại bàn giấy, đặc biệt với máy vi tính, cứ mỗi 30 phút nên dừng lại để thực hiện các động tác vận động cột sống cổ, vai và tay.

Cần giữ cổ luôn thẳng, tránh sai tư thế khi ngồi học, đọc sách hoặc đánh máy, không cúi gập cổ quá lâu. Không nằm gối đầu cao để đọc sách hay nằm xem tivi, dễ làm sai tư thế cột sống cổ. Khi ngủ chỉ gối đầu cao khoảng 10 cm. Không bẻ cổ kêu răng rắc, nhiều người có thói quen khi mỏi cổ thường bẻ cổ, lắc cổ cho kêu và tin rằng làm như thế sẽ hết mỏi nhưng thực tế lại gây tác dụng hoàn toàn trái ngược, bởi nếu đĩa đệm đã bị thoái hóa khi bẻ hoặc vặn mạnh sẽ tạo đà cho đĩa đệm thoát vị ra ngoài và làm bệnh thêm trầm trọng.

Tư thế nằm khi ngủ có thể là quan trọng nhất, tư thế nằm sai rất dễ làm căng đau vai gáy. Các cơ bậc thang dễ bị xoắn vặn và chèn ép vào các dây của đám rối thần kinh cánh tay khi đầu ngoẹo sang một bên hoặc khi tay vươn lên quá đầu về đêm. Điều này xảy ra khi ngủ nằm nghiêng (với gối để dưới vai) hay khi nằm sấp hoặc nằm ngửa với các tay đưa lên quá đầu.

Tránh đeo vác các đồ vật nặng, khi cần thiết, các dây đeo phải rộng bản. Với balô đeo lưng thì dùng cả hai dây đeo, tựa lên hông với các dây đeo qua ngực. Chỉ mang các balô hay các hộp nhỏ gọn nhẹ, tránh tư thế cứng nhắc và nên có đệm vai.

Nhiều người có thói quen kẹp điện thoại vào cổ khi nói chuyện. Đây là thói quen không tốt. Khi nghe điện thoại nên cầm ở tay, nếu có chỗ gác tay sẽ giảm bớt độ căng các cơ ở cổ và bả vai. Khi lái ôtô, môtô cần ngồi đúng tư thế, tránh ngả người quá mức ra trước hoặc ra sau. Khi xem tivi nên tựa lưng vào đệm, đầu hơi ngửa ra sau thành ghế, cổ tựa vào một điểm phù hợp với độ cong sinh lý của cổ.

Cuối cùng, người bệnh nên thường xuyên tập luyện thể dục thể thao vừa sức, áp dụng các động tác trong bài tập vận động cột sống cổ để tăng khả năng chịu đựng, tăng sức dẻo dai của hệ thống gân cơ, dây chằng quanh cột sống. Người bệnh nên đi tắm biển, bơi lội có tác dụng chữa bệnh cơ xương khớp hoặc tối thiểu là tập thể dục giữa giờ làm việc.